Ἀνοιχτὴ ἐπιστολὴ πρὸς τὴν ΔΙΣ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος γιὰ τὸ Οὐκρανικὸ

Toῦ Βασίλειου Εὐσταθίου,Δρ. Φυσικοῦ, πτ. Θεολογίας (Τμ.Κοιν.Θ.ΕΚΠΑ)

11 Δεκεμβρίου 2019

Ἀνοιχτὴ ἐπιστολὴ πρὸς τὴν ΔΙΣ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος γιὰ τὸ Οὐκρανικὸ

Μακαριώτατε Ἀρχιεπίσκοπε,                                              

Σεβασμιώτατοι Ἀρχιερεῖς,

Σήμερα, 11 Δεκεμβρίου 2019, ἡ ΔΙΣ τῆς Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος μετὰ τὴν συνεδρίασή της ἔκδωσε ἀνακοινωθὲν σχετικὰ μὲ τὴν ἀπόφαση τῆς ΙΣΙ πρὸ δύο μηνῶν (12 Ὀκτωβρίου) γιὰ τὸ Οὐκρανικὸ ζήτημα. Στὴν πρώτη παράγραφό τῶν θέσεών της ἀναφέρει τὰ ἐξῆς: «Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἐλεύθερα καὶ ἀβίαστα καὶ στὰ πλαίσια τῆς συνοδικότητός Της ἀπεφάσισε τὴν ἀποδοχή της ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀνακηρύξεως τοῦ Αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας. Ἡ συγκεκριμένη Ἀπόφασή Της βασίζεται ἀπολύτως στὴν Κανονικὴ καὶ Ἐκκλησιαστικὴ Παράδοση καὶ δὲν ἔχει οἱανδήποτε σχέση μὲ 'ἐθνικισμούς' καὶ ἄλλες 'ἄνωθεν' παρεμβάσεις, ὅπως ἄκριτα καὶ ἐντελῶς ἀβίαστα διαδίδεται ἀπὸ κάποιους».

Ὅταν μετὰ τὴν συνεδρίαση τῆς ΙΣΙ ὡς γνωστὸν καὶ πολυδημοσιευμένο,  τουλάχιστον τρεῖς Μητροπολίτες πιστοποίησαν τὴν μὴ διεξαγωγὴ ψηφοφορίας καὶ τὴν μὴ ἀνακοίνωση καμιάς ἀπόφασης κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Συνεδρίασης, ὅπου τὴν θέση ἀπόφασης ἔλαβε τὸ Δελτίο Τύπου, τίποτα πλέον δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ κατοχυρώσει ὅτι ἀκόμα βρισκόμαστε μέσα στὰ πλαίσια τῆς συνοδικότητας. Μάλιστα στὴν περίπτωση τοῦ Μητροπολίτη Πειραιῶς Σεραφεῖμ ἀποσιωπήθηκε καὶ διαστρέφηκε ἡ σαφῆς καὶ πλήρως κατοχυρωμένη μὲ ἱεροκανονικὰ ἐπιχειρήματα ἀντίρρησή του περὶ ἀναγνώρισης τοῦ Αὐτοκεφάλου ἐπὶ τοῦ παρόντος.

Ἐκτὸς αὐτοῦ τὸ ἀνακοινωθὲν εἶναι ἰδιαίτερα ἀνακριβές, καθὼς τὸ Δελτίο Τύπου δὲν ἔγραφε γιὰ τὴν ἀποδοχὴ τῆς ὑπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀνακηρύξεως τοῦ Αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ἀλλὰ ἀναγνώριζε γενικῶς «τὸ κανονικὸ δικαίωμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου γιὰ τὴν παραχώρηση τοῦ Αὐτοκεφάλου», καὶ ταυτόχρονα καὶ «τὸ προνόμιο τοῦ Προκαθημένου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος νὰ χειρισθὴ περαιτέρω τὸ ζήτημα τῆς ἀναγνωρίσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας». Καὶ στὴν συνέχεια, χρησιμοποιῶντας ὁ Προκαθήμενος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος αὐτὸ τὸ προνόμιο ἔκανε στὴν πράξη τὴν ἀναγνώριση μὲ τὴν μνημόνευση τοῦ δέκατου πέμπτου Προκαθήμενου καὶ μὲ τὴν ἀποστολὴ σὲ αὐτὸν ἐπίσημης συγχαρητήριας ἐπιστολῆς. Ἴσως αὐτὸ ἐκ πρώτης ὄψεως παρουσιάσεται σὰν μιὰ λεπτομέρεια, ἐφόσον καὶ αὐτὴ ἡ διατύπωση ὁδηγοῦσε στὸ ἴδιο ἀποτέλεσμα, ἀλλὰ εἶναι πολὺ σημαντικὴ αὐτὴ ἡ διαφορὰ ὡς πρὸς τὸ ἄν ἡ  Ἐκκλησία της Ελλάδος «ἐλεύθερα καὶ ἀβίαστα καὶ στὰ πλαίσια τῆς συνοδικότητός Της ἀπεφάσισε τὴν ἀποδοχή τῆς ὑπὸ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀνακηρύξεως τοῦ Αὐτοκεφάλου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας», ἤ ὄχι, ὅπως καὶ γιὰ τὸ ἄν «ἡ συγκεκριμένη Ἀπόφασή Της βασίζεται ἀπολύτως στὴν Κανονικὴ καὶ Ἐκκλησιαστικὴ Παράδοση».

Εἶναι σημαντικὸ σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο νὰ προσέξουμε ὅτι τὸ Δελτίο Τύπου - Ἀνακοινωθὲν τῆς ΙΣΙ ἀναγνώριζε γενικῶς «τὸ κανονικὸ δικαίωμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου γιὰ τὴν παραχώρηση τοῦ Αὐτοκεφάλου» ἀπροϋποθέτως, πράγμα ποὺ ἀντιτίθεται εὐθέως στὶς προϋποθέσεις ποὺ ὁρίζει ἡ Ἐκκλησιαστικὴ Παράδοση καὶ τὸ Κανονικὸ Δίκαιο ἐπὶ τοῦ θέματος, ὅπως πανορθόδοξη συναίνεση, αἴτηση τῆς κανονικῆς Ἐκκλησίας στὸ τόπο ποὺ πρόκειται νὰ χορηγηθεῖ τὸ Αὐτοκέφαλο, δήλωση μετανοίας γιὰ τὴν ἀποκατάσταση μιὰς μερίδας σχισματικῶν. Τίποτα ἀπὸ αὐτὰ δὲν ὑπήρξε, καὶ κατὰ συνέπεια ἡ συγκεκριμένη ἀπόφαση τῆς ΙΣΙ σὲ καμιὰ περίπτωση δὲν βασίζεται «ἀπολύτως στὴν Κανονικὴ καὶ Ἐκκλησιαστικὴ Παράδοση». Ἀπὸ τὸ πλήθος δημοσιευμάτων ἐπισήμων ἐκκλησιαστικῶν προσώπων ποὺ λεπτομερῶς καὶ ἐμπεριστατωμενα ἀποδεικνύουν αὐτὸ θὰ ἀρκεστοῦμε νὰ ἀναφέρουμε τὴν Ἐπιστολὴ τῶν τεσσάρων μελῶν τῆς ΙΣΙ τῆς Ἐκκλησίας Ἑλλάδος σεβασμιωτάτων Μητροπολιτῶν, Πειραιῶς Σεραφεῖμ, Κηθύρων Σεραφεῖμ, Κονίτσης Ἀντρέα, Αἰτωλοκαρνανίας Κοσμά, στὴν ὁποία ὑπάρχει καὶ ἰκανὸς ἀριθμὸς σημαντικῶν πηγῶν.

Εἶναι σαφὲς στὴν συνέχεια τῆς ἀνακοίνωσης, ποὺ εἶναι ἡ ἐξῆς «Ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία σέβεται πλήρως καὶ οὐσιαστικῶς τὴν ἐλευθερία καὶ τὴν εὐθύνη ἑκάστου ἀνθρώπου, τὰ ἀνθρώπινα δικαιώματα τῶν πολιτῶν κάθε χώρας, καὶ τὸ θρησκευτικὸ 'πιστεύω' τῶν πιστῶν ὅλων τῶν Ὁμοδόξων Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν, καὶ εὔχεται πάντοτε ʺὑπὲρ τῆς εἰρήνης τοῦ σύμπαντος κόσμουʺ. Τέλος, ἡ ΔΙΣ δηλώνει ὑπευθύνως ὅτι οἱαδήποτε ἄλλη ἀντίθετη ἄποψη, διατύπωση καὶ ἀναφορὰ στὸ συγκεκριμένο θέμα εἶναι ἄκαιρη, ἄκριτη, καὶ προέρχεται ἐντελῶς ʺἐκ τοῦ πονηροῦʺ», ὅτι ἐδῶ ἡ ΔΙΣ διεκδικεῖ κάποιο τύπου ὁλιγαρχικοῦ πρωτείου καὶ ἀλάθητου καὶ παρόλο ποὺ ὁμιλεῖ γιὰ σεβασμὸ στὸ «θρησκευτικὸ 'πιστεύω' τῶν πιστῶν ὅλων τῶν Ὁμοδόξων» προσπαθεῖ νὰ  δαιμονοποιήσει ὅλες τὶς ἀντίθετες ἀπόψεις γιὰ νὰ μπορέσει νὰ ἐπιβάλλει σὲ ὅλο τὸ ποίμνιο ἀνώδυνα τὶς ἀποφάσεις της ἐπὶ τοῦ Οὐκρανικοῦ ζητήματος.

Οἱ 12 σεβασμιώτατοι Ἱεράρχες μαζὶ μὲ τὸν Μακαριώτατο Πρόεδρο ποὺ λαμβάνουν μέρος στὴν ΔΙΣ, ἀνάμεσα στοὺς ὁποίους δὲν βρίσκεται κανένας ἀπὸ τοὺς Ἱεράρχες ποὺ κατὰ τὴν ΙΣΙ τῆς 12 Ὀκτωβρίου εἶχαν ἐκφράσει ἀντιρρήσεις στὴν ἀναγνώριση τοῦ οὐκρανικοῦ Αὐτοκεφάλου ἐπὶ τοῦ παρόντος, ὀφείλουν νὰ μᾶς ἀπαντήσουν: «Τὸ νὰ λέτε ὅτι οἱ συνεπίσκοποί σας, ἀλλὰ καὶ Προκαθήμενοι καὶ ὁλόκληρες τοπικὲς Συνόδοι, ποὺ ἐκφράζουν ἀντίθετη  ἄποψη ἀπὸ ἐσᾶς, καὶ μάλιστα πολὺ ἀκριβέστερα καὶ πληρέστερα τεκμηριωμένη, ἱεροκανονικά, ἱστορικά καὶ ἁγιοπατερικά, ἀντὶ νὰ μένουν σὲ ἕνα στεῖρο ʺΜᾶς φταῖνε ἤ δὲν μᾶς φταῖνε οἱ Ρώσοι γιὰ τὸν ἕνα ἤ τὸν ἄλλο λόγοʺ,  τὸ νὰ λέτε λοιπὸν γιὰ ὅλους αὐτοὺς τοὺς ἀδελφούς σας ὅτι ἡ ἄποψή τους εἶναι «άκαιρη, άκριτη, και προέρχεται εντελώς ʺἐκ τοῦ πονηροῦʺ», αὐτὸ ποὺ λέτε δὲν προέρχεται εντελώς ʺἐκ τοῦ πονηροῦʺ»; Καὶ νὰ μὲ συγχωρεῖτε, ἀλλὰ «σεῖς εἴπατε».

Γιὰ ποιὰ «εἰρήνη τοῦ σύμπαντος κόσμου» νὰ μιλήσουμε τότε; Ἄν σεβασμιώτατοι σᾶς ἀπασχολεῖ ἡ «εἰρήνη τοῦ σύμπαντος κόσμου» ἐπισπεύσατε τὶς διαδικασίες γιὰ μιὰ Πανορθόδοξη Σύνοδο, ἀντὶ νὰ προσπαθεῖτε ἐν τῆ ἀπουσία τῆς μεγάλης πλειοψηφίας τῆς ΙΣΙ νὰ δικαιολογήσετε αὐθαίρετα τὶς τοπικὲς θέσεις σας. Τὸ θέμα δὲν εἶναι μὲ ποιὰ πρόθεση ἐνεργήσατε στὴν ΙΣΙ στὶς 12 Ὀκτωβρίου καὶ ἡ ἀπορρέουσα εὐθύνη σας, ποὺ αὐτὰ θὰ τὰ βρεῖτε προσωπικὰ μὲ τὸ Θεό. Τὸ θέμα ἐδῶ εἶναι νὰ ἀποφευχθεῖ ἡ διάσπαση, καὶ δυστυχῶς σὲ αὐτὸ μὲ τὴν μονομερὴ τοπικὴ ἀπόφασή σας, χωρὶς νὰ ἀσχοληθεῖτε καὶ νὰ ρωτήσετε τὸν ὑπόλοιπο  ὀρθόδοξο κόσμο, χωρὶς καμιὰ οὐσιαστικὴ προετοιμασία ὅπως ἀποδείχθηκε ἀπὸ τὸ φωτογραφικὸ πόρισμα τῶν ἐπιτροπῶν, καὶ χωρὶς νὰ ἔχετε τὰ πρεσβεία ἀναγνωρίζοντας πρώτοι τὸ Αὐτοκέφαλο ἀπὸ ὅλες τὶς τοπικὲς Ἐκκλησίες, καθόλου μὰ καθόλου δὲν βοηθήσατε σὲ αὐτό. Εἴδατε ἕνα χρόνο τώρα, καὶ μάλιστα μετὰ τὴν πρὸ διμήνου ἀναγνώρισή σας, ὁ διχασμὸς καὶ οἱ συνέπειες τῆς ἀπόδοσης τοῦ Τόμου νὰ μειώνονται ἤ νὰ αὐξάνονται; Τὸ νὰ μὴ βοηθάτε στὴν λύση ἑνὸς τέτοιου μεγέθους προβλήματος σὲ μιὰ τέτοια ἐποχὴ ποὺ ἐπερχόμενες συμφορὲς προβάλλουν ἀπὸ παντοῦ, φορτώνοντάς μας στὶς πλάτες μὲ ἕνα ἀκόμα μεγάλο βάρος, δὲν εἶναι πρόβλημα γιὰ ἐσᾶς καὶ δὲν σᾶς ἀπασχολεῖ;

