Κυριακή προ των Φώτων- «Φωνή βοώντος εν τη ερήμω»

Ευαγγέλιο: Μάρκ. α΄ 1-8

«Φωνή βοώντος εν τη ερήμω»

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Πρόδρομος Ιωάννης επέλεξε την έρημο του Ιορδάνου για το έργο της προετοιμασίας του λαού. Μπορούσε να εγκατασταθεί σε ένα κεντρικό σημείο των Ιεροσολύμων κι απ’ εκεί να αρχίσει το κήρυγμα του και όχι να καταφύγει στην μεγάλη αφιλόξενη έρημο όπου τουλάχιστον γεωγραφικά ήταν ένας τόπος μακρινός και αποξενωμένος για τον πολύ λαό κι επί πλέον συγκέντρωσε όλα εκείνα τα στοιχεία που καθιστούν την παραμονή των ακροατών δυσχερή. Εν τούτοις εγκαταστάθηκε στην έρημο. «Εγένετο Ιωάννης βαπτίζων εν τη ερήμω και κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εις άφεσιν αμαρτιών». Έπρεπε ο λαός για να κατανοήσει και ενστερνιστεί το κήρυγμα του Ιωάννου προηγουμένως να αποκοπεί από τα του κόσμου έστω για μερικές ώρες ή μέρες. Κι η έρημος ήταν ο πιο κατάλληλος τόπος, που με την απεραντοσύνη της ταπείνωσε τον άνθρωπο και τον έφερνε πιο κοντά στο Θεό. Με τη σιωπή της έκανε βροντερό το κήρυγμα, με τη γεωγραφική της διαμόρφωση προετοίμαζε την ψυχική διάθεση του ανθρώπου για μετάνοια.

Ο Ιωάννης με το λόγο του κατέστησε την έρημο πολυάνθρωπο· «και εξεπορεύετο προς αυτόν πάσα η Ιουδαία χώρα και οι Ιεροσολυμίται και εβαπτίζοντο πάντες εν τω Ιορδάνη ποταμώ υπ’ αυτού εξομολογούμενοι τας αμαρτίας αυτών». Η έρημος έγινε γι’ αυτούς γόνιμη χώρα από την οποία έδρεψαν τους καρπούς της αφέσεως και σωτηρίας. Η έρημος, ο τόπος αυτός της ξηρασίας, για τον άνθρωπο που ποθεί το Θεό μπορεί να αποβεί παράδεισος πνευματικής ευφορίας και γονιμότητας, χώρα μιας καινούργιας ζωής, ξεκίνημα για ένα καινούργιο δρόμο. Στην ησυχία της ερήμου καθαρίζεται ο νους και πληροφορείται το θέλημα του Θεού. Γι’ αυτό το λόγο μεγάλοι άντρες και γυναίκες καταφεύγουν στην έρημο όχι μόνο για να φιλοσοφήσουν τη ζωή, αλλά για να λάβουν αποφάσεις και ενωθούν με το Θεό. Ο Μωϋσής πολλές φορές έστηνε τη σκηνή του μακριά από τους άλλους αποφεύγοντας το θόρυβο και αναζητούσε μέσα στην ησυχία να πληροφορηθεί τα χρήσιμα στην ψυχή του. Ο Ηλίας και ο Ελισσαίος «καταλιπόντες την Ιουδαίαν ώκουν τον Κάρμηλον». Ο Ιερεμίας μη υποφέροντας τη συγκατοίκηση με τον παράνομο λαό έλεγε οδυρόμενος: «Τις δώσει μοι σταθμόν έσχατον εν τη ερήμω και καταλείψω τον λαόν τούτον και απελεύσομαι απ’ αυτών». Ο ίδιος ο Κύριος μας κατέφευγε συχνά στην έρημο για να επικοινωνήσει με τον ουράνιο Πατέρα. Τέλος αναρίθμητο πλήθος χριστιανών, εκτός από εκείνους που επέλεξαν την έρημο για μόνιμη εγκαταβίωση τους, συχνά αισθάνεται την ανάγκη της ερήμου με σκοπό τον πνευματικό ανεφοδιασμό και την ανανέωση.

Η έρημος δεν είναι μόνο ένας γεωγραφικός τόπος, αλλά μέσα στην Εκκλησία είναι ένας πνευματικός χώρος. Για μας ιδίως, που στη χώρα μας δεν έχουμε τις ερήμους της Αφρικής και της Παλαιστίνης, έρημος με την πνευματική έννοια είναι κάθε τόπος ησυχίας. Είναι η ύπαιθρος με τα Μοναστήρια και τα εξωκκλήσια, το βουνό με τα δάση και τα φαράγγια, οι πεδιάδες με την απεραντοσύνη, η θάλασσα με τις ομορφιές, κάθε χώρος μακριά από τις πολύβουες πόλεις, όπου μπορεί ο άνθρωπος να ησυχάσει. Έχουμε όλοι ανάγκη από συχνές τέτοιες εξόδους στην «έρημο». Σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη εποχή ο κάτοικος των αστικών κέντρων επιθυμεί την έξοδο από την πόλη στην ύπαιθρο. Κουρασμένος και καταπονημένος από το άγχος του πενθημέρου περιορισμένος μέσα στα πολυώροφα κλουβιά των πολυκατοικιών, ζώντας  με την ένταση της καθημερινής βιοπάλης, αναπνέοντας το δηλητηριασμένο καυσαέριο, βλέπει σαν λύτρωση το Σαββατοκύριακο, που θα του δώσει τη δυνατότητα να φύγει, να πάρει την οικογένεια του και να εκδράμει στο χωριό, σε μια παραλία, σ’ ένα βουνό, να ξεκουραστεί για λίγο, να αναπνεύσει οξυγόνο, να χαλαρώσει το τεντωμένο νευρικό του σύστημα, να έλθει σε επαφή με τη φύση, να ησυχάσει από τους θορύβους της μηχανής και τη βοή της πολιτείας.

