ΙΣΚΕ - Επιστολή προς τον Πρωθυπουργό της Ελλάδος για την άρση της απαγόρευσης συμμετοχής των λαϊκών στη Θεία Λατρεία

Αθήνα, 09 Δεκεμβρίου 2020 

Αρ. Πρωτ.: 32

Προς τον Εξοχώτατο Πρωθυπουργό της Ελλάδος 

κ. Κυριάκο Μητσοτάκη 

Κοινοποίηση: Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος 

Θέμα: Η άρση της απαγόρευσης συμμετοχής των λαϊκών στη Θεία Λατρεία.

Εξοχώτατε κύριε Πρωθυπουργέ, 

Εμείς, οι Έλληνες πολίτες, κατά την τελευταία δεκαετία, βιώσαμε μια οδυνηρή οικονομική κρίση η οποία άφησε ανεξίτηλα τραύματα σε ψυχολογικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Μόλις αρχίσαμε σιγά σιγά να ορθοποδούμε από αυτήν την κρίση, ήρθαμε αντιμέτωποι με μια άνευ προηγουμένου υγειονομική κρίση. Όταν ενέσκηψε η πανδημία του κορωνοϊού (covid-19) πριν μερικούς μήνες, κανένας δεν υποπτευόταν ότι θα ευρισκόμεθα αντιμέτωποι με μία περίπλοκη κρίση η οποία οδήγησε σε οριακές καταστάσεις. Θα ήταν απρεπές και άδικο εάν δεν αναγνωρίζαμε τις άοκνες προσπάθειες των κυβερνητικών παραγόντων ώστε να ανταποκριθούν στις πρωτόγνωρες προκλήσεις, τόσο σε υγειονομικό επίπεδο, για την ανακούφιση των πασχόντων όσο και σε οικονομικό επίπεδο, για την ανακούφιση των πληγέντων επιχειρήσεων και των εργαζομένων τους. 

Εξαιτίας αυτής της πρωτοφανούς πανδημίας επιβλήθηκε απαγόρευση συναθροίσεων και εμείς οι Κληρικοί μαζί με τον απλό λαό βιώσαμε ένα ιδιότυπο είδος εξορίας καθώς από τον Μάρτιο ε.ε. μέχρι το Μάιο, οι ιεροί Ναοί έκλεισαν και απαγορεύτηκε η παρουσία των πιστών στη Θεία Λατρεία. Δυστυχώς, εδώ και λίγο καιρό βιώνουμε μια νέα έξαρση της πανδημίας και από τις 7/11 ε.ε. υφίσταται εκ νέου απαγόρευση συμμετοχής των λαϊκών στη Θεία Λατρεία. Η παράταση ορισμένων περιοριστικών μέτρων, εξαιτίας των επιδημιολογικών δεδομένων, που ανακοινώθηκαν στις 7/12 ε.ε από τον αξιότιμο κυβερνητικό εκπρόσωπο κ. Σ. Πέτσα μάς έχει θορυβήσει ιδιαίτερα, απευχόμενοι εντόνως την πιθανότητα να λάβει χώρα το απαισιόδοξο σενάριο, ότι δηλαδή θα παραταθεί η απαγόρευση συμμετοχής των λαϊκών στη Θεία Λατρεία και ειδικά ενόψει των εορτών των Χριστουγέννων. 

Ασφαλώς, ορισμένοι θα μας κατηγορήσουν ότι δεν είμαστε ρεαλιστές ώστε να διαπιστώσουμε το μέγεθος της πανδημίας που απειλεί χιλιάδες ζωές. Τουναντίον, πάντοτε η Εκκλησία, καθόλη την ιστορική της πορεία, κινείται εντός των ορίων του ρεαλισμού, γι’ αυτό άλλωστε και διέσωσε το Γένος μας από τους ποικίλους κινδύνους, στάθηκε αρωγός στην προσπάθεια της Ελληνικής Πολιτείας για την ανακούφιση των πασχόντων τόσο κατά την πρόσφατη οικονομική κρίση όσο και κατά την προσφυγική κρίση και αυτό διότι η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είναι κάποιο ολιγομελές θρησκευτικό σωματείο αλλά εδώ και αιώνες αποτελεί την κιβωτό του Έθνους, δίνοντας στο λαό μας τη δύναμη να υπερκεράσει όλες τις δυσκολίες. Αυτόν τον ρεαλισμό τον αποδείξαμε έμπρακτα και κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας του ιού Covid-19 που ενέσκηψε. Αν και βιώσαμε ένα ιδιότυπο είδος εξορίας από τους Ιερούς Ναούς, όμως παρόλη τη θλίψη μας δώσαμε τις «εξετάσεις» μας απέναντι στην κοινωνία και την κρατική εξουσία και αποδείξαμε ότι έχουμε τη δύναμη, την πειθώ και τη διάθεση να τηρήσουμε όλους τους υγειονομικούς κανόνες ακόμη και όταν υπήρξε χαλάρωση από άλλους φορείς, ακόμη και όταν η πλειονότητα των πολιτών συμπεριφερόταν κατά τη διάρκεια του περασμένου θέρους ωσάν να μην υπήρξε ποτέ πανδημία και απαγορευτικά μέτρα. Αντίθετα, η Εκκλησία, ο Κλήρος και ο Λαός, συνέχισαν να τηρούν το γράμμα του νόμου εντός των λατρευτικών συνάξεων. 

Αυτό το οποίο ζητούμε, από την εξοχότητά σας, δεν είναι μια ευνοϊκή μεταχείριση αλλά ισονομία και προστασία των δικαιωμάτων των πιστών διότι τα έκτακτα μέτρα, με τα οποία αναστέλλεται η ισχύς θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως η ελευθερία της κίνησης, της συνάθροισης και της θρησκευτικής λατρείας, πρέπει να είναι αναγκαία και πρόσφορα, δηλαδή να μην υπερβαίνουν το αναγκαίο μέτρο που απαιτείται για την αποτροπή του κινδύνου και ο κίνδυνος να μην μπορεί να αποτραπεί με άλλο, ηπιότερο μέτρο, να είναι χωρίς διακρίσεις, να τηρείται πάντοτε η αρχή της αναλογικότητας και να είναι περιορισμένης ισχύος. 

Εάν παραταθεί η απαγόρευση της συμμετοχής των λαϊκών στη Θεία Λατρεία, έχουμε τη γνώμη ότι δεν θα πληρούνται οι ανωτέρω προϋποθέσεις διότι με την παντελή απαγόρευση της παρουσίας πιστών στις λατρευτικές συνάξεις θα καταστρατηγείται η αρχή της αναλογικότητας, σύμφωνα με την οποία η κρατική διοίκηση, για την πραγματοποίηση των σκοπών της, οφείλει να επιλέγει τα λιγότερο επαχθή για τον πολίτη μέτρα και ταυτόχρονα πρέπει να υπάρχει εύλογη σχέση μεταξύ του συγκεκριμένου διοικητικού μέτρου και του επιδιωκόμενου σκοπού ώστε να μην είναι υπερβολικά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τόσο κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας όσο και κατά το δεύτερο, αποδείξαμε ότι τηρούμε με ακρίβεια τα προστατευτικά μέτρα εντός των Ναών, ότι διαθέτουμε και συνείδηση και ενδιαφέρον να φροντίσουμε και να προστατεύσουμε την υγεία των συνανθρώπων μας και των εαυτών μας. Κατά συνέπεια, η Πολιτεία οφείλει να μας εμπιστευθεί ότι θα επιδείξουμε και στο μέλλον παρόμοια συμπεριφορά. 

Εάν συνεχιστεί η απαγόρευση της συμμετοχής των πιστών στη Θεία Λατρεία τότε αναπόφευκτα εφαρμόζονται διακρίσεις και καταστρατηγείται η αρχή της ισότητας, διότι η κρατική διοίκηση υποχρεούται να αντιμετωπίζει όμοιες περιπτώσεις με τον ίδιο τρόπο και να τηρεί δίκαιες ισορροπίες στον περιορισμό του δικαιώματος της συνάθροισης. Π.χ., από τη μια δίνεται η δυνατότητα στον πολίτη να στείλει με μήνυμα τον κωδικό 6 στο 13033 για να λάβει άδεια για σωματική άθληση και καλώς πράττει, αλλά είναι δυνατόν να γίνει κατάχρηση και να υπάρξουν φαινόμενα συνωστισμού σε πάρκα και πλατείες, και από την άλλη δεν δίνεται η δυνατότητα για ικανοποίηση πνευματικών αναγκών και ψυχική στήριξη που μπορεί να προσφέρει η συμμετοχή στη Θεία Λατρεία. Εκτός από την σωματική άσκηση ο άνθρωπος έχει ανάγκη και την πνευματική άσκηση, εκτός από τα σωματικά προβλήματα υγείας, όπως του Covid-19, υπάρχουν και τα πάσης φύσεως ψυχικά προβλήματα τα οποία είναι διηνεκή, και τα οποία υπήρχαν πριν την εμφάνιση του Covid-19 και δυστυχώς θα συνεχίσουν να υφίστανται και μετά την πανδημία. 

Δεν χρειάζεται να προσκομίσουμε κάποιο εξεζητημένο και περίπλοκο επιχείρημα για να αποδείξουμε ότι δυστυχώς, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι απαγορεύσεις λειτουργούν επιλεκτικά και δεν πρέπει αυτό σε καμιά περίπτωση να διαφεύγει από την αντίληψη των κρατικών οργάνων ενός ευνομούμενου κράτους όπως είναι η Ελληνική Δημοκρατία. Αρκεί να αναφέρουμε ότι κατά τη διάρκεια του δευτέρου κύματος της πανδημίας έχει επιχειρηθεί μια άνευ προηγουμένου αστυνόμευση πέριξ των Ιερών Ναών όχι μόνο μεγάλων πόλεων αλλά και αυτών των κωμοπόλεων, κατά τη διάρκεια της εορτής διαφόρων εορταζόντων Αγίων, για να αποτραπεί όχι απλά η συμμετοχή των λαϊκών στις ιερές ακολουθίες αλλά και αυτή ακόμη η προσέγγιση των πιστών στον ιερό Ναό, όταν την ίδια ώρα ανά την επικράτεια παρατηρείται να γίνεται ανεκτός από τα όργανα της Πολιτείας ο συνωστισμός σε πολλές περιπτώσεις (π.χ. λαϊκές αγορές, κ.α.) αγνοώντας με αυτόν τον τρόπο η κρατική εξουσία τον λόγο του Κυρίου «οὐκ ἐπ᾿ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος»(Ματθ.4,4). 

Δυστυχώς κ. Πρωθυπουργέ, αυτή η αλγεινή και απαράδεκτη εικόνα μεταφέρεται στα μάτια του απλού λαού και εμείς, ως Ιερός Σύνδεσμος Κληρικών Ελλάδος, ως δηλαδή ο εκπρόσωπος και το θεσμικό όργανο του Κλήρου της Ελλάδος, ο οποίος αφουγκράζεται τα βάσανα, τους κόπους και τις αγωνίες των Ελλήνων πολιτών, αυτών που κατοικούν τόσο στην πρωτεύουσα όσο και στον ακριτικό Έβρο και το Καστελόριζο, διότι ζούμε ανάμεσα και μαζί με τον απλό λαό, μεταφέρουμε τόσο σε εσάς όσο και στον Μακαριώτατο αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερώνυμο αλλά και στους υπολοίπους σεβαστούς Αρχιερείς, αυτήν την έντονη λαϊκή δυσαρέσκεια για την επιλεκτική απαγόρευση των συναθροίσεων εις βάρος των εκκλησιαστικών συνάξεων. 

Ως Ιερός Σύνδεσμος Κληρικών Ελλάδος, εμείς, οι Κληρικοί της Ελλάδος, ο οποίος είναι «σάρξ εκ της σαρκός» του λαού, ένα κομμάτι από τον ελληνικό λαό, είμαστε αποδέκτες ενός μηνύματος και ενός αιτήματος μιας ισχυρής λαϊκής πλειοψηφίας και σας το μεταφέρουμε κ. Πρωθυπουργέ με την παρούσα επιστολή, να υπάρξει άμεση άρση της απαγόρευσης της συμμετοχής των λαϊκών στη Θεία Λατρεία, ναι μεν κατά το μέτρο που επιτρέπουν τα επιδημιολογικά δεδομένα αλλά υπό την προϋπόθεση όμως να γίνει σεβαστή η αρχή της αναλογικότητας και της δίκαιης ισορροπίας στον περιορισμό του δικαιώματος της συνάθροισης ώστε να μην δίνεται η εντύπωση στον απλό Έλληνα πολίτη ότι οι απαγορεύσεις λειτουργούν κατ’ επιλογήν (à la carte). 

Σας καλούμε κ. Πρωθυπουργέ, να μας εμπιστευθείτε, τον Κλήρο και τον απλό λαό του Θεού, την Εκκλησία δηλαδή, η οποία εφάρμοσε με σχολαστική ακρίβεια τα μέτρα καθόλη τη διάρκεια της πανδημίας, επιτρέποντας τη φυσική παρουσία πιστών εντός των λατρευτικών συνάξεων τηρουμένων όλων των υγειονομικών μέτρων. 

Ενόψει της δεσποτικής εορτής των Χριστουγέννων, ευχόμεθα και προσευχόμεθα ο Πανάγαθος Θεός να σας χαρίζει έτη πολλά, να σας ενισχύει και να σας καθοδηγεί στο δύσκολο έργο που επιτελείτε. 

Με εξαιρετική τιμή

Για το Διοικητικό Συμβούλιο

Ο Πρόεδρος                  Ο Γενικός Γραμματέας

Πρωτοπρεσβύτερος             Πρωτοπρεσβύτερος

Γεώργιος Σελλής              Βασίλειος Χρηστίδης