Κυριακή των Πατέρων της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου – Θα ενωθεί ποτὲ η ανθρωπότης; (+Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

Θὰ ἑνωθῇ ποτὲ ἡ ἀνθρωπότης;

(Ομιλία του †Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

«…Ἵνα πάντες ἓν ὦσι» (Ἰω. 17,21)

Ενότης! Στὸ ἄκουσμα καὶ μόνο τῆς λέξεως αὐτῆς ὁ σημερινὸς ἄνθρωπος, ποὺ ζῇ μέσα σ᾽ ἕνα ἀπερίγραπτο κοινωνικὸ χάος, θὰ κουνήσῃ μελαγχολικὰ τὸ κεφάλι καὶ θὰ μᾶς ρωτήσῃ· Ἑνότης; ποῦ ὑπάρχει;

Καὶ ὅμως ὑπάρχει ἑνότης, ἀγαπητέ μου φίλε! Ἑνότης θαυμαστή, ἡ ὁποία στὸν προσεκτικὸ θεατὴ προκαλεῖ κατάπληξι, θάμβος καταπλήξεως.

Ὑπάρχει ἑνότης στοὺς οὐρανούς. Θέλεις νὰ δῇς ἑνότητα; θέλεις νὰ τὴν ἀπολαύσῃς σὲ ὅλο της τὸ μεγαλεῖο; Περίμενε νὰ νυχτώσῃ. Ξεκάρφωσε τότε τὸ βλέμμα σου ἀπὸ τὸ μικροσκοπικὸ τοῦτο πλανήτη ποὺ λέγεται Γῆ καὶ ὕψωσέ το ἐπάνω. Τί βλέπεις; Ἄστρα μικρὰ καὶ μεγάλα τρεμολάμπουν καὶ σὰν καντήλια ἑνὸς ἀχανοῦς ναοῦ φωτίζουν τὸν οὐράνιο θόλο. Πόσα εἶνε; Ἂν ρωτήσετε τοὺς ἀστρονόμους, θὰ σᾶς ποῦν· ἀμέτρητα.

Μὲ τὰ σύγχρονα τηλεσκόπια, ποὺ ἔχουν στήσει σὲ κορυφὲς βουνῶν, ἀνακαλύπτουν ὁλοένα καὶ νέα μεμονωμένα ἄστρα, συστήματα ἀστέρων, γαλαξίες ὁλόκληρους. Καὶ ἕνα μόνο γαλαξία ἂν τολμοῦσε νὰ μετρήσῃ κάποιος, θὰ ἄρχιζε τὴ μέτρησι σὰν μικρὸ παιδί, θὰ τὴ συνέχιζε νέος, καὶ σίγουρα θ᾽ ἄσπριζαν τὰ μαλλιά του καὶ θὰ κατέβαινε στὸν τάφο, ἀλλὰ ἡ καταμέτρησι δὲν θὰ τελείωνε… Κανένας ἀστρονόμος δὲν θὰ μπορέσῃ ποτὲ νὰ δώσῃ τὸν ἀκριβῆ ἀριθμὸ τῶν ἄστρων. Ὤ πόσο μεγάλος εἶσαι, Θεέ μου!

Ἀλλὰ ἐκεῖνο ποὺ περισσότερο μᾶς κάνει νὰ θαυμάζουμε δὲν εἶνε τόσο ὁ ἀριθμός τους ὅσο κάτι ἄλλο· εἶνε ἡ τάξις, ἡ ἁρμονία, ἡ θαυμαστὴ ἑνότης ποὺ βασιλεύει ἐκεῖ ἐπάνω. Ἑκατομμύρια - δισεκατομμύρια τὰ ἄστρα, καὶ δὲν μένουν ἀκίνητα σ᾽ ἕνα σημεῖο τοῦ οὐρανοῦ οὔτε ἕνα δευτερόλεπτο. Συνεχῶς κινοῦνται. Ἁπλῶς κινοῦνται; Τρέχουν! Δὲν ἀρκεῖ ἡ λέξις«τρέχω» νὰ μᾶς δώσῃ μιὰ ἰδέα τῆς κινήσεώς τους. Τρέχουν ἀπείρως ταχύτερα ἀπὸ τὸν πύραυλο, τρέχουν ἰλιγγιωδῶς. Διασχίζουν τὶς ἀχανεῖς ἐκτάσεις τοῦ σύμπαντος. Καὶ ὅμως καμμία σύγκρουσις δὲν συμβαίνει μεταξύ τους.Ἀλλοίμονο ἂν συγκρούονταν! Φανταστῆτε τι θὰ γινόταν, ἂν τὸ δικό μας λεωφορεῖο ποὺ λέγεται Γῆ (καὶ στὸ ὁποῖο τὴ στιγμὴ αὐτὴ ἄνω τῶν 6,5 δισεκατομμύρια ἄνθρωποι ζοῦν καὶταξιδεύουν - τρέχουν ἰλιγγιωδῶς) συγκρουόταν μὲ ἄλλο λεωφορεῖο τοῦ οὐρανοῦ, π.χ. τὸν πλανήτη Ἄρη. Τρέμουμε καὶ μόνο μὲ τὴν ἰδέα μιᾶς ἐναερίου συγκρούσεως δύο πλανητῶν στὸ ἄπειρο! Θρύψαλα θὰ γίνονταν οἱ δύο σφαῖρες.

Ἄπειρα λοιπὸν ἀστέρια ζοῦν μὲ εἰρήνη,ἁρμονία καὶ θαυμαστὴ ἑνότητα, σὰν μία οἰκο-γένεια. Πῶς; Ἁπλούστατα· διότι ὅλοι αὐτοὶ οἱ οὐράνιοι κόσμοι κινοῦνται πάνω εἰς ὡρισμένες τροχιές, ὑπακούουν σὲ παγκοσμίους νό-μους ποὺ ἔχει ὁρίσει γι᾿ αὐτοὺς ὁ ὑπέρτατος Νοῦς, ὁ Δημιουργὸς τοῦ σύμπαντος. Διαβάστε τὸν Προοιμιακό, τὸν ὑπ᾿ ἀριθμὸν 103 ψαλμὸτοῦ Ψαλτηρίου σας, γιὰ νὰ δῆτε μὲ τί ἐκφράσεις ἀφθάστου λυρισμοῦ περιγράφει ὁ ψαλμῳδὸς τὴν ἁρμονία τῆς φύσεως. «Ἐποίησε σελήνην εἰς καιρούς, ὁ ἥλιος ἔγνω τὴν δύσιν αὐ τοῦ. Ἔθου σκότος, καὶ ἐγένετο νύξ»(Ψαλμ. 103,19-20).Ἑνότης θαυμαστὴ στοὺς πλανητικοὺς κό-σμους. Καὶ ἂν τὸ πνεῦμα μας μὲ τὸν ἀετὸ τῆςΠάτμου, τὸν εὐαγγελιστὴ Ἰωάννη, πετάξῃ πέ-ρα ἀπὸ τὰ ἄστρα καὶ ἔστω ἀπὸ μακριὰ θεωρή-σῃ τὸ μέγα μυστήριο τῆς ἁγίας Τριάδος , ἐκεῖ ἡ ἑνότης ποὺ ὑπάρχει μεταξὺ τῶν προσώπωντῆς Θεότητος ξεπερνᾷ κάθε ἀνθρώπινη κατανόησι. Ἐμπρὸς σ᾽ αὐτὴ τὴν ἑνότητα ὁ νοῦς ἰλιγγιᾷ κυριολεκτικῶς. Πατὴρ –Υἱὸς –ἅγιον Πνεῦμα· μία τρισυπόστατος Θεότης!

Ἀλλ᾽ ἂς ἀφήσουμε τοὺς οὐρανοὺς καὶ ἂς κατεβοῦμε στὴ Γῆ. Τί βλέπουμε; Ἐνῷ στοὺς οὐρανοὺς ὑπάρχει ἑνότης, στὴ Γῆ ἔχουμε συγκρούσεις . Θεέ μου, τί θέαμα παρουσιάζει τὴ στιγμὴ αὐτὴ ἡ Γῆ! Ὁ πλανήτης αὐτός, πά-νω στὸν ὁποῖο μᾶς τοποθέτησες γιὰ νὰ ζοῦμε εὐτυχισμένοι καὶ ν᾽ ἀπολαμβάνουμε πλούσιατ᾽ ἀγαθὰ ποὺ σκόρπισε παντοῦ ἡ πατρική σου ἀγάπη, ἔχει μεταβληθῆ σὲ ἕνα πεδίο ἀγριωτάτης μάχης, ὅπου ἀκούγονται οἱ βρυχηθμοὶ τῶν συμπλεκομένων θηρίων. Τὰ ἀγριώτερα θηρία, ἐμπρὸς στὰ ὁποῖα ἡ ἀγριότης τῶν θηρίων τῆς ζούγκλας ὠχριᾷ, εἴμαστε ἡμεῖς, Θεέμου, οἱ ἀποστάτες υἱοί σου.Ἡ Γῆ ἐξ αἰτίας μας κολυμπᾷ σὲ λίμνη αἵματος καὶ δακρύων. Τὰ παιδιά της εἶνε τρομερὰ χωρισμένα σὲ κάθε ἐκδήλωσι τῆς ζωῆς τους.

Χωρισμένα οἰκονομικῶς . Ἄλλοι ζοῦν σὲ οὐρα-νοξύστες καὶ ἄλλοι δὲν ἔχουν οὔτε καλύβα.Ἄλλοι κολυμποῦν στὸ χρυσάφι καὶ ἄλλοι δὲν ἔχουν ν᾽ ἀγοράσουν οὔτε τὸν ἐπιούσιο ἄρτο.Ἄλλοι λαοὶ κατέχουν εὐφορώτατες πεδιάδεςμὲ ἀραιότατο πληθυσμὸ καὶ ἄλλοι συνωστίζονται μέχρι ἀσφυξίας σὲ ἀπόκρημνα βράχια.Πέρα ἀπὸ τὶς διαιρέσεις ποὺ δημιουργεῖ ἡἄδικη κατανομὴ τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν, ὑπάρχουν ἄλλες διαφορές, βαθύτερες, τὶς ὁποῖ εςδημιουργοῦν ὄχι πλέον τὰ ὑλικὰ ἀγαθά  –αὐτὰ μπορεῖ μιὰ μέρα νὰ τὰ τακτοποιήσουμε χωρὶςὅμως καὶ νὰ εἰρηνεύσουμε–, διαφορὲς ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὴ διαφορετικὴ καὶ ἐσφαλμένη ἐνατένισι τῆς ζωῆς . Διότι τὴ ζωὴ τῶν ἀν-θρώπων, τὸ πιὸ πολύπλοκο ψυχολογικὸ φαινόμενο, δὲν τὸ βλέπουμε ὅλοι μὲ τὰ ἴδια μάτια, μὲ τὸν ἴδιο δηλαδὴ νοῦ. Καὶ ἐδῶ ἀκριβῶς εἶνε τὸ δρᾶμα. Ὁ νοῦς, ποὺ ἄλλοτε στὸν παράδεισο ἦταν διαυγὴς σὰν τὸ κρύσταλλο καὶ ἔβλεπε τὰ πάντα ὅπως εἶνε, τὸ μαῦρο μαῦρο, τὸ ἄσπρο ἄσπρο, μετὰ τὴν πτῶσι ἔχει σκοτισθῆ τρομερά, ἔχει θολωθῆ· γι᾿ αὐτὸ κάθε ἄνθρωπος βλέπει θολά, συγκεχυμένα, θεωρεῖ καὶ κρίνει πρόσωπα καὶ πράγματα μὲ δικό του πρῖσμα,μὲ τὴ νοσηρή του νοοτροπία, ἡ ὁποία διαφέρει ἀπὸ τὴ νοσηρὴ πάλι νοοτροπία τοῦ γείτονά του.

Μὲ κάποιο χιοῦμορ ὁ διάσημος συγγραφεὺςΦίλιππος Ὁππενχάιν στὸ ἔργο του «Πρέπει ν᾽ἀλλάξῃ τὸ μυαλό μου» λέει· «Ἀπὸ ἐτῶν ζητῶ ἕνα μικρὸ κομμάτι ἐγκεφάλου γιὰ ν᾽ ἀντικαταστήσω μ᾽ αὐτὸ τὸ ἀντίστοιχο κομμάτι τοῦδικοῦ μου ἐγκεφάλου. Ἡ ἀντικατάστασι αὐτὴ εἶνε ἕνα πρᾶγμα πολὺ ἁπλό, ἀλλ᾽ ὣς τώρα δὲνστάθηκα τυχερός. Ὅλοι οἱ ἐγκέφαλοι ποὺ ἐξέτασα ἦταν χρωματισμένοι. Κατέληξα στὸ συμπέρασμα, ὅτι ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος πάσχει ἀπὸ κάποια ἀρρώστια μυστηριώδη».

Καὶ μέσα ἀπὸ τὴ σύγκρουσι αὐτὴ ἰδεῶν, παθῶν καὶ μυρίων συμφερόντων γεννᾶται ἡ βαβὲλ τῆς παγκοσμίου συγχύσεως , στὴν ὁποίαχίλιες γλῶσσες μιλοῦν γιὰ ἕνα καὶ τὸ αὐτὸ ζήτημα καὶ ὅμως δὲ μποροῦν νὰ συνεννοηθοῦν, νὰ ἀποκτήσουν τὴ ζηλευτὴ ἑνότητα σκέψεως καὶ ἐνεργείας.

Καὶ λοιπὸν αἰωνίως θὰ εἶνε διῃρημένος ὁκόσμος; Δὲν ὑπάρχει τρόπος ἡ διάσπασις νὰ ἐκλείψῃ καὶ νὰ ἐπιτευχθῇ ἡ ἑνότης τῆς ἀνθρωπότητος; Ὑπάρχει! ἀπαντοῦμε χωρὶς δισταγμό. Καὶ ὁ τρόπος ποὺ ἡ γῆ θὰ βρῇ τὴν παγκόσμια ἑνότητα, εἶνε ἁπλούστατος· νὰ πιστέψουμε ὅλοι στὴ χάρι τοῦ Χριστοῦ καὶ νὰ ὑπακούσουμε σὲ ἕνα νόμο θεμελιώδη, ὁ ὁποῖος γιὰ τὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων ἔχει τὴ σημασία ποὺ ἔχει γιὰ τὴν ἄψυχη ὕλη ὁ νόμος τῆς παγκοσμίου ἕλξεως· εἶνε ὁ νόμος τῆς ἀγάπης, τὴν ὁποία δίδαξε καὶ ἐφήρμοσε σὲ ὅλο τὸ βάθος καὶ τὸ πλάτος ὁ Θεάνθρωπος Λυτρωτής. Εἶνε τὸ «Ἀγαπᾶτε ἀλλήλους»(Ἰω. 13,34· 15,12,17), οἱ δύο αὐτὲς μαγικὲς λέξεις, ποὺ τὴν ἔννοιά τους δὲν μπόρεσε ἀκόμη, παρ᾽ ὅλα τ᾽ ἀναρίθμητα πανεπιστήμιά της, νὰ συλλάβῃ ἡ ἀνθρωπότης.

Ἡ ἀγάπη, ἡ χριστιανικὴ ἀγάπη, ἰδοὺ ὁ παγκόσμιος νόμος τῆς ἕλξεως τῶν ψυχῶν, ποὺ θὰ ἑνώσῃ τὴν ἀνθρωπότητα. Ἂν ὅλοι πειθαρχήσουμε στὸν βασικὸ τοῦτο νόμο τῆς Καινῆς Διαθήκης καὶ –γιὰ νὰ μιλήσουμε πιὸ συγκεκριμένα–ἂν ὅλοι οἱ κάτοικοι τοῦ πλανήτου μας ἀρχίσουμε νὰ σκεπτώμαστε ὅπως ὁ Χριστός, νὰ πράττουμε ὅ,τι ἔπραττε ἐπὶ τῆς γῆς ἐκεῖ νος, ὁ ἀπαράμιλλος τύπος καὶ ὑπογραμμὸς κάθε ἀρετῆς, τότε θ᾽ ἀποκτήσουμε ἕνα νοῦ, τὸν « νοῦν Χριστοῦ »(Α΄ Κορ. 2,16), καὶ τότε τὸ ὅραμα τῶν προφητῶν, ἡ θερμὴ προσευχὴ τοῦ Χριστοῦ «Ἵνα πάντες ἓν ὦσι» (Ἰω. 17,21) ποὺ σήμερα Κυριακὴ τῶν ἁγίων Πατέρων ἀκούστηκε σὲ ὅλους τοὺς ναοὺς τῆς Ὀρθοδοξίας, θὰ ἐκπληρωθῇ. Τότε Βορρᾶς καὶ Νότος, Δύσι καὶ Ἀνατολὴ θὰ ἑνωθοῦν καὶ θὰ γίνῃ «μία ποίμνη, εἷς ποιμήν» (ἔ.ἀ. 10,16) .Ἡ ἀνθρωπότης,ἀγαπητοί μου, δὲν θὰ εἶνεπάντα χωρισμένη. Ἡ ἑνότης εἶνε αἴτημα πανανθρώπινο , αἴτημα ποὺ βαπτίσθηκε καὶ ἐξαγνίσθηκε στὴν ἀρχιερατικὴ προσευχὴ τῆς Μεγάλης Πέμπτης. Ἔκτοτε τὰ πραγματικὰ τέκνα τοῦ Χριστοῦ, ὅπου κι ἂν κατοικοῦν πάνωστὴ γῆ, εὔχονται –καὶ ὄχι μόνο εὔχονται, ἀλλὰ καὶ μὲ ὅλες τὶς δυνάμεις τους ἐργάζονται– «ὑπὲρ τῆς τῶν πάντων ἑνώσεως» (θ. Λειτ.) κάτω ἀπὸ τὴ σημαία τοῦ σταυροῦ.

Καὶ ἡ λαμπρὴ αὐτὴ ἡμέρα ὁπωσδήποτε θ᾿ ἀνατείλῃ, γιὰ νὰ θέσῃ τέρμα στὰ δεινὰ τῆς ἀνθρωπότητος. Γιὰ ν᾽ ἀνατείλῃ ὅμως ταχύτερα, ἂς ἐργασθοῦμε «ἵνα πάντες  ἓν ὦσι »

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἄρθρο σὲ ἐφημερίδα τῆς Λαρίσσης ποὺ ἐδημοσιεύθη στὴν καθαρεύουσα τὴν 5-6-1949.