Λάρισα – Έργα για ανάδειξη του Χαμάμ των διαδόχων του οθωμανού κατακτητή της Θεσσαλίας Τουρχάν – Βέη.

Απαλλοτριώσεις κτισμάτων του 1881 για ανάδειξη του Χαμάμ στη Βενιζέλου

* ΤΟ ΕΡΓΟ ΕΓΚΡΙΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

«Πράσινο φως» για την εκκίνηση της διαδικασίας απαλλοτρίωσης κτισμάτων δίπλα στο μεγάλο διπλό Οθωμανικό Χαμάμ, που βρίσκεται επί της οδού Βενιζέλου, έδωσε το Υπουργείο Πολιτισμού.

Συγκεκριμένα, ενέκρινε την πρόταση που είχε καταθέσει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας για την επισκευή και ανάδειξη του Οθωμανικού λουτρού που διασώζεται σε μεγάλη έκτασή σου στο κέντρο της Λάρισας, η οποία περιλαμβάνει απαλλοτριώσεις κτισμάτων, δίνοντας έτσι την εκκίνηση υλοποίησης ενός μεγάλου στόχου στην ιστορία της αποκάλυψης αρχαιοτήτων στην πόλη.

Εκτιμάται δε, ότι το Χαμάμ εκτείνεται σε ακτίνα τουλάχιστον πέντε καταστημάτων δίπλα στο κτίσμα που έχει διατηρηθεί καλύτερα μέχρι σήμερα και λειτουργεί ως μπαρ, με την ονομασία «Χαμάμ».

Ερωτηθείσα από την «Ε», η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας κ. Σταυρούλα Σδρόλια, ανάφερε σχετικά ότι: «Το έργο περιλαμβάνει δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση, προτείνονται απαλλοτριώσεις τριών κτισμάτων που λειτουργούν σήμερα ως εμπορικά καταστήματα από το 1881!

Αυτά βρίσκονται επί της οδού Βενιζέλου και φτάνουν μέχρι και την οδό Φιλελλήνων.

Από τις επιτόπιες έρευνες διαπιστώσαμε ότι διατηρείται το μεγαλύτερο μέρος των τοίχων του Οθωμανικού χαμάμ, καθώς από το 1881 μέχρι και σήμερα στα εμπορικά καταστήματα έχουν γίνει μόνο πρόχειρες κατασκευές που εγκλώβισαν απλά τους τοίχους του μνημείου και οι οποίες μπορούν να αφαιρεθούν. Συγκεκριμένα το έργο της απαλλοτρίωσης περιλαμβάνει παρεμβάσεις ανάδειξης των τοίχων του χαμάμ, κατά τις οποίες θα γκρεμιστούν οι νεότερες κατασκευές και θα συντηρηθούν οι αρχικές.

Η μόνη καταστροφή, που φαίνεται να έχει γίνει μέχρι σήμερα στο μνημείο, είναι ότι γκρεμίστηκαν σημεία του για να κατασκευαστούν πόρτες εισόδου στα εμπορικά καταστήματα».

Η κ. Σδρόλια επισήμανε ότι σύντομα θα προχωρήσουν οι απαραίτητες επαφές με τους ιδιοκτήτες των ακινήτων, προκειμένου να πάρει σάρκα και οστά ο μεγάλος στόχος ανάδειξης του χαμάμ.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣΑΝ ΔΙΔΥΜΑ ΛΟΥΤΡΑ

ΑΝΔΡΩΝ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Σύμφωνα με στοιχεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας, το Χαμάμ στην οδό Βενιζέλου καταλάμβανε άλλοτε ολόκληρο το οικοδομικό τετράγωνο και λειτουργούσε λουτρό γυναικών και λουτρό ανδρών.

Έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο το 1986. Σήμερα είναι μοιρασμένο σε μικρές ιδιοκτησίες, που στεγάζουν εμπορικά καταστήματα. Παρά τις διάφορες μετασκευές που πραγματοποιήθηκαν στο παρελθόν, τα λουτρά διασώζουν αρκετά αυθεντικά αρχιτεκτονικά στοιχεία. Έτσι, διατηρείται ο κεντρικός θόλος της θερμής αίθουσας του ανδρικού τμήματος, καθώς και μικρές θολωτές αίθουσες στα υπόγεια και το ισόγειο με τις διόδους επικοινωνίας τους. Η ανέγερση του κτίσματος ανάγεται στον 16ο αιώνα και αποδίδεται στους διάδοχους του οθωμανού κατακτητή της Θεσσαλίας Τουρχάν – Βέη.

Το μνημείο εμφανίζεται στον παλαιότερο σωζόμενο χάρτη της Λάρισας, του 1880, όπου αναφέρεται ως μικρό και μεγάλο χαμάμ επειδή ήταν χωρισμένο σε δύο τμήματα.

Όπως είχε αναφέρει στην «Ε» η κ. Σδρόλια: «Εξωτερικά διακρίνεται σήμερα μόνο ο μεγάλος τρούλος, πάνω από το κηροπωλείο, ενώ πριν λίγα χρόνια εξείχε και ο δεύτερος, δυτικότερα, στο σημερινό καφενείο.

Η αρχική φάση του μνημείου χρονολογείται από τον 16ο αιώνα και όπως είναι φυσικό, χρειάσθηκε επισκευές στη διάρκεια της ιστορίας του. Λειτούργησε όμως αδιάλειπτα μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα.