Τέλος, σκοπός μας μὲ αὐτὴ τὴν ἐπιστολὴ δὲν εἶναι νὰ κρίνουμε ἐσᾶς ποὺ σᾶς σεβόμαστε ὡς Ἱεράρχες τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, ἀλλὰ τὸ ἀνακοινωθὲν σας, ὡς παντελῶς ἀπαράδεκτο καὶ ἀπορριπτέο. Δυστυχῶς δὲν μᾶς ἐμπνέετε καμιὰ ἐμπιστοσύνη ἐπὶ τοῦ θέματος, Πρὸς στιγμὴν μᾶς πέρασε ἡ σκέψη νὰ σᾶς διακόψουμε σὲ ὅλους τοὺς μετέχοντας στὴν παροῦσα ΔΙΣ τὸ μνημόσυνο σύμφωνα μὲ τοὺς ἱεροὺς κανόνες, ἀλλὰ δὲν θὰ τὸ κάνουμε γιὰ χάρη τοῦ θεοφώτιστου γέροντα Ἐφραῖμ τῆς Ἀριζόνας. Μόλις κυκλοφόρησε κατὰ Θεία Πρόνοια μιὰ πρόσφατη ὁμιλία (στὶς 26 Νοεμβρίου) τοῦ χαρισματικοῦ σεβασμιώτατου Μητροπολίτη Μόρφου Νεόφυτου, ὁ ὁποῖος ἀνέφερε μιὰ ἱστορία κάποιου ζευγαριοῦ στὴν Ἑλλάδα, ποὺ σκεφτόταν νὰ σᾶς διακόψει τὸ μνημόσυνο γιὰ τὸ Οὐκρανικό, καθὼς ἦταν ἀπογοητευμένο ἀπὸ τὴν στάση σας, μὲ τὴν ὁποία ὁδηγεῖτε τὴν Ἐκκλησία στὸ σχίσμα. Σὲ αὐτὸ τὸ ζευγάρι ἐμφανίστηκε ὁ Ἅγιος τῶν ἡμερῶν μας, ἐνόσω ζοῦσε, καὶ ἐνῶ σαφῶς παραδέχθηκε σιωπηλὰ τὴν ἀξιολόγηση τῆς ὅλης κατάστασης ἀπὸ τὸ ζευγάρι, ὡστόσο δὲν συμφώνησε μὲ τὴν σκέψη τους, γιατὶ τοὺς φανέρωσε, ὅτι ἄν καὶ θὰ διαιροῦταν τελικῶς ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν ὅλη στάση σας, ὡστόσο θὰ προλάβουν τὶς ἐξελίξεις οἱ μεγάλες καταστροφές, οἱ φυσικὲς καὶ οἱ τοῦ πολέμου, καὶ ἐκ τῶν πραγμάτων θὰ ἀναγκαστεῖτε καὶ θὰ ἀλλάξετε στάση, ζητῶντας παντοιοτρόπως τὴν ἑνότητα. Ὁπότε θὰ σὠσει ἔτσι τὴν Ἐκκλησία Του ἀπὸ τὰ τραγικὰ λάθη σας ὁ Κύριος. Ἐν κατακλείδι λοιπὸν, μᾶς ἄφησε ἱερὰ παρακαταθήκη ὁ Ἅγιος τῆς Ἀριζόνας νὰ μὴν σᾶς κόψουμε τὸ μνημόσυνο, καὶ ἔτσι μὲ πολὺ ὑπομονὴ θὰ συνεχίσουμε νὰ προσευχόμαστε μαζί σας γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας, ἔχοντας ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στὸν Κύριο καὶ μόνον Ἐκεῖνον.

Ὁ Θεάνθρωπος Χριστὸς νὰ ἐλεήσει ἡμᾶς καὶ ὑμᾶς,

Βασίλειος Εὐσταθίου.