1821- 2021: Τιμήσαμε ή υποτιμήσαμε τους ήρωες;

1821- 2021: Τιμήσαμε ή υποτιμήσαμε τους ήρωες;

Κωνσταντίνος Χολέβας, Πολιτικός Επιστήμων

Διανύουμε ήδη τον Δεκέμβριο του 2021 και θέλω να μοιραστώ μαζί σας, φίλες και φίλοι, ένα μικρό απολογισμό της επετειακής χρονιάς. Παρά την πανδημία και τους περιορισμούς πιστεύω ότι έγιναν αξιολογες εκδηλώσεις, ακούσθηκαν σημαντικά συμπεράσματα, καλλιεργήθηκε γόνιμος προβληματισμός, αποφεύχθηκε η πόλωση μεταξύ αντιθέτων απόψεων.

Στα θετικά του απολογισμού καταγράφω την πανελλήνια διάσταση των εορτασμών. Στην Ελλάδα, στην Κύπρο, στην Ομογένεια έγιναν φιλότιμες προσπάθειες για να τιμηθεί η επέτειος των 200 ετών από τη Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση. Άλλωστε το 1821 υπήρξε υπόθεση όλων των Ελλήνων. Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ήταν Πόντιος, ο Εμμανουήλ Παππάς ξεσήκωσε τη Μακεδονία και πέθανε από τη λύπη του για την ατυχή έκβαση στις 5 Δεκεμβρίου 1821 (ακριβώς πριν από 200 χρόνια). Το πλοίο που τον μετέφερε ανήκε σε Θρακιώτες, στο ζεύγος Βισβιζη. Ο Χατζημιχάλης Νταλιάνης ήλθε από τη Βόρειο Ήπειρο και σκοτώθηκε ηρωικά στο Φραγκοκάστελλο της Κρήτης. Ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανος και εκατοντάδες κληρικοί και πρόκριτοι της Κύπρου βρήκαν μαρτυρικό θάνατο στις 9 Ιουλίου 1821.

Το δεύτερο θετικό είναι ότι δεν επέτυχε η προσπάθεια αποδόμησης των πρωταγωνιστών. Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο Ιωάννης Μακρυγιάννης βρέθηκαν στο στόχαστρο διαφόρων «προοδευτικών» και μεταμοντέρνων, αλλά η θέση τους στην εκτίμηση του λαού μας δεν κλονίσθηκε. Ίσως χτυπήθηκαν περισσότερο αυτοί οι τρεις επειδή εξέφραζαν με παρρησία τη χριστιανική πίστη τους και τη συνείδηση της διαχρονικής συνέχειας του Ελληνισμού. Πάντως σε δημοσκόπηση που διοργάνωσε το Κένρο Φιλελευθέρων Μελετών ο Θ. Κολοκοτρώνης έρχεται πρώτος στην εκτιμηση των Ελλήνων και προτελευταίος με ελάχιστο ποσοστό ο Αλ. Μαυροκορδάτος, τον οποίο προβάλλουν ως πρότυπο εκείνοι που υποτιμούν τους ήρωες.

Τρίτο θετικό στοιχείο στον απολογισμό είναι η έκδοση σημαντικών ιστορικών έργων, τα οποία προσεγγίζουν με νηφάλιο τρόπο την Τουρκοκρατία και την Ελληνική Επανάσταση και παρουσιάζουν τεκμηριωμένα στοιχεία και πλούτο πηγών. Οι δέκα Τόμοι των αντιστοίχων δέκα επιστημονικών συνεδρίων της Εκκλησίας της Ελλάδος είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Η Εκκλησία  είχε προετοιμάσει τις εκδηλώσεις ήδη από το 2012, νωρίτερα από κάθε άλλο θεσμό στη χώρα μας. Τα δέκα επιστημονικά συνέδρια διοργανώθηκαν από το 2012 μέχρι και το 2020 και αποτελούν πολύτιμη πηγή ιστορικών γνώσεων μακρυά από φανατισμούς και αποδομητικές τάσεις.

Στα θετικά επίσης καταγράφω την πλήρη υποχώρηση των ιδεοληψιών και των μονόπλευρων ερμηνειών, οι οποίες ταλαιπώρησαν την ιστορική έρευνα κατά τις προηγούμενες δεακετίες. Είναι πλέον σαφές και αποδεδειγμένο ότι η Επανάσταση του 1821 δεν ήταν ταξική ούτε κοινωνική. Ήταν μία επανάσταση με εθνικό και απελευθερωτικό χαρακτήρα και με θρησκευτικό υπόβαθρο. Το παραδέχονται άλλωστε και σοβαροί ξένοι μελετητές όπως οι Βρετανοί Douglas Dakin, Chris Woodhouse κ.α.

Τι με προβλημάτισε; Η τάση ορισμένων να υπερπροβάλλουν το Ναυαρίνο και τη συμβολή των ξένων Δυνάμεων. Το Ναυαρίνο όντως επιτάχυνε τη δημιουργία του πρώτου ελληνικού κράτους, αλλά η ελευθερία δεν θα ερχόταν αν δεν είχαμε τις νίκες των πρώτων δύο ετών και τις σφαγές στη Χίο, στη Νάουσα, στο Μεσολόγγι και αλλού. «Απ’τα κόκκαλα βγαλμένη».

Οι εκδηλώσεις μνήμης δεν τελείωσαν. Μέχρι και το 2029 θα τιμούμε πρόσωπα και μάχες της Επαναστάσεως. Ελπίζω να νικήσουμε συντόμως τον κορωνοϊό!

Άρθρο στα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ, 4.12.2021