Τι κρίμα όμως που για τους περισσότερους η έξοδος αυτή είναι μια άλλη όψη του αυτού νομίσματος. Γνωρίζουν οι άνθρωποι πόσο τους ενοχλεί η ζωή στην πόλη. Δεν γνωρίζουν όμως πώς να εκμεταλλευτούν την ησυχία της υπαίθρου και καταντούν να φορτίζουν το είναι τους με επικίνδυνη ένταση στην εναγώνια προσπάθεια τους για ησυχία. Αλλάζουν περιβάλλον, αλλά δεν αλλάζουν νοοτροπία. Μεταφέρουν στην ύπαιθρο τον ίδιο τρόπο ζωής της πόλεως και γρήγορα απογοητεύονται γιατί πουθενά δεν βρίσκουν ησυχία, εκείνο που ζητούν. Οι περισσότεροι νομίζουν, ότι με το «να το ρίξουν έξω» ξεκουράζονται. Δεν ξεκουράζονται όμως η αλλαγή του τοπίου μόνο, αλλά κυρίως η αλλαγή τρόπου ζωής. Η ψυχή έχει τις απαιτήσεις της και δεν ικανοποιείται με το φαγοπότι και τη διασκέδαση, αλλά με την ησυχία, που την βοηθά να ξαναβρεί τον εαυτό της.

Σ’ ένα ήσυχο περιβάλλον βοηθείται η ψυχή να χαλαρώσει, να ξεκουραστεί, να μιλήσει με τον εαυτό της. Επιβάλλεται δυο μέρες να κλείσουμε το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, να μη διαβάζουμε εφημερίδα, να τρώμε ότι βρεθεί, να απαλλασσόμαστε από το εφιαλτικό κουδούνισμα του τηλεφώνου, να φεύγουμε στην ύπαιθρο ή να μένουμε στο σπίτι απαλλαγμένοι όμως από όλα αυτά που επικίνδυνα φορτίζουν την ψυχή. Μπορούμε την έρημο να την βιώσουμε και μέσα στο ίδιο μας το σπίτι, γιατί έρημος στην πνευματική γλώσσα δεν είναι ένα τοπίο, αλλά ένας τρόπος ζωής.

Η ησυχία θα μας βοηθήσει να αυτοσυγκεντρωθούμε. Να δούμε σε τι υστερούμε. Να μιλήσουμε με τον εαυτό μας. Από τον μυστικό αυτό διάλογο αρχίζει ο δρόμος της καθάρσεως. Η ησυχία γίνεται προϋπόθεση της ψυχικής μας καθάρσεως. Εκεί ούτε η γλώσσα μιλάει, ούτε η ακοή απασχολείται με μάταια πράγματα, ούτε τα μάτια βρίσκουν ενοχλητικά θεάματα. Μη βρίσκοντας ο νους αλλού απασχόληση ξαναγυρίζει στον εαυτό του και δια μέσου του εαυτού του ανεβαίνει στο Θεό (Μ. Βασίλειος). Στην ησυχία ανακαλύπτει ο άνθρωπος το Θεό. «Ο μη σχολάσας Θεόν γνώναι ου δύναται» (Νείλος ο ασκητής). Απερίσπαστος στην ησυχία καθώς βρίσκεται ο νους μπορεί να προσευχηθεί και να λάβει αποφάσεις για τη ζωή. Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος υπογραμμίζοντας την ωφέλεια της ησυχίας γράφει: «Η ησυχία είναι θεολογίας υπόθεση, θάνατος κόσμου, πολυλογίας απώλεια, πορνείας θνήσις, προσευχή ακόρεστος, διακρίσεως πηγή». Είχε δίκαιο ο άγιος Πέτρος ο Δαμασκηνός να λέγει: «Φεύγε, σιώπα, ησύχαζε, αύται γαρ εισίν αι ρίζαι της αναμαρτησίας».

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος «η φωνή του Λόγου» μας εισάγει σήμερα σε μια καινούργια πνευματική διάσταση της ερήμου. Αυτή την έρημο μπορούμε να τη βρούμε σε κάθε τόπο. Είναι η ησυχία που τόσο όλοι μας ποθούμε. Ας δοκιμάσουμε να περάσουμε τις μέρες της εξόδου από την πόλη, όπως θέλει η ψυχή. Έτσι θα ξεκουραστούμε και θα ανανεωθούμε. Στην ησυχία θα βρούμε το Θεό, που είναι η πηγή της ειρήνης και της χαράς. Γιατί σε τελευταία ανάλυση δεν υποφέρουμε τόσο από το θόρυβο του περιβάλλοντος και την ένταση της ζωής, αλλά από το θόρυβο των παθών και την αγωνία της ψυχής. Κι αυτά ησυχάζουν μόνο με την παρουσία του Θεού. Η ησυχία είναι βασική προϋπόθεση για την ελευθερία του Θεού στη ζωή μας.

Γιώργος Σαββίδης