Η κουλτούρα της θυματοποίησης

Η κουλτούρα της θυματοποίησης

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει συμφέρον να χαρακτηρίζει ως «καταπιεσμένους» όσο περισσότερους γίνεται για να έχει οφέλη

Από τον Ραφάηλ Καλυβιώτη*

Η απόφαση του προέδρου της Βουλής να «φωταγωγήσει» χθες το κτίριο της Βουλής των Ελλήνων στα χρώματα του Gay Pride δεν πρέπει να προκαλεί καμία έκπληξη στους αναγνώστες τούτης εδώ της εφημερίδας. 

Πρόκειται, απλά, για ακόμη ένα επεισόδιο στη στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ, που θέλει το κόμμα να χτίζει «κοινωνικές συμμαχίες» με συγκεκριμένες ομάδες, οι οποίες δεν αυτοπροσδιορίζονται ως πολίτες του ελληνικού κράτους, αλλά ως κάτι διαφορετικό.

Πρόκειται για την απλούστερη μορφή identity politics, της τάσης στην πολιτική που θέλει ανθρώπους με μια ταυτότητα που υπάρχει ως αντίθεση στη συλλογική ταυτότητα των Ελλήνων αλλά και ως αντίθεση στο ίδιο το άτομο, να σχηματίζουν αποκλειστικές συμμαχίες με ένα και μόνον κόμμα, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τα συνολικά χαρακτηριστικά αυτού, παρά μόνον εάν εξυπηρετεί τις σκοπιμότητες της δικής τους ομάδας. 

Τα identity politics, μάλιστα, της σύγχρονης Αριστεράς έχουν ακόμη μία ιδιαιτερότητα: Θέλουν η κάθε «ομάδα» με την οποία συμμαχεί ο ΣΥΡΙΖΑ να είναι «καταπιεσμένη». Αφού ξεπεράστηκε ο «εργάτης» ως επαναστατικό υποκείμενο, έπρεπε να βρεθεί κάτι νέο. Και αυτός είναι ο «καταπιεσμένος», γενικά και απροσδιόριστα. Να δέχεται κάποιας μορφής «διάκριση», να αποτελεί θύμα. Και επειδή αποτελεί «θύμα», να δένει τη μοίρα του με τον πολιτικό σχηματισμό ο οποίος υπόσχεται να εξυπηρετεί τα συμφέροντά του.

 Ως εκ τούτου, το πολιτικό μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ βασίζεται στο να πείσει όσο περισσότερους γίνεται ότι αποτελούν θύματα. Και ότι μόνον μέσω της στενής, αποκλειστικής τους σχέσης με τον ΣΥΡΙΖΑ θα απολαύσουν την «ισότητα», η οποία ούτως ή άλλως υπάρχει σε αυτή την κοινωνία.

Θύματα λοιπόν πρέπει να είναι οι ομοφυλόφιλοι, θύματα οι εργαζόμενοι, θύματα οι γυναίκες, θύματα οι πάντες. Το στάτους του «θύματος» γίνεται «ποθητό», καθώς αυτό γίνεται στην πράξη αφορμή για την παραχώρηση προνομίων (υλικών, πνευματικών και ηθικών). Μια κουλτούρα θυματοποίησης, που θέλει να σφίξει το σύνολο της κοινωνίας. 

Δεν συμβαίνει μόνον στη χώρα μας. Αυτή η κουλτούρα θυματοποίησης υπάρχει σε μεγάλο βαθμό σε ολόκληρη τη Δύση, με κυρίαρχο ίσως υπόδειγμα τα αμερικανικά κολέγια. Κάτι το οποίο έχει ήδη αναλυθεί από επιστήμονες στο εξωτερικό.
Και το πιο ενδιαφέρον από όσα έχουν ειπωθεί στη συζήτηση αυτή, που έχει ανοίξει εδώ και κάποια χρόνια, είναι η αντιστροφή της «ιεραρχίας» στην εν λόγω κουλτούρα. Ενώ στις παραδοσιακές κουλτούρες «τιμής» ή μάλλον «αξιοπρέπειας» στις οποίες εξελίχτηκαν οι πρώτες τα επιθυμητά χαρακτηριστικά είναι, π.χ., η γενναιότητα, στις κουλτούρες θυματοποίησης στην κορυφή της ιεραρχίας είναι όποιος είναι περισσότερο… θύμα. Στο βιβλίο τους «Η άνοδος της κουλτούρας θυματοποίησης» οι Bradley Campbell, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο CSU, και ο Jason Manning, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο WVU των ΗΠΑ, αναφέρουν ότι σε αυτή τη νέα ηθική ιεραρχία οι λευκοί είναι στον πάτο και οι «καταπιεσμένοι» ή «περιθωριοποιημένοι» στην κορυφή.
Και σημειώνουν χαρακτηριστικά ότι σε οποιοδήποτε άλλο είδος κουλτούρας καθείς κρίνεται από τις πράξεις του. 

Ενώ σε αυτές τις κουλτούρες θυματοποίησης κρίνεσαι με βάση την ταυτότητά σου. Και… κερδίζει όποιος είναι περισσότερο «καταπιεσμένος», όποιος αποτελεί αντικείμενο «αδικίας», όποιος αισθάνεται πιο «προσβεβλημένος».

Και η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, η κυβέρνηση που υποσχόταν «αξιοπρέπεια», απευθυνόμενη προφανώς σε αυτούς που θεωρούσαν εαυτούς «αναξιοπρεπείς», έχει απτό συμφέρον να χαρακτηρίζει ως «καταπιεσμένους» όσο περισσότερους γίνεται. 

Και όλοι αυτοί χαίρονται να θεωρούν ότι, ναι, είναι αδικημένοι, είναι καταπιεσμένοι, είναι προσβεβλημένοι, αφού έτσι ανεβαίνουν στην ιεραρχία αυτής της κοινωνίας θυματοποίησης. 

Identity politics, λοιπόν, και κουλτούρα θυματοποίησης σημαίνει τη μετατροπή της ελληνικής κοινωνίας σε έναν αέναο κύκλο μιζέριας. Μιζέρια από την οποία ελπίζει να τραφεί ως ΣΥΡΙΖΑ ως ένα βαμπίρ. 

Για να επιβιώσει πολιτικά. Και να έχει ως «υποκείμενο» όχι πολίτες, άτομα, Ελληνες, αλλά διάφορες ομάδες θυμάτων.

*Πολιτικός επιστήμων

dimokratianews,11.06.2018