Κωνσταντίνου Χ. Ναυπλιώτη
ΦΑΝΤΑΣΙΑ, ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ
Ο νους, όταν δεν περιφρουρείται από τους λογισμούς με νήψη και την ευχή του Ιησού, είναι πόρτα ορθάνοιχτη σε κάθε κακή επιρροή. Σε κείμενο του κ. Ιωάννη Μηλιώνη για τον υπνωτισμό, γίνεται σαφές ότι η βαθιά χαλάρωση και «κένωση του νου» (όρος που χρησιμοποιείται σε αποκρυφιστικές πρακτικές), αφήνουν τον άνθρωπο «ανοικτό στην κάθε επιρροή»· τότε «πάντοτε υπάρχει η δυνατότητα “κάτι σκοτεινό” να περάσει» και, καθώς ο νους βρίσκεται «σεσαρωμένος καὶ κεκοσμημένος», μπαίνουν μέσα «επτά έτερα πνεύματα πονηρότερα» που κάνουν τα έσχατα χειρότερα από τα πρώτα1.
Σε ιστορική αναδρομή του ευρωπαϊκού αποκρυφισμού2, υπογραμμίζεται ότι από τον πειρασμό της Εύας μέχρι τον νεοπλατωνισμό «ο Διάβολος … πρόθυμος να εκπληρώσει κάθε αμαρτωλή επιθυμία» απαιτούσε τη «ψυχή» ως αντάλλαγμα· ο αποκρυφισμός είναι το πασίγνωστο τέχνασμά του «για να γίνετε ως θεοί». Κι ενώ ο σύγχρονος άνθρωπος θεωρεί τον τεχνολογικό πολιτισμό άμυνα έναντι της πνευματικής πραγματικότητας, το άρθρο του κ. Μηλιώνη για την «επιστημονική φαντασία» δείχνει ότι οι υπερεξελιγμένοι ήρωες της λογοτεχνίας της επιστημονικής φαντασίας απλώς ανακυκλώνουν παραδοσιακά αποκρυφιστικά χαρίσματα: τηλεπάθεια, υλοποίηση, κατάληψη σώματος, «θετική σκέψη» που μεταμορφώνει την ύλη· όλα αυτά είναι «δεδομένες πρακτικές καὶ ισχυρισμοί μάγων καὶ δαιμόνων»3. Με άλλα λόγια, όταν αφήνουμε το μυαλό μας ελεύθερο χωρίς προσοχή και φρούρηση, η φαντασία μας αρχίζει να λειτουργεί σαν μαγνήτης μαγικών-φανταστικών γεγονότων. Και σιγά σιγά, αυτό μπορεί να γίνει ένας τρόπος να ερχόμαστε σε επαφή με τον πνευματικό κόσμο.
Αφορμή για τις σκέψεις αυτές μας έδωσε μια συζήτηση σε φόρουμ4, για την σχέση του αποκρυφισμού – ψυχικών νοσημάτων με τίτλο: «Γιατί ο αποκρυφισμός ελκύει ανθρώπους με ψυχολογικά προβλήματα». Επειδή στη συζήτηση συμμετέχουν άτομα που δηλώνουν ότι πάσχουν από ψυχικές διαταραχές αλλά ταυτόχρονα είναι λάτρεις τους αποκρυφισμού, αυτόματα αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον από θεολογική άποψη.
«Έχω μια σούπα (πολλές και διάφορες) από ψυχικές διαταραχές (ΙΨΔ, ΔΕΠΥ, κατάθλιψη)… Η γλώσσα του αποκρυφισμού μας κάνει να φαινόμαστε ότι πάσχουμε από παραληρηματικές διαταραχές» (δίνει την εντύπωση ότι τα προβλήματα που περιγράφουν είναι τόσο ακραία ή παράλογα, σαν να πρόκειται για παραληρηματικές διαταραχές.)5
Και: «Η απόκρυφη ή εσωτερική ερμηνεία κάνει τις εμπειρίες μας να γίνονται αποδεκτές (…) Εδώ αισθάνονται ασφαλείς να αφήσουν όλη την τρέλα τους».
Άλλος σχολιαστής, με έμφαση, γράφει: «Δεν πρόκειται για επίθεση από ινκούβους (δαιμόνια)· είναι κρυφή κατάθλιψη»6
Από αυτά καταλαβαίνουμε ότι, ο αποκρυφισμός περιγράφει τη διαταραχή ως «επικοινωνία με πνεύματα», και ότι ο άνθρωπος βρίσκει μέσα σε αυτό κοινωνική αποδοχή – αντί της αμφισβήτησης που θα αντιμετώπιζε στην επιστήμη και στην κοινωνία.
