Το Σάββατο 12 Νοεμβρίου ε.έ., στην Ιερά Μονή
Παναγίας Κεχαριτωμένης Τροιζήνoς τελέσθηκε το ετήσιο αρχιερατικό μνημόσυνο του
αειμνήστου Αρχιμανδρίτου π. Επιφανίου Θεοδωροπούλου, επιφανούς ποιμένος,
θεολόγου και κανονολόγου του 20ού αιώνος στην Ελλάδα που κόσμησε την Εκκλησία
και κράτυνε το ορθόδοξο εκκλησιαστικό φρόνημα των πιστών, αφήνοντας πίσω του
πολλούς ευλαβείς και παραδοσιακούς μαθητές.
Το μνημόσυνο του π. Επιφανίου στην Ιερά Μονή
την οποία ο ίδιος ίδρυσε και έκτισε τελείται κάθε χρόνο, το πλησιέστερο Σάββατο
προς την επέτειο της κοιμήσεώς του (10 Νοεμβρίου), με την συμμετοχή πολλών
πνευματικών παιδιών και εγγόνων του, Αρχιερέων, Κληρικών, μοναχών, λαϊκών.
Φέτος κατά την θεία Λειτουργία
συλλειτούργησαν οι Σεβ. Μητροπολίτες Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος, Νέας Σμύρνης κ.
Συμεών και Ύδρας κ. Εφραίμ, ο και ποιμενάρχης της επαρχίας. Συμμετείχε πλήθος
Ιερέων, μεταξύ των οποίων ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αρχιμ. π. Σπυρίδων και ο
Ιεροκήρυκας π. Νικόδημος Αεράκης, και πλήθος πιστών. Έψαλαν δεξιά ο Πρωτοψάλτης
κ. Ηλίας Στάθης με χορό ιεροψαλτών και αριστερά οι μοναχοί της Ιεράς Μονής.
Τoν θείο λόγο κατά την θεία Λειτουργία κήρυξε
ο Σεβ. Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος. Τoν λόγο του
παραθέτουμε στην συνέχεια.
Ο ελεήμων Κληρικός. Αρχιμ. π. Επιφάνιος
Θεοδωρόπουλος
κήρυγμα του Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου
και Αγ. Βλασίου Ιερόθεου
Εορτή σήμερα του αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος,
Πατριάρχου Αλεξαδρείας, ο οποίος προσέλαβε την προσωνυμία του ελεήμονος
για την αγάπη που έδειχνε στους ανθρώπους, τελούμε και το μνημόσυνο
του μακαριστού π. Επιφανίου, στον οποίο μπορούμε να αποδώσουμε
την προσωνυμία του ελεήμονος Κληρικού. Όσοι σήμερα παρευρισκόμαστε
στον Ιερό αυτόν Ναό έχουμε δεχθή παντοιοτρόπως και ποικιλοτρόπως
την ελεημοσύνη του π. Επιφανίου, με λόγο και έργο, με προσευχή και
υλική βοήθεια. Εξ άλλου το ιερό αυτό ησυχαστήριο είναι έργο του
λαμπρού αυτού Ιερομονάχου και έτσι δι’ αυτού συνεχίζει να ελεή πολλούς
ανθρώπους.
Πράγματι, ο αοίδιμος Γέροντας υπήρξε ελεήμων
χωρίς να λαμβάνη μισθό και χωρίς να έχη προσωπική περιουσία, αλλά
ελεούσε με τον πνευματικό πλούτο που διέθετε, τα πολλά χαρίσματά
του, την πληθωρική και ανιδιοτελή αγάπη του και προσέφερε όλα αυτά
στους αδελφούς του και τα πνευματικά του τέκνα για την δόξα του Θεού,
αλλά ελεούσε και υλικώς, «εργαζόμενος ταίς ιδίαις χερσίν» (Α' Κορ.
δ', 12). Μπορούσε δε να επαναλαμβάνη το του Αποστόλου Παύλου: «ταίς
χρείαις μου και τοίς ούσι μετ εμού υπηρέτησαν αι χείρες αύται»
(Πρ. κ', 34).
Ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος δίδοντας τον ορισμό του ελεήμονος
ανθρώπου, γράφει ότι είναι «καύσις καρδίας υπέρ πάσης κτίσεως, υπέρ
των ανθρώπων, και των ορνέων, και των ζώων, και των δαιμόνων, και υπέρ
παντός κτίσματος». Αυτή η φράση «καύσις καρδίας» είναι χαρακτηριστική,
γιατί δείχνει τον πλούτο της αγάπης για τους ανθρώπους και όλη την κτίση.
Τέτοιος ήταν ο μακαριστός π. Επιφάνιος, Πνευματικός
Πατέρας και Γέροντας πολλών από τους παρόντες, αφού αγαπούσε υπερβολικά
τους ανθρώπους, σεβόμενος παράλληλα απεριόριστα την ελευθερία τους.
Ήταν ολόκληρος μια καύση καρδίας, αλλά και ο άνθρωπος της ελευθερίας
που μπορούσε να λέγη «ουδένα καλώ, ουδένα κρατώ, ουδένα διώκω».
Η γνωριμία μου με τον μακαριστό π. Επιφάνιο έγινε
δια μέσου του Γέροντός μου Μητροπολίτου Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας
κυρού Καλλινίκου. Ήταν γνωστοί από λαϊκοί ακόμη, και συνδέθηκαν με
μια αδιατάρακτη προσωπική φιλία που εκφραζόταν με ποικίλους τρόπους.
Μιλούσαν καθημερινά στο τηλέφωνο και αντάλλασαν πολλές σκέψεις πάνω
σε επίκαιρα εκκλησιαστικά και κοινωνικά ζητήματα. Μόλις εισερχόμουν
στο Γραφείο του Μητροπολίτου Καλλινίκου, αμέσως καταλάβαινα ότι
μιλούσε με τον π. Επιφάνιο, από τον τόνο της φωνής του, και από την χαρά
που ήταν ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του. Αυτή η επικοινωνία συνεχίσθηκε
και κατά την διάρκεια της ασθενείας του Γέροντός μου, μέχρι της κοιμήσεώς
του, αλλά και μετά από αυτήν. Είναι μια από τις μεγάλες ευεργεσίες
και ευλογίες του Θεού, το ότι αξιώθηκα να γνωρίζω τον μακαριστό
π. Επιφάνιο, και η μνήμη του παραμένει μέσα στην καρδιά μου, σε ένα
σημαντικό και εκλεκτό μέρος της.
Έχοντας την πρόσκληση να παρευρίσκομαι σήμερα
σε αυτόν τον ιερό χώρο, τον οποίο εκείνος συνέστησε και ευλόγησε,
και να τελούμε το ιερό μνημόσυνο θα ήθελα να παραθέσω μερικές σκέψεις
μου σκιαγραφώντας πολύ συνοπτικά την προσωπικότητά του.
Κατ’ αρχάς πρέπει να αναφερθώ στα φυσικά του χαρίσματα,
ήτοι το σπινθηροβόλο μυαλό του, την καταπληκτική ευφυία του, την απέραντη
μνήμη του, αλλά και την θαυμαστή ακριβολογία του λόγου του, με τον καταπληκτικό
χειρισμό της ελληνικής γλώσσης και την δύναμη της σκέψεώς του. Τα επιχειρήματά
του ήταν ατράντακτα και κονιορτοποιούσαν τις αντιρρήσεις των συνομιλητών
του. Οι γνώσεις του ήταν απέραντες και με αυτές διήνθιζε τον λόγο του.
Όμως, πέρα από την σοφία του, είχε πολλά πνευματικά
χαρίσματα, ήταν ένας απλός πιστός, και διακρινόταν για την αφελότητα
της καρδίας του. Συνδύαζε δυνατό μυαλό και απλότητα καρδίας. Εφαρμοζόταν
σε αυτόν ο λόγος του Αποστόλου Παύλου: «η καρδία ημών πεπλάτυνται»
(Βʹ Κορ. στ’,11). Είχε καρδιά μικρού παιδιού, και σε αυτό ίσχυε ο λόγος
του Χριστου: «εάν μη στραφήτε και γένησθε ως τα παιδία ου δύνασθε εισελθείν
εις την βασιλείαν του Θεού (Ματθ. ιη’, 3).
Επίσης, εκείνο που διέκρινε κανείς βλέποντας
την ζωή του μακαριστού Γέροντος ήταν η ολοκληρωτική αφοσίωσή του
στον Θεό. Τα προσόντα που διέθετε, οι ικανότητες που τον χαρακτήριζαν,
οι γνώσεις που είχε θα του εξασφάλιζαν μια πορεία λαμπρή μέσα στην
διοίκηση και την ποιμαντική της Εκκλησίας, αυτό που μερικοί ονομάζουν
«καριέρα». Αλλά ενώ θα μπορούσε και στο Πανεπιστήμιο να διαπρέψη,
εκείνος αισθανόταν αφιερωμένος στον Θεό. Έδωσε όλη του την ύπαρξη
στον Θεό, τους αδελφούς και τα τέκνα του, τα οποία αγάπησε «εις τέλος».
Η σκέψη του, η καρδιά του, ο χρόνος της ζωής του, ολόκληρη η ύπαρξή του
είχε αφιερωθή στον Θεό και την Εκκλησία. Σπάνια συναντά κανείς τέτοια
μεγάλη αφιέρωση. Στην Εκκλησία έδινε συνεχώς τα πάντα, και δεν λάμβανε
μισθό, θυσιαζόταν και δεν θυσίαζε, σταυρωνόταν και δεν σταύρωνε.
Ολόκληρη η ψυχή και το σώμα του είχαν δοθή στον Θεό.
Έτσι ζούσε στο κέντρο της Αθήνας, κυκλοφορούσε στους πολυσύχναστους
δρόμους πέριξ της πλατείας Ομονοίας και των γύρω περιοχών με έντονη
νήψη και προσευχή στο λογιστικό μέρος της ψυχής, εγκράτεια στις αισθήσεις
και αγάπη στο παθητικό μέρος της ψυχής, που και τα τρία αυτά, κατά τον
άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, συνιστούν την ιερή ησυχία. Όποιος αφιερώνει
τον εαυτό του στον Θεό και διατηρεί καθαρές όλες τις εσωτερικές-ψυχικές
δυνάμεις του, ζή την ατμόσφαιρα της ερήμου και στην πολυάσχολη πόλη.
Ερημίτης, λοιπόν, εν μέσω πολλών ανθρώπων ο μακαριστός Γέροντας,
και ζώντας το πνεύμα της ερήμου ήταν αγγελόνους.
Μέσα σε αυτήν την προοπτική πρέπει να δούμε την αγάπη
του για την Αγία Γραφή και τα πατερικά κείμενα, αλλά και αυτά τα φιλοκαλικά.
Εργάσθηκε για την έκδοση της Φιλοκαλίας των ιερών νηπτικών και εξέφραζε
το πνεύμα των φιλοκαλικών Πατέρων, καθώς επίσης διάβαζε τα έργα του
αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, του μεγάλου αυτού ησυχαστού και αγιορείτου,
σε περίοδο πού, εν πολλοίς, από τους ευσεβείς κύκλους υπήρχε άγνοια
της διδασκαλίας και περιφρόνηση της ησυχαστικής παραδόσεως. Είχε
βαθυτάτη ευσέβεια, επηρεασμένος από ασκητές και ερημίτες, χωρίς,
όμως, να έχη στοιχεία ευσεβισμού. Αυτό φαίνεται από την ελευθερία
με την οποία εκινείτο και με αυτήν καθοδηγούσε τα πνευματικά του
παιδιά. Έχω προσωπική γνώση της ελευθερίας που ήταν ένα από τα χαρακτηριστικά
του γνωρίσματα.
Γενικά, ο μακαριστός π. Επιφάνιος ήταν ένα πιστό
τέκνο της Εκκλησίας, την οποία αγαπούσε υπερβολικά και στην οποία
ζούσε θυσιαστικά. Αγωνιζόταν για να δίνη την καλή μαρτυρία της
στον κόσμο. Καίτοι ο ίδιος δεν ήθελε να γίνη Επίσκοπος, παρά το ότι
του προτάθηκε, εν τούτοις αγωνιζόταν για να εκλεγούν καλοί Επίσκοποι
στην Εκκλησία, ώστε να δοξάζεται το όνομα του Θεού και τελικά πνευματικά
του παιδιά έγιναν λαμπροί Επίσκοποι που κοσμούν την Εκκλησία μας.
Δεν έγινε αυτός Επίσκοπος, με την δική του θέληση, αλλά ήταν και είναι
Πατέρας πολλών καλών Επισκόπων.
Είμαι βαθύτατα συγκινημένος που σήμερα βρίσκομαι
στο Ιερό Ησυχαστήριο της Κεχαριτωμένης, που εκείνος δημιούργησε
και το επάνδρωσε με πνευματικά του παιδιά για την δόξα του Θεού και της
Εκκλησίας. Θεωρώ ότι αυτό το Ησυχαστήριο είναι η πεμπτουσία όλης
της ζωής του μακαριστού Γέροντος και κατάληξη όλης της ευλογημένης
ζωής του στην Εκκλησία. Αυτό το ιερό Ησυχαστήριο φανερώνει το μοναχικό
πνεύμα που διακατείχε τον π. Επιφάνιο, με το οποίο ζούσε σε όλη του την
ζωή, αφού συμπεριφερόταν ως Χερουβείμ και Σεραφείμ στο κέντρο της Αθήνας,
καθώς επίσης δείχνει την αγάπη του προς την μητέρα του Χριστού, την Κεχαριτωμένη,
την Θεοτόκο που συνιστά όλο το μυστήριο της θείας οικονομίας, αλλά
εκφράζει και την ησυχία που ήταν η ουσία της ιερατικής και μοναχικής
του πολιτείας.
Έγραψε πολλά βιβλία, διόρθωσε πολλά κείμενα,
δίδαξε πολύ λαό, εξομολόγησε πολλούς ανθρώπους και τους καθοδηγούσε
στην πνευματική τους ζωή, με πατερικό πνεύμα και εκκλησιαστικό φρόνημα,
επισκεπτόταν ανθρώπους στα Νοσοκομεία, τους χώρους του ανθρώπινου
πόνου, για να τους παρηγορήση και να τους ωφελήση, έκανε σημαντικές
παρεμβάσεις στον εκκλησιαστικό χώρο για την ευταξία της εκκλησιαστικής
ζωής, σύμφωνα με το κανονικό δίκαιο, του οποίου ήταν άριστος, εγκρατής
γνώστης. Στο τέλος όμως, ως καταστάλαγμα και επιστέγασμα όλων των προσπαθειών
του ίδρυσε αυτόν τον ευλογημένο ησυχαστικό χώρο μέσα στον οποίο εξασκείται
η προσευχή και δοξολογείται ο Τριαδικός Θεός, αλλά και μέσα
στον οποίο αναπαύεται το σώμα του, το σώμα ενός καλού και ευλογημένου
Κληρικού, που δόξασε την Ορθόδοξη Εκκλησία.
Επίσης αισθάνομαι συγκινημένος γιατί ο μακαριστός
π. Επιφάνιος με αγαπούσε ως ένα πνευματικό παιδί του καλού του φίλου,
του μακαριστού Μητροπολίτου Εδέσσης Πέλλης και Αλμωπίας κυρού Καλλινίκου,
και ενδιαφερόταν για μένα, μετά την έξοδο εκείνου από την ζωή αυτή.
Μού τηλεφωνούσε τακτικά για να μάθη για την κατάστασή μου και μου προσέφερε
την πολύτιμη πείρα του για την αντιμετώπιση των ποικίλων προβλημάτων που
είχα μετά την εκδημία του Γέροντός μου, και πραγματικά μου έδωσε άριστες
λύσεις. Αυτός είναι ο λόγος γιατί έκλαψα πολύ κατά την διάρκεια της εξοδίου
του ακολουθίας, καθώς έβλεπα το σώμα του να βρίσκεται στο φέρετρο
με καθαρό και λαμπερό πρόσωπο, και αισθανόμουν την ολόλευκη ψυχή
του να πορεύεται προς τις αυλές του Κυρίου του, που Τόν αγάπησε και
Τόν υπηρέτησε με αφοσίωση και ευαγγελική ζωή από την μικρή του ηλικία.
Επειδή άρχισα με τον άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα
και τον άγιο Ισαάκ τον Σύρο σε αναφορά προς την ελεημοσύνη, θέλω
να καταλήξω πάλι με λόγο του αγίου Ισαάκ. Γράφει: «Μή συγκρίνης τους
ποιούντας τα σημεία, και τέρατα, και δυνάμεις εν τώ κόσμω τοίς ησυχάζουσιν
εν γνώσει». Δηλαδή, μη συγκρίνης αυτούς που εργάζονται στον κόσμο και κάνουν
πολλά έργα, με αυτούς που ησυχάζουν εν γνώσει. Και εξηγεί στην συνέχεια ότι
πολλοί επιτέλεσαν δυνάμεις και ανέστησαν νεκρούς και εμόχθησαν
για να επιστρέψουν πλανεμένους και εποίησαν μεγάλα θαύματα, και
πολλοί δια των χειλέων τους οδηγήθησαν στην επίγνωση του Θεού. Στην
συνέχεια, όμως, αυτοί που ζωοποίησαν άλλους, έπεσαν σε μιαρά και
βλελυκτά πάθη, θανάτωσαν τους εαυτούς τους και στην πράξη έγιναν
σκάνδαλο στους πολλούς. Και εξηγεί ότι αυτό έγινε επειδή έκαναν όλα
αυτά, ενώ ήταν άρρωστοι πνευματικά. Γράφει: «Διότι ακμήν εν
αρρωστία ήσαν ψυχής, και ουκ εφρόντισαν περί της υγείας των ψυχών
αυτών, αλλά δεδώκασιν εαυτούς εις την θάλασσαν του κόσμου τούτου του
ιάσασθαι τάς ψυχάς των άλλων, έτι όντες αυτοί άρρωστοι και απώλεσαν
τάς ψυχάς αυτών εκ της ελπίδος του Θεού». Είναι φοβερός αυτός ο λόγος, που
δείχνει ότι πρέπει να ασκούμε την ποιμαντική εργασία όντες πνευματικά υγιείς,
διότι διαφορετικά θα υποστούμε μεγάλη πνευματική ζημιά.
Ο π. Επιφάνιος ήταν ώριμος πνευματικά Κληρικός
και από την μικρή ακόμη ηλικία του, και έδωσε τον εαυτό του στην θάλασσα
του κόσμου και θεράπευσε πολλούς θαλασσοδαρμένους. Ήταν ελεήμων
Κληρικός, που ζούσε οσιακή ζωή στην καρδιά της Αθήνας, με ησυχία
και προσευχή, και ίδρυσε αυτό το Ιερό Ησυχαστήριο, και εξακολουθεί
να ελεή όλους εμάς, που τον γνωρίσαμε, με την αγάπη του και την προσευχή
του, αν βέβαια, με την ζωή μας θα αποδειχθούμε άξιοι του ελέους του Θεού.
Ισχύει κατά πάντα και για τον μακαριστό π. Επιφάνιο ο λόγος του Προφητάνακτος
Δαυΐδ: «όλην την ημέραν ελεεί και δανείζει ο δίκαιος, και το σπέρμα αυτού
εις ευλογίαν έσται» (Ψαλμ. λστ', 26). Αυτό έχει υπ’ όψη του και ο ιερός
υμνογράφος όταν γράφη: «Δίκαιος ανήρ ο ελεών όλην την ημέραν, ο κατατρυφών
του Κυρίου, και τώ φωτί περιπατών, ός ου μη προσκόψη» (Δοξαστικό Ε’
Κυριακής Νηστειών). Ο μακάριος Γέροντας εξακολουθεί να ελεή πνευματικά
όλους μας, να κατατρυφά του Κυρίου μέσα στο φώς Του.
Αιωνία να είναι η μνήμη του μακαριστού
πατρός και αδελφού ημών Επιφανίου Ιερομονάχου, του κοσμήσαντος
την Εκκλησίαν του Χριστού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου