ΑΚΤΙΝΕΣ: Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως – Ερμηνεία Ιερού Χρυσοστόμου στο εδάφιο: «Ἰακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωσὴφ τὸν ἄνδρα Μαρίας, ἐξ ἧς ἐγεννήθη Ἰησοῦς ὁ λεγόμενος Χριστός»[Ματθ. 1,16]

ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ[:Ματθ.1,1-25]

Ερμηνεία Ιερού Χρυσοστόμου στο εδάφιο:

«Ἰακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωσὴφ τὸν ἄνδρα Μαρίας, ἐξ ἧς ἐγεννήθη Ἰησοῦς ὁ λεγόμενος Χριστός»[Ματθ. 1,16] από τον υπομνηματισμό του αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου στο «κατά Ματθαίον» Ευαγγέλιο

[ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ]

«Ἰακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰωσὴφ τὸν ἄνδρα Μαρίας, ἐξ ἧς ἐγεννήθη Ἰησοῦς ὁ λεγόμενος Χριστός(:και ο Ιακώβ γέννησε τον Ιωσήφ, τον αρραβωνιαστικό της Μαρίας. Αλλά και η Μαρία καταγόταν από το ίδιο γένος από το οποίο καταγόταν και ο Ιωσήφ. Από τη Μαρία αυτή, η οποία ήταν απόγονος του Δαβίδ και του Αβραάμ, γεννήθηκε ο Ιησούς που επονομάζεται Χριστός)»[Ματθ.1,16]

Αφού λοιπόν κατονόμασε όλους τους προγόνους και έφτασε στον Ιωσήφ, δεν σταμάτησε σε αυτό το σημείο, αλλά πρόσθεσε: «Ο Ιωσήφ, ο άνδρας της Μαρίας», αποδεικνύοντας έτσι ότι εξαιτίας της τον περιέλαβε στο γενεαλογικό δέντρο που ανέφερε. Έπειτα ακούγοντας τη φράση «άνδρα Μαρίας», για να μη νομίσεις ότι γεννήθηκε σύμφωνα με τον κοινό νόμο της φύσης, πρόσεξε πώς το διορθώνει αυτό με τα παρακάτω που λέει. Άκουσες, λέει, τη λέξη άνδρας, άκουσες τη λέξη μητέρα, άκουσες το όνομα που ορίσθηκε για το παιδί, άκουσε λοιπόν και το πώς γεννήθηκε αυτό: «Τοῦ δὲ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἡ γέννησις οὕτως ἦν(:η γέννηση του Ιησού Χριστού έγινε με τον εξής υπερφυσικό και πρωτοφανή τρόπο)»[Ματθ.1,18]. Για ποια γέννηση μου μιλάς; Πες μου, αν και ανέφερες τους προγόνους. Θέλω όμως να μου μιλήσεις και για το πώς έγινε η γέννηση. Είδες πως ανέβασε ψηλά τον ακροατή; Καθώς επρόκειτο κάτι πιο καινούργιο να πει, υπόσχεται να μιλήσει και για τον τρόπο.

Πρόσεξε την άριστη συμφωνία των λεγομένων. Δεν πηγαίνει ο συγγραφέας κατευθείαν στη γέννηση, αλλά πρώτα μας θυμίζει σε ποια σειρά βρισκόταν αν αρχίσουμε να μετράμε από τον Αβραάμ[Γέν.49,10: «οὐκ ἐκλείψει ἄρχων ἐξ Ἰούδα καὶ ἡγούμενος ἐκ τῶν μηρῶν αὐτοῦ, ἕως ἐὰν ἔλθῃ τὰ ἀποκείμενα αὐτῷ, καὶ αὐτὸς προσδοκία ἐθνῶν(:Δεν θα λείψει άρχοντας από την φυλή Ιούδα και αρχηγός από τους απογόνους του, μέχρις ότου έλθει Εκείνος, στα χέρια του οποίου απόκεινται οι εξουσίες. Αυτός θα είναι η ελπίδα και η προσμονή των λαών, ο Μεσσίας)»], σε ποια σειρά από τον Δαβίδ, σε ποια από τη μετανάστευση από τη Βαβυλώνα, και με όλα αυτά αναγκάζει τον ακριβολόγο ακροατή να ερευνήσει τον αριθμό των ετών, αποδεικνύοντας έτσι ότι αυτός ακριβώς είναι ο Χριστός, για τον οποίο προφήτευσαν οι προφήτες.

Αν μετρήσεις τις γενιές και πεισθείς από το μέτρημα των χρόνων ότι αυτός ακριβώς είναι εκείνος για τον οποίο μιλούν οι προφήτες, εύκολα θα παραδεχτείς και τον θαυματουργικό τρόπο της γεννήσεώς Του. Επειδή λοιπόν επρόκειτο να πει κάτι πάρα πολύ σπουδαίο, ότι δηλαδή γεννήθηκε από παρθένο, προτού να λογαριάσει τον χρόνο, συγκαλύπτει αυτό που ειπώθηκε «τον άνδρα της Μαρίας», μάλλον συντομεύει την ίδια τη διήγηση της γεννήσεως. Απαριθμεί λοιπόν από δω και πέρα τα χρόνια, θυμίζοντας στον ακροατή, ότι Αυτός ακριβώς είναι Εκείνος, τον οποίο ο πατριάρχης Ιακώβ είπε ότι θα έλθει αφού εξέλιπαν στο μέλλον οι άρχοντες των Ιουδαίων.

Γι’ Αυτόν ο προφήτης Δανιήλ προφήτευσε ότι θα έλθει, αφού περάσουν πολλές χρονικές περίοδοι που τις ονομάζει «εβδομάδες»[Δαν.9,25-27: «καὶ γνώσῃ καὶ συνήσεις· ἀπὸ ἐξόδου λόγου τοῦ ἀποκριθῆναι καὶ τοῦ οἰκοδομῆσαι Ἱερουσαλὴμ ἕως χριστοῦ ἡγουμένου ἑβδομάδες ἑπτὰ καὶ ἑβδομάδες ἑξηκονταδύο· καὶ ἐπιστρέψει καὶ οἰκοδομηθήσεται πλατεῖα καὶ τεῖχος, καὶ ἐκκενωθήσονται οἱ καιροί. καὶ μετὰ τὰς ἑβδομάδας τὰς ἑξηκονταδύο ἐξολοθρευθήσεται χρῖσμα, καὶ κρίμα οὐκ ἔστιν ἐν αὐτῷ· καὶ τὴν πόλιν καὶ τὸ ἅγιον διαφθερεῖ σὺν τῷ ἡγουμένῳ τῷ ἐρχομένῳ καὶ ἐκκοπήσονται ἐν κατακλυσμῷ, καὶ ἕως τέλους πολέμου συντετμημένου τάξει ἀφανισμοῖς. καὶ δυναμώσει διαθήκην πολλοῖς, ἑβδομὰς μία· καὶ ἐν τῷ ἡμίσει τῆς ἑβδομάδος ἀρθήσεταί μου θυσία καὶ σπονδή, καὶ ἐπὶ τὸ ἱερὸν βδέλυγμα τῶν ἐρημώσεων, καὶ ἕως τῆς συντελείας καιροῦ συντέλεια δοθήσεται ἐπὶ τὴν ἐρήμωσιν(:Μάθε και κατανόησε καλά, ότι από την ημέρα, που θα εκδοθεί διάταγμα για την ανοικοδόμηση της Ιερουσαλήμ, μέχρι της ημέρας που θα εμφανιστεί ο άρχοντας, ο οποίος θα έχει χρισθεί από Εμένα, θα περάσουν επτά εβδομάδες ετών και άλλες εξήντα δύο εβδομάδες ετών. Μετά τις πρώτες επτά εβδομάδες θα επιστρέψουν οι Ιουδαίοι αιχμάλωτοι και θα ανοικοδομηθεί η πλατεία και το τείχος της πόλεως και θα πραγματοποιηθούν έτσι οι πρώτοι καιροί. Και μετά την παρέλευση των εξήντα δύο εβδομάδων ετών, θα θανατωθεί ο χριστός Κυρίου, ο Σωτήρας, χωρίς να υπάρχει καμία απολύτως αμαρτία και αιτία θανάτου γι' Αυτόν. Η πόλη της Ιερουσαλήμ και ο άγιος ναός θα καταστραφούν μαζί με τους ηγουμένους, τους άρχοντες της εποχής εκείνης. Οι κάτοικοι θα κατακλυσθούν από συμφορές και ένας ξένος λαός θα αναλάβει πόλεμο κατά του Ισραήλ, ενώ μέχρι το τέλος του πολέμου θα επιφέρει φοβερές καταστροφές και τρομερούς αφανισμούς. Κατά μία εβδομάδα ετών ο Χριστός θα συνάψει και θα καταστήσει ισχυρή και έγκυρη μία νέα διαθήκη. Και κατά το μέσο της εβδομάδας αυτής, που θα προσφερθεί η μεγάλη θυσία του λυτρωτή Χριστού, θα τεθεί οριστικό πλέον τέρμα στις παλαιές θυσίες και σπονδές. Και στον ναό μου και τον λαό του Ισραήλ, θα εισέλθουν βδελυρές δυνάμεις καταστροφής και ερημώσεως. Τέρμα όμως στην καταστροφή αυτή θα τεθεί όταν συμπληρωθεί ο ορισμένος χρόνος)»]. Αν θελήσει κάποιος τα χρόνια που περιλαμβάνονται σε αυτές τις χρονικές περιόδους που ο άγγελος ανέφερε στον Δανιήλ, να τα αριθμήσει αρχίζοντας από την οικοδόμηση της Ιερουσαλήμ και φθάσει στη γέννησή Του, θα δει ότι συμφωνούν απόλυτα αυτά με εκείνα που προφητεύτηκαν.

Να σου πω λοιπόν πώς γεννήθηκε; «Μνηστευθείσης τῆς μητρὸς αὐτοῦ(:Αφού μνηστεύθηκε η μητέρα του Μαρία)». Δεν είπε η παρθένος, αλλά απλά η μητέρα, για να γίνει πιο εύκολα αποδεκτός αυτός ο λόγος. Γι’ αυτό προετοιμάζει πρώτα τον ακροατή να προσδοκά να ακούσει κάτι συνηθισμένο, και αφού το πετυχαίνει αυτό, τότε τον ξαφνιάζει με την εμφάνιση του παράδοξου γεγονότος, λέγοντας ότι: «πρὶν ἢ συνελθεῖν αὐτοὺς εὑρέθη ἐν γαστρὶ ἔχουσα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου(:προτού αυτοί να συνευρεθούν βρέθηκε έγκυος με τη δημιουργική επενέργεια του Αγίου Πνεύματος)». Δεν είπε: «Προτού να οδηγηθεί αυτή στο σπίτι του γαμπρού», γιατί ήδη κατοικούσε εκεί. Υπήρχε έθιμο στους παλιούς, ως επί το πλείστον τις γυναίκες που μνηστεύονταν να τις κρατούν στο σπίτι τους, πράγμα που θα μπορούσε να συναντήσει κανείς να συμβαίνει και στις μέρες μας. Για παράδειγμα οι γαμπροί του Λωτ κατοικούσαν μαζί του στο σπίτι του. Κι αυτή λοιπόν μαζί με τον Ιωσήφ κατοικούσε στο σπίτι του.

Ρωτάς γιατί δεν έμεινε έγκυος από τη δημιουργική επενέργεια του Αγίου Πνεύματος πριν μνηστευθεί κάποιον άντρα; Όπως είπα από την αρχή, για να συγκαλύψει αυτός ο αρραβωνιαστικός το γεγονός της εγκυμοσύνης της Παρθένου και να απαλλαγεί η Παρθένος από κάθε πονηρή υπόνοια. Γιατί όταν αυτός, που κυρίως οφείλει να είναι ζηλιάρης περισσότερο από όλους, αποδεικνύεται ότι όχι μόνο δεν την εκθέτει, ούτε την εξευτελίζει, αλλά την αποδέχεται και την περιποιείται μετά την κύηση, είναι ολοφάνερο πως αν δεν ήταν απόλυτα βέβαιος ο ίδιος, ότι από την ενέργεια του Αγίου Πνεύματος προερχόταν αυτό που επρόκειτο να γεννηθεί, δεν θα συγκρατιόταν ο ίδιος και δεν θα έκανε όλα τα άλλα που έκανε.

Ακριβώς με έντονο τρόπο έγραψε και το «Βρέθηκε έγκυος», που συνηθίζεται να λέγεται για παράδοξα και ανέλπιστα πράγματα, που δεν τα περιμένει κανείς να συμβούν. Μην προχωρείς λοιπόν περισσότερο, μην ζητάς ν’ ακούσεις κάτι πέρα απ’ αυτά που ειπώθηκαν, μη λες: «Πώς το έκανε αυτό το Άγιο Πνεύμα να γίνει από μία παρθένο;». Αν είναι αδύνατο να ερμηνεύσουμε τον τρόπο με τον οποίο η δημιουργική φύση διαμορφώνει τα πράγματα, πώς θα μπορέσουμε να απαντήσουμε στα παραπάνω όταν θαυματουργεί το Άγιο Πνεύμα; Τα λέω όλα αυτά, για να μη στενοχωρείς τον Ευαγγελιστή ούτε να τον ενοχλείς μέσα σου συνέχεια με τέτοιες ερωτήσεις. Αφού είπε ποιος έκανε το θαύμα, έκλεισε την υπόθεση. Λέει: «πρὶν ἢ συνελθεῖν αὐτοὺς εὑρέθη ἐν γαστρὶ ἔχουσα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου(:προτού αυτοί να συνευρεθούν βρέθηκε έγκυος με τη δημιουργική επενέργεια του Αγίου Πνεύματος)». Δηλαδή :«Τίποτε περισσότερο δεν γνωρίζω, παρά ότι αυτό που συνέβη έγινε από το Άγιο Πνεύμα».

Πρέπει να νιώθουν ντροπή όσοι λεπτολογούν τόσο πολύ με τη θεϊκή αυτή Γέννηση. Γιατί αν αυτή η γέννηση που έχει μύριους μάρτυρες και που έχει προαναγγελθεί πριν από τόσα πολλά χρόνια και αποκαλύφθηκε και εξετάσθηκε λεπτομερώς από πολλούς, κανείς όμως δεν μπόρεσε να την ερμηνεύσει, δεν είναι τελείως τρελοί αυτοί που περιεργάζονται το απόρρητο αυτό γεγονός και το εξετάζουν με περιέργεια; Γιατί ούτε ο Γαβριήλ[βλ.Ματθ.1,20: «τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν ἐκ Πνεύματός ἐστιν Ἁγίου (: διότι το παιδί που συνέλαβε μέσα της προέρχεται από τη δημιουργική επενέργεια του Αγίου Πνεύματος)»], ούτε ο Ματθαίος μπόρεσαν να πουν κάτι παραπάνω, παρά μόνον ότι αυτό συνέβη από το Άγιο Πνεύμα.

Το πώς συνέβη αυτό από το Άγιο Πνεύμα και με ποιο τρόπο, κανείς από τους δύο δεν προσπάθησε να το ερμηνεύσει, ούτε βέβαια αυτό ήταν δυνατόν. Μη νομίσεις, ακροατή, ότι έμαθες τα πάντα ακούγοντας ότι αυτά συνέβησαν από το Άγιο Πνεύμα, γιατί πολλά αγνοούμε ακόμη κι αν πληροφορούμασταν πως ο Άπειρος βρίσκεται στη μήτρα, πως Αυτός που συγκρατεί το σύμπαν κυοφορείται από γυναίκα, πως γεννά η Παρθένος και παραμένει παρθένος. Πες μου, πώς δημιούργησε το Άγιο Πνεύμα αυτόν τον ναό, δηλαδή τον Χριστό; Πώς έλαβε ο Κύριος ένα μέρος της σάρκας Του από τη μήτρα και το αύξησε αυτό και το μορφοποίησε; Το ότι προήλθε από τη σάρκα της Παρθένου, το δήλωσε λέγοντας: «Τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν(:το παιδί που συνέλαβε μέσα της)»· και ο απόστολος Παύλος είπε: «ὅτε δὲ ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ, γενόμενον ἐκ γυναικός γενόμενον ὑπὸ νόμον(:όταν όμως συμπληρώθηκε ο χρόνος που είχε ορίσει η πανσοφία του Θεού, απέστειλε ο Θεός στον κόσμο τον Υιό Του, ο οποίος έγινε άνθρωπος από γυναίκα και υποτάχθηκε στο Μωσαϊκό νόμο)»[Γαλ.4,4], αποστομώνοντας αυτούς που ισχυρίζονταν ότι ο Χριστός εμφανίστηκε σαν να πέρασε από κάποιο σωλήνα.

Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, γιατί χρειαζόταν η μήτρα; Αν συνέβαινε αυτό, τότε δεν θα είχε τίποτε κοινό με μας ο Χριστός, θα είχε κάποια άλλη σάρκα κι όχι όμοια με τη δική μας. Πώς όμως θα καταγόταν από την οικογένεια του Ιεσσαί; Πώς θα ήταν η ράβδος; Πώς θα ονομαζόταν υιός ανθρώπου; Πώς θα είχε μητέρα τη Μαριάμ; Πώς θα καταγόταν από το σπέρμα του Δαβίδ; Πώς πήρε τελικά μορφή δούλου; Πώς «ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο(:ο Θεός Λόγος έγινε μέσα στον χρόνο άνθρωπος)»; Πώς γράφει στους Ρωμαίους ο Παύλος: «Ἐξ ὧν ὁ Χριστὸς τὸ κατὰ σάρκα, ὁ ὢν ἐπὶ πάντων Θεός;(:από αυτούς τους μακαριστούς πατέρες κατάγεται ο Χριστός ως προς την ανθρώπινη φύση Του, ο οποίος είναι Θεός εξουσιαστής όλων, άξιος να υμνείται στους αιώνες)» [Ρωμ.9,5]. Το ότι όμως κατάγεται από μας και από το δικό μας φύραμα και από την παρθενική μήτρα, αποδεικνύεται κι απ’ αυτά και από άλλα πολύ περισσότερα. Το πώς συνέβησαν αυτά, δεν είναι καθόλου γνωστό. Λοιπόν μην ερευνάς και εσύ, αναγνώστη, αλλά δέξου την αποκάλυψη και μην περιεργάζεσαι αυτό που αποσιώπησε ο Θεός

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

· http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047-64/In%20Mathaeum.pdf

· Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος Παλαμάς», ΕΠΕ, εκδ.οίκος«Το Βυζάντιον»,Ομιλία Δ΄(επιλεγμένα αποσπάσματα) τομ. 9, σελ. 101-121 ,Θεσσαλονίκη 1978

· Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 63, σελ. 80 - 85.

· Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.

· Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.

· Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.

· http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm