Σάββας Ηλιάδης, «Ἔσεισας, ἀλλ' ἔσωσας …»

«Ἔσεισας, ἀλλ' ἔσωσας …»

Σάββας Ηλιάδης, δάσκαλος -Κιλκίς

     Βρίσκομαι στο ψαλτικό αναλόγιο από μικρό παιδί. Έχω διαβάσει και ξαναδιαβάσει την υμνολογία της Εκκλησίας μας, άλλοτε με την δέουσα προσοχή, άλλοτε μηχανικά, άλλοτε με τον νου διεσπαρμένο. Κάθε φορά που διαβάζω, θα αντικρίσουν τα μάτια μου «κάτι», που θα «φρενάρει» τον νου, θα κολλήσει η γλώσσα μου, θα  κοντοσταθώ, για να συλλαβίσω, να επιτονίσω αυτό το «κάτι»,  να σταματήσω ακόμη ακόμη το διάβασμα για λίγα δευτερόλεπτα και να ψελλίσω συντομότατα δυο λέξεις έκπληξης, απορίας και θαυμασμού. Και ενώ θα συνεχίσω παρακάτω, θα μείνουν εκεί ο νους και η σκέψη, μέχρι να βρω τον κατάλληλο χρόνο, να επανέλθω και να αποσπάσω αυτό το «κάτι» στη μνήμη ή στο χαρτί, για να σκύψω επάνω του και να το «χορτάσω» εν καιρώ, με την ησυχία μου και με την άνεσή μου.

     Αυτό ακριβώς το ίδιο μου συνέβη και εχθές  στην εορτή του αγίου Δημητρίου, μαζί με την οποία επιτελούμε την μνήμη του μεγάλου σεισμού, ο οποίος έγινε στην Κωνσταντινούπολη στους χρόνους του Λέοντος του Ισαύρου (740), προκαλώντας μεγάλες καταστροφές. Γράφει ο Συναξαριστής:

Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, (ΚΣΤ΄Οκτωβρίου) Μνήμη τοῦ μεγάλου καὶ φρικώδους σεισμοῦ.
Στίχοι
Ἔσεισας, ἀλλ' ἔσωσας αὖθις γῆν Λόγε.

Τῆς σῆς γὰρ ὀργῆς οἶκτός ἐστι τὸ πλέον.

Με ελάχιστες λέξεις οι δυο στίχοι μας διδάσκουν δύο βασικά πράγματα της πίστης μας. Α).Ο Θεός είναι ο παντοδύναμος Δημιουργός της φύσεως και αυτός είναι που καταργεί την τάξη και τη σειρά της, όπου, όπως και όποτε βούλεται. Ο Θεός παρακολουθεί, προνοεί, σκεπάζει  και συντηρεί αδιαλείπτως τα δημιουργήματά του. Β). Οργίζεται, όταν τα λογικά πλάσματά του παραβαίνουν τον νόμο του και χρησιμοποιεί ακόμη και φοβερούς τρόπους, όπως τον σεισμό, για να τα επαναφέρει στην αγκαλιά του. Όμως επιτρέπει τον πειρασμό, τον πόνο και τη θλίψη, μέχρι εκεί που αντέχει ο άνθρωπος. Δηλαδή, η αγάπη του πάντοτε υπερβαίνει την οργή του, τον θυμό του: «Τῆς σῆς γὰρ ὀργῆς οἶκτός ἐστι τὸ πλέον», δηλαδή, όση και αν είναι η οργή σου, η αγάπη σου πάντοτε βγαίνει περισσευούμενη.

      Θα αναρωτηθούμε βέβαια πολλοί: Είναι δυνατόν να οργίζεται ο Θεός; Λέει ο Μ. Αντώνιος: «Ο Θεός είναι αγαθός και απαθής και αμετάβλητος». Ανθρωπίνως είναι δικαιολογημένη η ερώτηση, αλλά η έκφραση αυτή του Συναξαριστή είναι ανθρωποπαθής. Θα φέρουμε εδώ ένα παράδειγμα, για να κάνουμε τον παραλληλισμό. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδος, όταν ο ήλιος σκεπάζεται από σύννεφα, λένε την εξής λαϊκή φράση: «Οργίστηκε ο ήλιος». Με τη φράση αυτή τι θέλουν να πουν; Ότι θύμωσε ο ήλιος; Είναι δυνατόν;  Όχι, βέβαια! Αλλά τι; Ότι τον ήλιο τον έκρυψαν τα σύννεφα και δεν μπορούν να τον δουν οι άνθρωποι και έτσι στερούνται και το φως και τη ζέστη του. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την «οργή» του Θεού. Τα σύννεφα είναι οι αμαρτίες μας, οι οποίες μπαίνουν ανάμεσα σε μας και στον Θεό και  εμποδίζουν την ύπαρξή μας να νοιώσει την ευεργετική  και σωστική παρουσία του στη ζωή μας. Αυτό ο Θεός δεν το «ανέχεται», δεν το αντέχει! Θέλει με κάθε τρόπο να το διορθώσει. Γι` αυτό προλαβαίνει ο Συναξαριστής το λογισμό μας: «Ἔσεισας, ἀλλ' ἔσωσας αὖθις γῆν Λόγε», δηλαδή, συντάραξες τη γη με το σεισμό, Κύριε Ιησού Χριστέ, αλλά πάλι αμέσως την έσωσες.

     Όλα τα τροπάρια του κανόνος του σεισμού περιστρέφονται γύρω από αυτήν την αιτιολόγηση του κακού, δηλαδή, την απομάκρυνση του ανθρώπου από τον Θεό! Όπως μας υπενθυμίζουν πάλι πολύ χαριτωμένα πως, όποιον σεισμό κι αν επιτρέψει ο Θεός στη ζωή μας, ο «σεισμός» της καρδιά μας θα είναι αυτός που θα δώσει τη λύση και την έκβαση.

Μερικά από αυτά προχωρούν στα ενδότερα της καρδιάς και της υπάρξεως και μας παρακινούν να εγερθούμε, να γίνει σεισμός και στις καρδιές μας, ώστε με το μυστήριο της Μετανοίας και Εξομολογήσεως και με την προσευχή να άρει ο Θεός την δίκαιη οργή του:

1. Τῇ θείᾳ νεύσει σου, κλονεῖς τὰ σύμπαντα, καὶ δονεῖς τὰς καρδίας τῶν ἐπὶ γῆς, κατοικούντων Δέσποτα· τῆς οὖν δικαίας σου ὀργῆς, ἄνες Κύριε τὰ κύματα. ( Με ένα σου νεύμα, Θεέ μου, γκρεμίζεις τα σύμπαντα και ταρακουνάς τις καρδιές των ανθρώπων, που κατοικούν στη γη. Αλλά, Κύριε, απόσυρε τα κύματα της δίκαιης οργής σου).

2. Καὶ σὺ καρδία σείσθητι νῦν, βλέπουσα Θεοῦ τὴν ἀπειλήν, ἐπικειμένην καὶ βόησον· Φεῖσαι τοῦ λαοῦ σου Δέσποτα Κύριε, καὶ παῦσον τὴν δικαίαν ὀργὴν σου εὔσπλαγχνε. (Και συ καρδιά μου, ταρακουνήσου τώρα, που βλέπεις την απειλή του Θεού να κρέμεται από πάνω σου και φώναξε` προστάτεψε και μην καταστρέψεις τον λαό σου, Δέσποτα Κύριε και σταμάτησε την δίκαιη οργή σου, Εύσπλαχνε).
      Παρακάτω έχουμε και ένα άλλο πλεονέκτημα, έναν σύμμαχο από τον πνευματικό κόσμο. Μαζί μας είναι και οι θείες πνευματικές δυνάμεις, οι οποίες παρακαλούν τον Θεό και μας παραστέκονται στον αγώνα, αν θελήσουμε να προσπαθήσουμε με ταπείνωση και φιλότιμο:

3. Χιλιάδες Ἀγγέλων, Μαρτύρων σύλλογος, Προφητῶν Ἀποστόλων, Ὁσίων Ἱεραρχῶν, ἅγιος χορός, ἱκετεύει σε Δέσποτα· Φεῖσαι τοῦ λαοῦ σου, τοῦ τεταπεινωμένου.

     Στους αμέτρητους φυσικούς σεισμούς, που δονούν συνεχώς τη γη και προκαλούν τρόμο και καταστροφές, αλλά και σε αυτούς τους πνευματικούς, που αισθανόμαστε να δονούν την ύπαρξή μας σήμερα, δεν είμαστε άοπλοι. Έχουμε την απάντηση και τη λύση από την δοκιμασμένη ανά τους αιώνες υμνολογία της Εκκλησίας μας. Διότι είναι η κατάθεση της εμπειρικής εφαρμογής της διδασκαλίας του Ευαγγελίου του Χριστού από τους αγίους μας. Την εμπιστευόμαστε και σπεύδουμε να την υπακούσουμε και να την εφαρμόσουμε κι εμείς στο κατά δύναμη, ώστε να διέλθουμε, θεία Χάριτι,  εκ του πυρός της παρούσης κολάσεως στην αναψυχή της εν Χριστώ ζωής.

Σάββας Ηλιάδης

Δάσκαλος

Κιλκίς, 27-8-2018