Παναγιώτης Τελεβάντος, Ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς και ο φιλόσοφος Σάτρ

“NO EXIT” ή “ΔΙΕΞΟΔΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΑΔΙΕΞΟΔΑ”

Ο ΑΓΙΟΣ ΙΟΥΣΤΙΝΟΣ ΠΟΠΟΒΙΤΣ

ΚΑΙ Ο ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΣΑΡΤΡ

Του Παναγιώτη Τελεβάντου

=====================

Ο Οσιος Ιουστίνος Πόποβιτς είχε ασχοληθεί δημιουργικά με τη θεολογική αξιολόγηση της σύγχρονης ευρωπαικής διανόησης έχοντας ως “μέτρο και κριτήριο” το Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό. Μεταξύ των συγχρόνων φιλοσόφων που απασχόλησαν την αγιασμένη σκέψη του μεγάλου αυτού αγίου και θεολόγου της Εκκλησίας μας είναι και ο γνωστός υπαρξιστής φιλόσοφος Σαρτρ.

ΟΙ ΑΘΕΟΙ ΠΟΛΟΙ ΣΚΕΨΗΣ ΤΟΥ ΣΑΡΤΡ

___________________

Συγκεκριμένα δυο αποφθέγματα του Γάλλου φιλόσοφου ερέθισαν τη σκέψη και τη γραφίδα του Αγίου Ιουστίνου σε μεγάλο βαθμό: Οτι “ο συνάνθρωπός μας είναι η κόλασή μας”και ότι ο άνθρωπος είναι “καταδικασμένος να είναι ελεύθερος”.

Οι απαντήσεις του Σέρβου Οσίου ορθόδοξου φιλόσοφου και θεολόγου και Ομολογητή της Εκκλησίας μας στις δύο αυτές προκλήσεις της υπαρξιστικής φιλοσοφίας είναι βαθιά ριζωμένες στην πίστη της Εκκλησίας και στο ορθόδοξο δόγμα.

Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ ΠΟΠΟΒΙΤΣ ΣΤΟ ΣΑΡΤΡ

____________________

Ο άνθρωπος, απαντά ο Αγιος Ιουστίνος Πόποβιτς είναι “καταδικασμένος” να είναι αθάνατος και αυτή η “καταδίκη” του προέρχεται από την “καταδίκη” του να είναι ελεύθερος. Ο θεός μόνον τον άνθρωπο προίκισε με το “αυτεξούσιον”. Δηλαδή την ελευθερία να διαλέγει το καλό αντί του κακού. Και αυτή η ελευθερία είναι που του ανοίγει τις πόρτες της αθανασίας. Αυτή η ευλογία όμως του ανθρώπου να είναι “καταδικασμένος” να είναι ελεύθερος και ως εκ τούτου “καταδικασμένος” να είναι αθάνατος, προέρχεται από το γεγονός ότι το αιώνιο εισήλθε στο χρόνο. Ο Χριστός σαρκώθηκε και νίκησε με την Ανάστασή Του το θάνατο κι έτσι μετάτρεψε το θάνατο από καταδίκη σε ευλογία και το αυτεξούσιο από βασανιστική λαβύρινθο υπαρξιακής αγωνίας, σε ευλογημένη οδό ελεύθερης υπακοής στο Θεό, και δρόμο που οδηγεί στην αιωνιότητα.

“Ο ΑΛΛΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΟΧΙ Η ΚΟΛΑΣΗ ΜΟΥ”

_________________

Ο συνάνθρωπός μας, θεολογεί ο φωτισμένος νους του Αγιου Ιουστίνου Πόποβιτς, δεν είναι η κόλασή μου. Είναι ο παράδεισός μου, επειδή η σωτηρία μας δεν είναι μια κάθετη σχέση ανθρώπου και Θεού, αλλά μια σχέση οριζόντια και κάθετη. Δηλαδή για να φτάσει κανείς στο Θεό πρέπει απαραίτητα να αποκτήσει τη σωστή στάση απέναντι στο συνάνθρωπό του. Η αγάπη μας προς το Θεό προυποθέτει ότι αγαπούμε την εικόνα Του, δηλαδή τον άνθρωπο. Γι’ αυτό ο συνάνθρωπός μας δεν είναι αυτός που περιορίζει την ελευθερία μας, όπως νομίζει ο μεγάλος υπαρξιστής φιλόσοφος, αλλά η προυπόθεση της παραδείσιας ευτυχίας μας.

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ “NO EXIT”

____________

Πρόσφατα παρακολούθησα μια εξαίρετη παράσταση του έργου “No exit”, του Σαρτρ. Η υπαρξιακή αγωνία για την έλλειψη νοήματος στη ζωή και για τον περιορισμό της ελευθερίας του ανθρώπου από το συνάνθρωπό του δινόταν με ανάγλυφη παραστατικότητα.

Το έργο εκτυλίσσεται στον Αδη και σ’ αυτό λέγεται απροκάλυπτα ότι η κόλαση του κάθε ανθρώπου είναι ο συνάνθρωπός του.

Παρακολουθούσα με αδιάπτωτο ενδιαφέρον την πλοκή του έργου και την αναπαράσταση του αδιέξοδου (του “No exit”) της ζωής που οικοδομείται μακριά από το Θεό.

Η ΥΠΑΡΞΙΑΚΗ ΑΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΣΑΡΤΡ ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΜΑΚΑΡΙΟΣ Ο ΑΙΓΥΠΤΙΟΣ

______________________

Σύγκρινα την υπαρξιακή αγωνία του Σαρτρ όλη την ώρα της παράστασης με τη θεολογία της Εκκλησίας, ιδιαίτερα με την εσχατολογία Της, όπως περιγράφεται από τον Αγιο Μακάριο τον Αιγύπτιο, όπου οι άλλοι θεωρούνται ο παράδεισός μας, ενώ κόλασή μας θεωρείται η αδυναμία των κολασμένων να έχουν επικοινωνία μεταξύ τους.

Η ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΣΑΡΤΡ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

_____________

Εκανα την αναπόφευκτη σύγκριση της άθεηςυπαρξιστικής και της χριστιανικής εσχατολογίας και με πήρε ένα βουβό κλάμα ευχαριστίας και ευγνωμοσύνης προς τον Κύριο για την ευλογία που μου έδωσε να γεννηθώ από ορθόδοξους γονείς και να βαπτιστώ στην κολυμβήθρα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟΛΟΓΗΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ ΠΟΠΟΒΙΤΣ:

ΠΡΟΤΙΜΩ ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΜΕ ΤΟ ΧΡΙΣΤΟ ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ

ΠΑΡΑ ΧΩΡΙΣ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ

___________

Μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας τα “No exit” του υπαρξισμού, αλλά και κάθε φιλοσοφίας που θεολογεί με “μέτρο και κριτήριο” τον άνθρωπο, αντικαθίστανται με την πίστη στο Χριστό και με την καθιέρωση του Θεάνθρωπου ως μέτρου και κριτηρίου των πάντων.

Ο Κύριος συνιστά διέξοδο σε όλα τα αδιέξοδα, επειδή με την παρουσία Του μετατρέπει ακόμα και την κόλαση σε παράδεισο, κατά το οξυνούστατο παραδοξολόγημα του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς: Προτιμώ να είμαι στην Κόλαση με το Χριστό παρά στον παραδεισο χωρίς το Χριστό.