Σε άλλη ιστοσελίδα7, ένας αφρικανός σαμάνος ο Malidoma Somé ερμηνεύει την ψυχική ασθένεια ως την «γέννηση ενός θεραπευτή»:
«Η ψυχική ασθένεια σηματοδοτεί “τη γέννηση ενός θεραπευτή”… Το άτομο που περνάει την κρίση έχει επιλεγεί ως μέσο για να μεταφέρει ένα μήνυμα από τον πνευματικό κόσμο»
Περιγράφει ότι σε αμερικανική ψυχιατρική κλινική είδε «οντότητες» γύρω από τους ασθενείς, «οντότητες» που «προκαλούσαν τὴν κρίση» και προσπαθούσαν «να συγχωνευθούν» μὲ τούς πάσχοντες, ενώ τα αντιψυχωσικά φάρμακα εμπόδιζαν τη διαδικασία: «Στο νοσοκομείο είδα ‘όντα’ γύρω από τους ασθενείς που ‘προκαλούσαν την κρίση’»
Και τονίζει πως: «Τα πνεύματα έλκονται από ανθρώπους των οποίων οι αισθήσεις δεν έχουν αναισθητοποιηθεί (εννοεί με την φαρμακευτική αγωγή)… Η ευαισθησία τους είναι μια πρόσκληση ώστε να εισέλθουν» .
Αυτές οι μαρτυρίες δείχνουν ότι, όταν ο νους είναι ευάλωτος – είτε λόγω ψυχικής αστάθειας είτε λόγω «πνευματικών πρακτικών» – ανοίγει δίαυλος προς κάποιες πνευματικές δυνάμεις. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες που διαβάσαμε η λεγόμενη ψυχική ασθένεια δεν είναι μόνο ένα βιολογικό γεγονός, μπορεί να είναι και πνευματική πύλη.
Η σύγχρονη ψυχιατρική δεν μιλά για «δαιμόνια», αλλά αναγνωρίζει ότι πολλοί άνθρωποι βιώνουν μια αίσθηση εξωτερικού ελέγχου, την οποία οι ίδιοι ή το περιβάλλον τους ερμηνεύουν ως κατοχή από πνεύματα. Στα συστήματα ταξινόμησης υπάρχει ειδικός όρος. Η ICD‑11 ορίζει: «Η διαταραχή έκστασης κατοχής χαρακτηρίζεται από καταστάσεις έκστασης όπου παρατηρείται έντονη μεταβολή της συνείδησης και η συνήθης αίσθηση προσωπικής ταυτότητας αντικαθίσταται από μια εξωτερική “κατοικούσα” ταυτότητα· οι κινήσεις ή οι συμπεριφορές του ατόμου βιώνονται ως ελεγχόμενες από τον παράγοντα κατοχής»8.
Σύμφωνα με τη νευροβιολογία, στην επιληψία του κροταφικού λοβού έχουν καταγραφεί έντονες θρησκευτικές εμπειρίες. Σε περίπτωση που παρακολουθήθηκε με βίντεο‑ΗΕΓ, «καταγράψαμε σε πραγματικό χρόνο μία μεσσιανική αποκάλυψη σε ασθενή με επιληψία του δεξιού κροταφικού λοβού· το επεισόδιο συνέβη λίγες ώρες μετά από μερική ΗΕΓ επιληπτική κρίση και ήταν συμβατό με ψυχωτικό επεισόδιο»9.
Η επιστήμη βλέπει τις εμπειρίες αυτές σαν σύμπλεγμα νευρολογικών, ψυχολογικών και πολιτισμικών παραγόντων. Δεν αποκλείει ότι ο πάσχων ζει κάτι «πραγματικό»· απλώς εξηγεί ότι το βίωμα αυτό μπορεί να είναι προϊόν εγκεφαλικών κυκλωμάτων ή και κάποιου ψυχικού τραύματος, τα οποία στη συνέχεια «ντύνονται» με τοπικές θρησκευτικές εικόνες.
Προφανώς υπάρχουν πολλές τέτοιες περιπτώσεις νευρολογικών διαταραχών, δεν είναι όμως όλες οι περιπτώσεις ίδιες. Στην Ορθοδοξία τονίζεται ο ρόλος της φαντασίας. Ο κ. Ι.Μηλιώνης παρατηρεί ότι ο πρώτος «διδάσκαλος» του διαλογισμού «χειραγωγεί» τον ασκούμενο μέσω υποβολής, ενώ αργότερα «ο κατὰ μόνας διαλογιζόμενος» έχει ήδη εσωτερικεύσει την υπακοή· τότε, σε κατάσταση βαθειάς χαλάρωσης, «κάτι σκοτεινό» βρίσκει τον νου «κεκοσμημένον» και εγκαθίσταται μόνιμα10. Η σύγχρονη ψυχιατρική θα περιέγραφε την ίδια διαδικασία ως συνένωση εξωτερικών και εσωτερικών ερεθισμάτων σε ψευδαισθητικό περιεχόμενο, όμως η πατερική γλώσσα μιλά για λογισμούς που πείθουν την ψυχή να δεχθεί ή να ανοιχθεί σε μια «ξένη ενέργεια». Η ορθόδοξη διδασκαλία δίνει την διάκριση των λογισμών και την αποφυγή κάθε είδους φαντασίας ως θεραπευτική στα φαινόμενα αυτά.
