Ο καθεδρικός ναός του Σωτήρος στην Αθήνα

Ο καθεδρικός ναός του Σωτήρος στην Αθήνα

του Σπύρου Μπαζίνα

Γράφω αυτές τις γραμμές για να υποστηρίξω την θέση ότι οφείλουμε επιτέλους να κτίσουμε ένα καθεδρικό ναό στην Αθήνα στο όνομα του Χριστού Σωτήρος.

Συμφωνώ με την άποψη ότι είναι υπόθεση συνέπειας και ευπρέπειας να τηρήσουμε τον λόγο που έδωσαν οι πατέρες μας στην Δ’ Εθνοσυνέλευση στο Άργος το 1829. Είναι θέμα αρχής.

Συμφωνώ επίσης με την άποψη ότι η ανοικοδόμηση του καθεδρικού ναού στην Αθήνα θα έχει και σημαντικά πρακτικά οφέλη για την πόλη και την Χώρα.

Πρώτα-πρώτα, θα μας βοηθήσει στην προσπάθεια μας να ξανακερδίσουμε την χαμένη αξιοπιστία και αυτοπεποίθηση μας, χωρίς την οποία όλες οι άλλες προσπάθειες μας πάνε χαμένες.

Έπειτα, θα μετατρέψει την Αθήνα του Παρθενώνα σε Αθήνα του Σωτήρα, θα την ολοκληρώσει όπως η Ορθοδοξία ολοκλήρωσε τον Ελληνισμό, θα την εναρμονίσει με την αγάπη του νεοέλληνα που «έχει όνομα, έχει σώμα και θρησκεία, και παππού σε μέρη αυτόνομα μέσα στην τουρκοκρατία», όπως σωστά την ερμηνεύει ένα τραγούδι του λαϊκού μας βάρδου Διονύση Σαββόπουλου. Θα της δώσει σύγχρονη ταυτότητα σύμφωνη με την ψυχή του λαού, αφού η πόλη της καρδιάς μας, με την οποία ταυτίστηκε ο νέος Ελληνισμός, είναι η Πόλη της Αγιασοφιάς.

Ακόμα, ο καθεδρικός ναός θα αποτελέσει αναπτυξιακό έργο πνοής που θα ενισχύσει την οικονομία δίνοντας δουλειά σε πολλούς Έλληνες για πολλά χρόνια, θα ξυπνήσει το φιλότιμο, την εργατικότητα, την επιχειρηματικότητα και την επινοητικότητα των Ελλήνων και θα αποτελέσει κέντρο φιλανθρωπίας προς όφελος χιλιάδων απόρων, αλλά και κέντρο έμπνευσης και αναφοράς του νέου Ελληνισμού στον αιώνα τον άπαντα. Πως θα ξεπεράσουμε την οικονομική κρίση χωρίς ένα τέτοιο γενναίο αναπτυξιακό πρόγραμμα;

Θα πρόσθετα τέλος ότι ο καθεδρικός ναός μπορεί να ανοικοδομηθεί χωρίς επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού (αν το Κράτος καταδέχεται να κτίζει τεμένη και γήπεδα, αλλά όχι ναούς) και με αρκετό πράσινο σύμφωνα με την παράδοση του Ευαγγελίου που σέβεται την δημιουργία του Δημιουργού με τρόπο που καμία πολιτική όψιμων οικολόγων δεν μπορεί να εξασφαλίσει στα πλαίσια του ωφελιμισμού, είτε αυτός είναι καπιταλιστικής είτε είναι σοσιαλιστικής μορφής.

Όμως θα ήθελα να συζητήσω την άποψη ότι δεν πρέπει να ανοικοδομηθεί ένας τέτοιος καθεδρικός ναός, γιατί δεν χρειάζεται αφού η Αθήνα έχει ήδη πολλούς ναούς, και ένας ακόμη μπορεί και να βλάψει, αφού θα δαπανηθούν κονδύλια για κτίρια ενώ οι πενόμενοι Αθηναίοι χρειάζονται ψωμί και δουλειά και η Αθήνα χρειάζεται πράσινο. Και, σε κάθε περίπτωση, δεν έχουμε λόγο να πραγματοποιήσουμε μιαν υπόσχεση που έδωσαν οι πατέρες μας, αφού σήμερα είμαστε λαϊκό, και όχι χριστιανικό Κράτος, και οι πολίτες μας έχουν διαφορετικό, η κανένα, θρήσκευμα.

Νομίζω ότι ο τελευταίος λόγος είναι το κλειδί για να κατανοήσουμε αυτήν την άποψη των συμπολιτών μας. Δεν είμαστε πια οι ίδιοι, δεν έχουμε τις ίδιες προτεραιότητες με τους πατέρες μας. Αυτή όμως είναι η επιφάνεια. Κατά βάθος, πρέπει να ομολογήσουμε, γίνεται ό, τι είπαν οι πατέρες μας «όταν ελευθερωθούμε και το Κράτος μας έχει τα μέσα, θα κτίσουμε τον ναό του Σωτήρος στην πρωτεύουσα». Με αλλά λόγια «αν δεν ελευθερωθούμε η δεν έχουμε τα μέσα, δεν θα κτίσουμε τον ναό του Σωτήρος». Επειδή τα μέσα τα έχουμε (αφού κτίζουμε και τεμένη και γήπεδα), κάτι άλλο δεν μπορεί να συμβαίνει από το ό, τι δεν έχουμε πραγματικά ελευθερωθεί.

Εδώ είναι το ζήτημα. Νομίζουμε ότι ελευθερωθήκαμε. Βαυκαλιζόμαστε ότι είμαστε ανεξάρτητο Κράτος, ενώ με την απελευθέρωση μας από την Οθωμανική αυτοκρατορία υποδουλωθήκαμε σε ξενόφερτες άθεες ιδεολογίες (και η ηθική μας πτώχευση οδήγησε στην πολιτική και οικονομική μας πτώχευση). Για να αναστρέψουμε την αρνητική πορεία των τελευταίων 200 ετών χρειάζεται να βρούμε πρώτα τον εαυτό μας και μετά να συμφωνήσουμε και να εκτελέσουμε ένα γενναίο πρόγραμμα ανασυγκρότησης.

Εδώ πρέπει να πούμε κάποιες σκληρές αλήθειες, όσο κι αν πονούν. Η επανάσταση των Ελλήνων δεν ήταν επανάσταση των Ελλήνων και δεν επέτυχε τον στόχο της! Η επανάσταση ήταν επανάσταση των υπόδουλων Χριστιανών και στόχος της ήταν να ελευθερώσει το Γένος των Χριστιανών («για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία». Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης αναφέρεται στους επαναστάτες σαν την φρουρά του αυτοκράτορα, και στην Μάνη και στο Σούλι σαν τα κάστρα του.

Και οι εθνοσυνελεύσεις αναφέρονται στους νόμους «των βυζαντινών ημών αυτοκρατόρων», των Ρωμαίων, δηλαδή, αφού ο όρος «βυζαντινός» είναι ένας δυτικός νεολογισμός με πολιτική σκοπιμότητα (αφού μας βάφτισαν Έλληνες, έπρεπε να δώσουν άλλο όνομα στην αυτοκρατορία που αποκάλεσαν τον 10ο αιώνα «Ελληνική», για να σφετεριστούν τον τίτλο του Ρωμαίου, ώστε οι «Έλληνες» να μη διεκδικούν την «Ελληνική» αυτοκρατορία). Ρωμαίοι είμαστε, δηλαδή Έλληνες (μέτοχοι του Ελληνικού πολιτισμού, φυλές πολλές, όχι μόνο μια) και Χριστιανοί.

Έτσι, με την αποτυχία της επανάστασης και τον εμφύλιο πόλεμο, αποκτήσαμε μια δοτή και περιορισμένη ανεξαρτησία. Ελευθερωθήκαμε από την Οθωμανική αυτοκρατορία και βρεθήκαμε αιχμάλωτοι της Δύσης. Αποκτήσαμε γη και, χωρίς να το καταλάβουμε, χάσαμε την ψυχή μας. Η ιστορία των τελευταίων 200 ετών έχει βέβαια και μεγάλες στιγμές, τους βαλκανικούς πόλεμους, το ´40, αλλά είναι κυρίως μια ιστορία της αιχμαλωσίας του Ελληνισμού στην Βαβυλώνα της Δύσης. Αν αυτό δεν το συνειδητοποιήσουμε, μάταια προσπαθούμε να βγούμε από τον λάκκο των λεόντων στον οποίο πέσαμε (η μάλλον στον λάκκο με την κινούμενη άμμο όπου όσο προσπαθούμε τόσο πιο πολύ βουλιάζουμε) και μάταια μιλάμε για καθεδρικούς ναούς και ανάσταση του Ελληνισμού.

Θα προχωρήσω παραπέρα. Ξεκάθαρα πρέπει να το πούμε. Ελληνισμός και εθνικισμός (με την φυλετική έννοια) είναι έννοιες αντίθετες. Ελληνισμός σημαίνει πνεύμα οικουμενικό ανοικτό στον κόσμο. Από την εποχή του Ισοκράτη, όποιος θέλει να είναι Έλληνας και μετέχει της Ελληνικής παιδείας είναι Έλληνας. Η εθνικοποίηση του Ελληνισμού, η, στα νεότερα χρόνια, η εδαφική σύλληψη της Μεγάλης Ιδέας (ο Ελληνισμός ως πολιτισμός είναι η Μεγάλη Ιδέα), είναι τραγικό λάθος και οδήγησε στην Μικρασιατική καταστροφή αλλά και στην καταστροφή του Ελληνισμού της «καθ’ ημάς Ανατολής». Αγαπάμε την πατρίδα ναι, εφόσον όμως έχει σχέση με τον Ελληνικό πολιτισμό μας. Δεν λατρεύουμε ένα δυτικοευρωπαϊκό είδωλο, τα ίδια τα δεσμά μας.

Πέραν αυτού, Ορθοδοξία και εθνικισμός (εθνοφυλετισμός) είναι έννοιες αντίθετες. Για την Ορθοδοξία, ο εθνοφυλετισμος είναι αίρεση, μετατρέπει δηλαδή το επιμέρους σε όλο και διαστρέφει την πίστη, δεν σώζει, καταστρέφει.

Και έρχομαι στο κρίσιμο δίδυμο όρων, Ορθοδοξία και Ελληνισμός. Μετά τους Έλληνες Πατέρες της Εκκλησίας, ο Ελληνισμός βρίσκει την τελείωση του στην Ορθοδοξία. Έχοντας δώσει στον κόσμο την σοφία τους, οι Έλληνες δίνουν το αίμα τους και γίνονται κατά εκατομμύρια άγιοι και μάρτυρες (για αυτό είμαστε μεγάλο Γένος, αλλά αυτό, αν μας έχει μείνει ίχνος ευπρεπείας, έχει και τις υποχρεώσεις του). Οι Ορθόδοξοι λαοί θεωρούν τιμή τους να μαθαίνουν Ελληνικά και να θεωρούνται Έλληνες. Μπήκε στην ζωή μας ο δυτικοευρωπαϊκός εθνοφυλετισμος και πρέπει να τον διώξουμε από πάνω μας σαν λέπρα.

Στον βαθμό που υπάρχουν Έλληνες που αυτά δεν τα δέχονται η έννοια του Έλληνα έχει αλλάξει, αλλοιωθεί θα έλεγα, ο Ελληνισμός έχει εθνικοποιηθεί, η σωστότερα περνά μια βαβυλώνια αιχμαλωσία. Πρέπει να ελευθερωθούμε από αυτή την βαβυλώνια αιχμαλωσία, να διασώσουμε τον Ελληνισμό σαν τρόπο ζωής.

Ποιος είναι αυτός ο τρόπος ζωής; Είναι ο κοινοτικός και κοινοβιακός τρόπος των Ελλήνων κατά το πνεύμα Πατέρων της Ερήμου που διασώζει μέσα από τα Μοναστήρια της Μικρασίας το Αγιονόρος (για αυτό το Αγιονόρος τελευταία πολεμάται λυσσαλέα από τους «Βαβυλώνιους» και τους ανθρώπους τους στην Ελλάδα). Ο τρόπος ζωής όπου ελευθερία σημαίνει ταύτιση με Εκείνον που την προσωποποιεί, τον Κύριο Ημών Ιησού Χριστό, και απελευθέρωση από τους δαίμονες που προσωποποιούν την δουλεία των παθών. Ο τρόπος αυτός σημαίνει αγάπη και θυσία για τον συνάνθρωπο, ακόμα και τον εχθρό, και είναι η μοναδική ελπίδα όχι μόνο ημών αλλά του κόσμου όλου.

Και γιατί αυτός ο τρόπος ζωής είναι η μοναδική ελπίδα του κόσμου όλου; Γιατί νικά τον εγωισμό η εθνικισμό μας, με τον οποίο αναιρούμε ο ένας τον άλλο και τελικά θα καταστρέψουμε τον κόσμο. Εδώ είναι ο Παράδεισος, και η κόλαση εδώ. Εξαρτάται από τον αν βλέπουμε και μεταχειριζόμαστε τον άλλο με μίσος ως αντίπαλο η με αγάπη ως αδελφό.

Ο Σταυρός του Κυρίου, που είναι το σύμβολο και η δόξα της Εκκλησίας, εκφράζει τις αξίες της αγάπης και της σωτηρίας όλου του κόσμου αφού όλοι, ανεξάρτητα από φυλή η θρησκεία, είμαστε του Αδάμ, δηλαδή του Θεού (και καλό είναι να αφήνουμε την κρίση του καθενός μας στον κοινό Κριτή όλων, αντί να παριστάνουμε ο ένας τον κήνσορα του άλλου). Ο κόσμος έχει ανάγκη από τις αξίες που εκφράζει ο Σταυρός. Η Ελλάδα έχει ανάγκη από τις αξίες που εκφράζει ο Σταυρός. Η Αθήνα έχει ανάγκη από τις αξίες που εκφράζει ο Σταυρός. Όταν αυτά τα βάλουμε βαθιά μέσα στην καρδιά μας, θα κτίσουμε αμέσως τον καθεδρικό ναό του Σωτήρος στην Αθήνα και θα έχουμε αποτινάξει από πάνω μας τα δεσμά της βαβυλώνιας αιχμαλωσίας, θα έχουμε γίνει πάλι Έλληνες, χρήσιμοι στον εαυτό μας αλλά και στον κόσμο όλο. Ας ελπίσουμε ότι αυτό θα γίνει προτού είναι πολύ αργά και ότι ο κατακλυσμός που έρχεται θα αποφευχθεί η θα μας βρει όλους μέσα στην Κιβωτό της Εκκλησίας, σύμφωνα με τις ευχές των Πατέρων μας.

Όταν ξαναβρούμε τον χαμένο εαυτό μας, θα δούμε και την σκληρή πραγματικότητα και τι πρέπει να γίνει. Έχουμε πτωχεύσει (και πάλι) ως Κράτος από τότε που παύσαμε να παράγουμε αρκετό πλούτο ώστε να εξυπηρετήσουμε τα δάνεια μας και δανειζόμαστε για να πληρώσουμε όχι το κεφάλαιο αλλά τους τόκους των δανείων. Υπάρχουν δυο είδη πτωχεύσεως, η εκκαθάριση και η αναδιοργάνωση. Δεν μπορεί να γίνεται λόγος για εκκαθάριση Κράτους. Επομένως, οφείλουμε να μιλήσουμε για αναδιοργάνωση. Οφείλουμε δηλαδή να σταματήσουμε όλες τις πληρωμές σε δανειστές (οι παρούσες πληρωμές σε ανασφάλιστους δανειστές, τράπεζες που έχουν ομόλογα του Δημοσίου, είναι καταδολιευτικές των άλλων δανειστών και συνεπώς παράνομες). Έπειτα, οφείλουμε να τους πούμε «δεν υπάρχει δραχμή, θέλετε να πάρετε 50 σεντς στο Ευρώ η τίποτα;» Θα συμφωνήσουν στα 50 σεντς, θα βάλουν και άλλα χρήματα, θα κάνουμε περισσότερες θυσίες αλλά θα βγούμε από την κρίση με ανάπτυξη. Βέβαια, πρέπει επιτέλους να αξιοποιήσουμε τον ορυκτό μας πλούτο, αφού είμαστε μια από τις πιο πλούσιες χώρες στον κόσμο σε ορυκτά, και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να πουλήσουμε αυτά τα πρωτοτόκια μας «αντί πινακίου φακής».

Και κάτι ακόμα. Αν υπάρξει Έλληνας Κυβερνήτης (σαν τον Καποδίστρια) που θα κερδίσει την εμπιστοσύνη του Ελληνισμού της Διασποράς, εμφανιζόμενος σεμνά και ταπεινά και δηλώνοντας «εμείς θα βάλουμε τον ιδρώτα και το αίμα, εσείς θα βάλετε τα χρήματα», το οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδος λύθηκε «άπαξ δια παντός».

Με αυτές τις προϋποθέσεις, ο ναός του Σωτήρος στην Αθήνα θα ανοικοδομηθεί εύκολα και γρήγορα και θα συμβολίσει μια νέα περίοδο ακμής για την Χώρα μας. Και μέσα στο παρόν σκοτάδι οφείλουμε να ελπίζουμε. Αυτό εξάλλου είναι και η ουσία του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας, φως και ελπίδα.

-Από το περιοδικό «Φωτεινή Γραμμή», τεύχος 45, Οκτ-Δεκ. 2010

Ζωηφόρος