Η Εκκλησία και η Πολιτεία απέναντι στο περιβάλλον

5   ΙΟΥΝΙΟΥ  2021     ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ   ΗΜΕΡΑ   ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Η   ΕΚΚΛΗΣΙΑ  ΚΑΙ  Η   ΠΟΛΙΤΕΙΑ  ΑΠΕΝΑΝΤΙ   ΣΤΟ   ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Νίκος Παπανικολόπουλος, Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)  

   Ο Ο.Η.Ε γιορτάζει συγκεκριμένες Ήμερες, Έτη, και Επετείους ως αφορμές για την επισήμανση συγκεκριμένων γεγονότων ή θεμάτων, ώστε να προωθηθούν οι στόχοι του Οργανισμού. Στα πλαίσια αυτά, από το 1975, έχει καθιερώσει την 5^η Ιουνίου ως « Παγκόσμια  Ημέρα  Περιβάλλοντος ».

    Με Απόφαση του μακαριστού Οικουμενικού Πατριάρχη Δημητρίου, από το 1989, η 1^η Σεπτεμβρίου κάθε έτους, ημέρα έναρξης του Εκκλησιαστικού έτους, καθιερώθηκε και ως «Ημέρα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος». Σε όλο κόσμο, στις Ορθόδοξες Εκκλησίες, την ημέρα αυτή αναπέμπονται ειδικές ευχές και δεήσεις υπέρ της όλης Δημιουργίας, καθώς η Απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχη, το Μάρτιο του 1992, σε ειδική σύναξη στην Κωνσταντινούπολη, υιοθετήθηκε από τους προκαθήμενους όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών.

                                                          ***

   Σύμφωνα με την Πατερική διδασκαλία ’’ο άνθρωπος είναι το επίκεντρο της Δημιουργίας’’. Η θέση του ανθρώπου μέσα στην όλη Δημιουργία δεν είναι τυχαία. Ο άνθρωπος είναι δεμένος με τη φύση, καθώς μέσα σ’ αυτή ζει και από αυτή τρέφεται. Επιπλέον, ο Θεός τοποθετώντας τον μέσα στον υλικό κόσμο τού έδωσε την εντολή «ἐργάζεσθαι  αὐτὸν καὶ φυλάσσειν» (Γεν. β΄ 15). Ο άνθρωπος είναι ο οικονόμος και ο διαχειριστής της φύσης, ωστόσο, δεν είναι κύριός της, αλλά Κύριος και αφέντης της είναι ο ίδιος ο Θεός.

   Με την εντολή του «φυλάσσειν», καλείται να διαφυλάξει το περιβάλλον κι όχι να το καταστρέψει. Ταυτόχρονα καλείται να λειτουργεί στη φύση σαν ιερέας ο οποίος αναφέρει και προσφέρει την υλική κτίση στο Δημιουργό της, αποδίδοντας «τα Σα εκ των Σων».

    Με την εντολή του «εργάζεσθαι», καλείται να έχει μια ενεργητική στάση απέναντι στο φυσικό κόσμο και τα στοιχεία που τον συγκροτούν. Ο άνθρωπος, δημιουργεί μέσα στον κόσμο πολιτισμό, τέχνες και θεσμούς, μιμούμενος έτσι το Δημιουργό του. Η χρήση όμως της φύσης, σε αυτές τις δραστηριότητές του, πρέπει να είναι σύμφωνη με τη Θεία βούληση. Αυτή η απαίτηση συνεπάγεται και την υποχρέωση του ανθρώπου για το σεβασμό της φυσικής βιολογικής τάξης και την αποχή του από βιοτεχνολογικές ή καταχρηστικές απόπειρες διατάραξής της.

   Είναι θεμελιώδες δόγμα της πίστης μας ότι ο Θεός Πατέρας είναι ‘’ποιητής ουρανού και γης, ορατών τε πάντων και αοράτων’’ και έχουν ιδιαίτερη αξία μερικά αλλά ενδεικτικά, από όσα η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει ορίσει και πράττει.

    Η τελετή του Αγιασμού (Μεγάλου στα Άγια Θεοφάνεια, Μικρού κάθε 1^η του μηνός και σε διάφορες άλλες περιστάσεις) που τελούν οι ορθόδοξοι ιερείς, μας δείχνει την καθαγιαστική και λυτρωτική ισχύ που αποκτά το νερό ως στοιχείο της Κτίσης, με την επίκληση του Αγίου Πνεύματος.  

   Σε όλες τις Ακολουθίες της Ορθόδοξης λατρείας μας, η υλη χρησιμοποιείται και τιμάται (άρτος, οίνος, ξύλο, χρυσός, κερί, θυμίαμα) και συμμετέχουν όλες οι αισθήσεις : όραση (αγιογραφίες), ακοή (ύμνοι), γεύση (θεια κοινωνία, αντίδωρο, άρτος), όσφρηση (θυμίαμα), αφή (θαύματα).

   Το ‘’Μεγάλο Ευχολόγιο’’, το βιβλίο της Ορθόδοξης Εκκλησίας για όλες τις Ιερές Ακολουθίες και Τελετές, περιλαμβάνει και ευχές για τον εξαγνισμό κάθε τι  υλικού.

   Όλες οι Βυζαντινές Εκκλησιές και Ιερές Μονές, έχουν κτιστεί σε μια αρμονία με το φυσικό τους περιβάλλον.

                                                       ***

   Όπως σε κάθε ευνομούμενο Κράτος, έτσι και στην πατρίδα μας, το ατομικό δικαίωμα για το περιβάλλον είναι κατοχυρωμένο από το Σύνταγμα (άρθρο 24 παρ 1).

   Η έννομη προστασία που παρέχεται στους πολίτες για την προστασία του περιβάλλοντος έχει τρεις διαστάσεις (Νομική, Κοινοβουλευτική, Διοικητική). Αυτές  μπορούν  να ασκηθούν μεμονωμένα, συνδυαστικά  ή  συσσωρευτικά.

   Στη νομική προστασία, έχουν εφαρμογή ο Ποινικός Κώδικας (άρθρα 308-311Π.Κ και άρθρο 42 ΚΠοινΔ), οι ειδικοί Ποινικοί Νόμοι (1650/1986, 743/1977 κλπ), ο Αστικός Κώδικας και ο Κώδικας Διοικητικής Διαδικασίας.

    Στα πλαίσια της Κοινοβουλευτικής προστασίας, οι βουλευτές μπορούν να ενεργούν αυτοβούλως ή μετά από αίτημα πολιτών ή φορέων με Αναφορές, Ερωτήσεις -  Επερωτήσεις και  Αιτήσεις κατάθεσης εγγράφων. Ο αρμόδιος Υπουργός, στον οποίον διαβιβάζεται η αναφορά, υποχρεούται να απαντήσει  στη Βουλή, εντός 25 ημερών.

    Στα πλαίσια της Διοικητικής προστασίας, ο πολίτης μπορεί να απευθυνθεί στις Ανεξάρτητες Αρχές, όπως είναι ο Συνήγορος του Πολίτη  (Ν.2477/1997  και 3094/2003), ο Συμπαραστάτης του Δημότη (Ν.4623/2019) και στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας (Ν.4622/2019) όπου έχουν ενταχτεί ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης και το Σώμα Επιθεωρητών - Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης.

   Ο πολίτης, αφού εξαντλήσει όλα τα εσωτερικά - εθνικά μέσα και δεν επιλυθεί το πρόβλημά του, έχει δικαίωμα να προσφύγει και σε ευρωπαϊκούς μηχανισμούς όπως, την Ευρωπαϊκή  Επιτροπή (άρθρο 211 των Συνθηκών Ε.Ε), τον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή (άρθρο 195  των Συνθηκών Ε.Ε), το  Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (άρθρο 194  των Συνθηκών Ε.Ε) και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), γνωστό και ως «Δικαστήριο του Στρασβούργου» (ΕΣΔΑ 1950).

                                                   ***

   Κλείνοντας, αναφέρω το λόγο του Αγίου Μάξιμου του Ομολογητή ’’ Θα μπορέσουμε να μετατρέψουμε ολόκληρη τη γη σε παράδεισο, μόνο όταν θα έχουμε τον παράδεισο  μέσα  μας ’’ .

                                           Αλεξανδρούπολη   Ιούνιος  2021

                                         ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ  ΝΙΚΟΛΑΟΣ

                                                  Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)