Τα τελευταία χρόνια πριν κλείσει (γύρω στα 1920), χρησιμοποιούνταν παράλληλα με την ταβέρνα Ζουρτού, στην οποία είχαν διατεθεί ορισμένοι χώροι του λουτρού. Στη συνέχεια ο χώρος πουλήθηκε σε διάφορους ιδιοκτήτες, οι οποίοι στέγασαν εμπορικά καταστήματα, κρύβοντας με πρόχειρα χωρίσματα τις όψεις του μνημείου, κατάσταση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Τα τελευταία χρόνια, οι καθαρισμοί κονιαμάτων που έγιναν στο χαμάμ οδήγησαν στην αποκάλυψη σημαντικού τμήματος του μνημείου κάτω από τον μικρό τρούλο, με βάση το οποίο και σε συνδυασμό με διάφορα άλλα στοιχεία που αποκαλύφθηκαν κατά καιρούς στα άλλα καταστήματα, μπορεί να σχηματισθεί μια υποθετική κάτοψη του μνημείου, που έφθανε κοντά στη γωνία Βενιζέλου και Φιλελλήνων.

Το λουτρό αποτελείται από δύο μεγάλους τετράγωνους χώρους, που στεγάζονται με τρούλο, καθένας από τους οποίους περιβάλλεται από μικρότερους βοηθητικούς χώρους, επίσης θολοσκεπείς. Ο μικρός τρούλος, για τον οποίο έχουμε τα περισσότερα στοιχεία, στηρίζεται σε μαρμάρινους πεσσούς, στο κάτω μέρος των οποίων ανοίγονται οι είσοδοι των γωνιακών χώρων. Τα στοιχεία αυτά διατηρούνται σήμερα στο υπόγειο, σε σχέση με τη σημερινή στάθμη της οδού Βενιζέλου, ενώ βρίσκονταν στην αρχική στάθμη του μνημείου, που είχε μεγάλο ύψος.

Τα δύο τμήματα του λουτρού, μπορούσαν να λειτουργούν ανεξάρτητα, πιθανόν για άνδρες και γυναίκες χωριστά και οι χώροι τους παρουσίαζαν συμμετρική ανάπτυξη. Από τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν προκύπτει ότι το μνημείο σώζεται κατά το μεγαλύτερο τμήμα του σε σχετικά καλή κατάσταση, αλλά πολύ λίγοι χώροι διακρίνονται σήμερα, διότι καλύπτονται από μεταγενέστερες κατασκευές των εμπορικών καταστημάτων που στεγάζονται σε αυτό.

Τα ορατά τμήματά του παρουσιάζουν επιμελημένη τοιχοδομία με πλινθοπερίκλειστο σύστημα, ενώ οι θόλοι είναι πλινθόκτιστοι. Δυστυχώς, η αλλαγή χρήσης του στον 20ό αιώνα εξαφάνισε τα στοιχεία που θα μαρτυρούσαν τη λειτουργία του (μπανιέρες, υπόκαυστα), που διατηρούνται σε άλλα λουτρά.

Συμπερασματικά, καταλήγουμε ότι πρόκειται για αξιόλογο μνημείο, που χρησιμοποιήθηκε για αιώνες από τους Λαρισαίους, εξίσου Τούρκους και Έλληνες, για καθαριότητα και κοινωνικές συναναστροφές».

Της Λένας Κισσάβου -eleftheria.gr 16/11/2018

Δείτε σχετικά και:

-Τέμενος Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο - 4 εκ. ευρώ για το τζαμί αυτού που μάζευε παιδιά Χριστιανών!

"Προστασία-Ανάδειξη Οθωμανικού Λουτρού” στα Τρίκαλα

-Την επαναλειτουργία του «Κουρσούμ» τζαμί των Τρικάλων μαζί με άλλα 18 τζαμιά σε όλη την Ελλάδα απαιτούν οι Τούρκοι…

-Οθωμανικός αέρας 1 εκ. Ευρώ στα Τρίκαλα

-To Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού αναδεικνύει την Οθωμανική κληρονομιά στα Τρίκαλα

-ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΓΙΑ 190 ΤΖΑΜΙΑ.Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΣΕ ΛΕΥΚΩΜΑ.

-«Το Τουρκικό ΥΠ.ΕΞ. αναδεικνύει και προωθεί την Οθωμανική πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας »

-Νίκος Χειλαδάκης, Δεκαεννέα οθωμανικά τζαμιά στην Ελλάδα ζητούν οι Τούρκοι

-Οι βάσεις και οι υποδομές του Ισλάμ στην Ελλάδα

-Οι Τούρκοι ετοιμάζονται να μας ζητήσουν οθωμανικά μνημεία!

-Μελετητές προτείνουν την αποκατάσταση των οθωμανικών μνημείων ..

- Νεο-Οθωμανική Ελλάδα: Μύθος ή Πραγματικότητα;

-Για το Τέμενος της Ρόδου «λεφτά υπάρχουν», για χειροτονίες κληρικών όχι

 - 1.000.000 € για να αποκατασταθεί το τέμενος Ρετζέπ Πασά στη Ρόδο

-Τουρκία -Βάζει σε εφαρμογή τα νεοοθωμανικά οράματα

-Οι δούρειοι ίπποι του νεο-οθωμανισμού δρουν ανενόχλητοι (ντοκουμέντα)