Ο Άγιος Νικόδημος, χαρακτηρίζει τη φαντασία «γεφύρι, μέσα από τὸ οποίο περνώντας οι δολοφόνοι δαίμονες ενώνονται με την ψυχή»· γιʼ αυτό και πρέπει να τη «διορθώνουμε», αλλιώς οι εικόνες μετατρέπονται σε όχημα ξένων ενεργειών11. Η φαντασία λοιπόν ‒όταν μένει αφύλακτη‒ προσκαλεί πνευματικές επιρροές.
Έτσι αποκαλύπτεται ότι πολλές μορφές «ψυχικής ασθένειας» δεν είναι απλά παθολογικές· είναι, εν μέρει, αποτέλεσμα πνευματικής επίδρασης σε αφύλακτο νου. Η θεραπεία ολοκληρώνεται μόνο όταν ο άνθρωπος, φθάσει στη θέωση «πράγμα το οποίο σημαίνει ότι για να φθάση εκεί ο άνθρωπος δεν απαλλάσσεται μόνον από την φαντασίωση, αλλά και από αυτήν την ίδια την ενέργεια του φαντάζεσθαι, έστω και σε καλά πράγματα»12.
Αυτά τα φαινόμενα δεν γινόταν μόνο με την ενέργεια της φαντασίας, αλλά και με την ενέργεια των δαιμόνων, με παραχώρηση, βέβαια, της ελεύθερης βουλήσεως του ανθρώπου, που επέλεξε και ακολούθησε την οδό του ψεύδους. Είναι γνωστό ότι «στους αληθινά αγίους του Θεού τα οράματα χαρίζονται μόνο με την ευδοκία και τη χάρη του Θεού, όχι με τη θέληση και την οποιαδήποτε προσωπική προσπάθεια του ανθρώπου και χαρίζονται απροσδόκητα, πολύ σπάνια και σε περιπτώσεις ιδιαίτερης ανάγκης, σύμφωνα με τη θαυμαστή βούληση του Θεού και ποτέ στην τύχη.»13
Η σχέση ψυχικής διαταραχής και αποκρυφισμού δεν είναι τυχαία. Ο ευάλωτος νους αναζητά ερμηνεία, ο αποκρυφισμός φαίνεται να προσφέρει νόημα και τα πνεύματα εκμεταλλεύονται το άνοιγμα. Η λύση μπορεί, και είναι πνευματική, με κάθαρση φαντασίας, φύλαξη του νου, και συμμετοχή στα Μυστήρια.
1.Υπνωτισμός, Αυτοΰπνωσις, Φαντασία, Διαλογισμός – Ιερός Ναός Αγίων Ταξιαρχών Ιστιαίας
2. O ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ – Ιερός Ναός Αγίων Ταξιαρχών Ιστιαίας
3. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ – Ιερός Ναός Αγίων Ταξιαρχών Ιστιαίας
4. Γιατί ο αποκρυφισμός ελκύει ανθρώπους με ψυχολογικά προβλήματα και edgelords; : r/occult
5. https://www.reddit.com/r/occult/comments/gtrazk/the_occult_and_mental_illness/
6.https://www.reddit.com/r/occult/comments/gtrazk/the_occult_and_mental_illness/
8. 6B63 Possession trance disorder – ICD-11 MMS
9. “God has sent me to you”: Right temporal epilepsy, left prefrontal psychosis – PubMed
10. Υπνωτισμός, Αυτοΰπνωσις, Φαντασία, Διαλογισμός – Ιερός Ναός Αγίων Ταξιαρχών Ιστιαίας
11. Πῶς πρέπει νὰ διορθώνουμε τὴν φαντασία καὶ τὴν ἐνθύμησί μας – Ιερός Ναός Αγίων Ταξιαρχών Ιστιαίας
12. ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ, ΦΑΝΤΑΣΙΑ, ΦΑΝΤΑΣΜΑ – Ιερός Ναός Αγίων Ταξιαρχών Ιστιαίας
13. ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΑΝΗ: ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΥΧΗ – Ιερός Ναός Αγίων Ταξιαρχών Ιστιαίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου