Ευδοξία Αυγουστίνου, Το διάταγμα των Μεδιολάνων και η επικαιρότητά του

Τό διάταγμα τῶν Μεδιολάνων καί ἡ ἐπικαιρότητά του

Εὐδοξία Αὐγουστίνου, Φιλόλογος – Θεολόγος

Μετά τή νίκη τους κατά τοῦ Μαξεντίου (312 μ.Χ.) οἱ δύο συναυτοκράτορες Μέγας Κωνσταντῖνος καί Λικίνιος συναντήθηκαν στά Μεδιόλανα (σημερινό Μιλάνο), στίς ἀρχές τοῦ 313 μ.Χ. Ἀνάμεσα στά ἄλλα φιλελεύθερα καί γενναιόδωρα μέτρα πού θέσπισαν τότε (Φεβρουάριος 313) ἦταν καί τά σχετικά μέ τόν χριστιανισμό. Διασώζεται μία κοινή ἐπιστολή τους πρός τούς διοικητές τῶν ἐπαρχιῶν τῆς δικαιοδοσίας τοῦ Λικινίου. Τό ἔγγραφο αὐτό ἀναγνωρίζει τήν ἐλευθερία τῆς λατρείας στούς χριστιανούς, ὅπως καί στούς ὀπαδούς ὁποιασδήποτε ἄλλης θρησκείας. Προέβλεπε σχετικά: «Ἐδογματίσαμεν, ὅπως μηδενὶ παντελῶς ἐξουσία ἀρνητέα ᾖ τοῦ ἀκολουθεῖν καὶ αἱρεῖσθαι τὴν τῶν Χριστιανῶν παραφύλαξιν... καὶ ἀπολελυμένην ἐξουσίαν τοῦ τημελεῖν (=ἐπιμελεῖσθαι) τὴν ἑαυτῶν θρησκείαν τοῖς αὐτοῖς Χριστιανοῖς δεδωκέναι».

 Ἐπιτέλους πραγματοποιοῦνταν ἡ μεγάλη κατάκτηση τῆς ἐλευθερίας τῆς θρησκευτικῆς σκέψης καί ἀπεκαθίστατο ἡ ἀδικία ἀπέναντι στή χριστιανική πίστη, ἀφοῦ ἡ τιμή στίς θεότητες τῆς ἐπίσημης θρησκείας δέν θεωροῦνταν ἀπαραίτητη. Μέ τόν τρόπο αὐτό ἀποκηρυσσόταν καί καταδικαζόταν ἡ προηγούμενη πολιτική τῶν διωγμῶν. 

 Τό διάταγμα τῶν Μεδιολάνων ἀποτελοῦσε βεβαίως μεγάλη πρόοδο σέ σχέση μέ τό ἔδικτο ἀνοχῆς τοῦ Γαλερίου (311), τό ὁποῖο εἶναι γνωστό ὡς Διάταγμα τῆς Νικομηδείας. Αὐτό στηλίτευε καί ἀποδοκίμαζε ὅσους ἐγκατέλειπαν τήν πατροπαράδοτη θρησκεία, γιά νά ἀκολουθήσουν τήν πίστη τοῦ Χριστοῦ, καί ἔθετε τέρμα στούς διωγμούς μόνον γιά λόγους καιροσκοπικούς ἤ ἐπιεικείας. Ἡ ἀπόφαση ὅμως τῶν Μεδιολάνων ἀπαρνοῦνταν ὅλη τή διωκτική πολιτική τῶν αὐτοκρατόρων, τά θύματα τῆς ὁποίας ἀνέρχονταν ἤδη σέ δώδεκα ἑκατομμύρια μάρτυρες. Κι ἀφοῦ τό νά ἀκολουθεῖ κανείς τή χριστιανική πίστη δέν ἦταν ἀδίκημα κατά τοῦ κράτους, ἀποφάσισαν νά ἐπιστρέψουν στίς χριστιανικές κοινότητες τά κατασχεθέντα ἀγαθά, περιουσίες καί τόπους προσευχῆς. Ἀργότερα (324) ὁ Μ. Κωνσταντῖνος, συμπληρώνοντας τήν ἀπόφαση τῶν Μεδιολάνων, ἀναγνώρισε τά νομικά δικαιώματα τῶν χριστιανικῶν ἐκκλησιῶν. 

 Ἀπό τήν ἱστορική ἐκείνη ἀπόφαση συμπληρώνονται φέτος 1.700 χρόνια. Μέ τήν ἀφορμή αὐτή ἤδη πραγματοποιεῖται πλῆθος ἐκδηλώσεων οἰκουμενιστικοῦ χαρακτήρα. Στή λαμπρότητα τῶν ἑορτῶν, ἐνῶ θά ἔπρεπε νά προηγεῖται τό Μιλάνο, ὑπερέχει ἡ μέχρι χθές ἑπομένη «τοῖς ἁγίοις πατράσι» ὀρθόδοξη Σερβία. Καί τοῦτο, μέ ἀφορμή ὅτι ὁ Μ. Κωνσταντῖνος καταγόταν ἀπό τήν Ναϊσσό τῆς Ἄνω Μοισίας, δηλαδή τή σημερινή πόλη Νίς τῆς Σερβίας. Ἐκεῖ γεννήθηκε πιθανόν τό 288. Εὔλογο ἑπομένως τό ἐρώτημα: Ποιά σχέση ἔχει τό διάταγμα μέ τή Νίς ἤ καί μέ τόν χρόνο πού ἐπιλέχτηκε νά τιμηθεῖ ὁ Μέγας καί ἰσαπόστολος Κωνσταντῖνος; Δέν διανύουμε τό ἐπετειακό ἔτος τῆς γέννησης ἤ τῆς κοίμησής του. Ὅπως κι ἄν ἔχουν τά πράγματα, οἱ προβλεπόμενες οἰκουμενιστικές τυμπανοκρουσίες δημιουργοῦν μεγάλο προβληματισμό καί σοβαρή ἀγωνία γιά τά ἐκκλησιαστικά τεκταινόμενα στή γείτονα χώρα. 

 Ἕνα ἄλλο θέμα πού μᾶς ἐπιβάλλει νά μελετήσουμε τό σημαντικό αὐτό γεγονός τῆς ἱστορίας εἶναι ἄν ὁ ἄνθρωπος σήμερα ἀπολαμβάνει τίς θρησκευτικές του ἐλευθερίες καί κατά πόσο εἶναι ἐλεύθερος νά ἐκτελεῖ τά θρησκευτικά του καθήκοντα.

 Παρά τίς διεθνεῖς συμβάσεις περί θρησκευτικῆς ἐλευθερίας, στατιστικές τοῦ Ο.Η.Ε. ἀναφέρουν ὅτι περίπου τό 52-55% τῶν συνανθρώπων μας στεροῦνται σήμερα τό ἀναφαίρετο δικαίωμα τῶν θρησκευτικῶν ἐλευθεριῶν. Εἶναι γνωστό ὅτι ὀρθόδοξοι ἱεράρχες στά Σκόπια καί στήν Ἀλβανία ὑφίστανται διωγμούς. Χριστιανοί σέ μουσουλμανικές χῶρες ἀντιμετωπίζουν ἀνηλεεῖς διώξεις· ὅταν μάλιστα ἀπό τόν μουσουλμανισμό μεταστρέφονται στόν χριστιανισμό, ἐπισύρουν ἀκόμη καί τήν ποινή τοῦ θανάτου. Σύμφωνα μέ μία νέα ἔρευνα, ὁ χριστιανισμός κινδυνεύει νά «ἐξαλειφθεῖ» ἀπό τόν «βιβλικό χῶρο» τῆς Μέσης Ἀνατολῆς, λόγῳ τῶν διωγμῶν κατά τῶν χριστιανῶν. «Οἱ χριστιανοί», ἐπισημαίνει ἡ ἔρευνα, «διώκονται παγκοσμίως περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλη θρησκευτική ὁμάδα».

Δηλώνουν χαρακτηριστικά οἱ χριστιανοί στή Νιγηρία: «Δέν εἴμαστε παρά πτώματα πού περπατᾶνε, περιμένοντας τήν ἡμέρα τῆς ταφῆς μας».
 Καί στήν ὑποτιθέμενη χριστιανική Εὐρώπη οἱ διακρίσεις εἰς βάρος τῶν χριστιανῶν αὐξάνονται, ἐνῶ παρατηρεῖται μία ἀποστασιοποίηση ἀπό τίς χριστιανικές ἀξίες. Ἄλλοτε τίθεται τό θέμα τῆς νομιμοποίησης τοῦ γάμου τῶν ὁμοφυλοφίλων, ἄλλοτε ἡ κατάργηση τῆς ἀργίας τῆς Κυριακῆς -καί ἤδη συντελεῖται- καί ἄλλοτε ὑπάλληλοι τίθενται σέ διαθεσιμότητα ἐπειδή φοροῦν σταυρό, ἐνῶ κατά καιρούς μαίνονται οἱ ἐκστρατεῖες ἀθεΐας. Στήν Κύπρο μας οἱ τοῦρκοι ἐπιδρομεῖς στά κατεχόμενα ἐδάφη, μέ τήν ἀνοχή τῆς Ε.Ε., ἀπό τίς 520 ἐκκλησίες ἄλλες κατέστρεψαν, ἄλλες μετέβαλαν σέ ἀποθῆκες ἤ ἀποχωρητήρια καί ἄλλες σέ μουσουλμανικά τεμένη. Ἀλλά καί στήν ὀρθόδοξη πατρίδα μας συχνά-πυκνά διατυπώνονται ἀπό τά ΜΜΕ σχόλια ἀρνητικά γιά τήν Ἐκκλησία, τούς ἱερεῖς καί τή μισθοδοσία τους. Θεσμοθετοῦνται νέες τακτικές ὅπως ἀδικαιολόγητες ἀπαλλαγές ἀπό τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν καθώς καί ἡ ἀπορθοδοξοποίησή του κ.ἄ. Ὅλα αὐτά ἀποκαλύπτουν ὅτι ὄχι μόνο ἡ Εὐρώπη ἀλλά καί ἡ χώρα μας ἐξωθεῖται πρός τόν ἀποχριστιανισμό.

 Ἡ ἱστορική πραγματικότητα ὅμως μαρτυρεῖ ὅτι, ὅπου τό δικαίωμα τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας καταπατεῖται, ἐκεῖ ὑπάρχει στασιμότητα καί ὀπισθοδρόμηση. Ἐκεῖ ἡ ἀξία τοῦ ἀνθρώπου εὐτελίζεται καί ἐκμηδενίζεται. Ἀντίθετα, ὅπου πνέει ἄνεμος θρησκευτικῆς ἐλευθερίας, ἐκεῖ ἀναπτύσσεται ἀξιόλογος πολιτισμός, ὁ ὁποῖος ἐκφράζεται μέ τή χαρά τῆς δημιουργίας, ἀποπνέει τήν εὐωδία τῆς ἐλπίδας καί σφραγίζεται μέ τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ.

(Περιοδικό “Απολύτρωσις” – Μάρτιος 2013)