Όσιος Γρηγόριος Μυστριώτης ο εν Στρογγυλή των Λιχάδων

Όσιος Γρηγόριος Μυστριώτης ο εν Στρογγυλή των Λιχάδων

[εορτ. Την Κυριακή των Αγίων Πάντων]

από τον Κωνσταντίνο Αθ. Οικονόμου, δάσκαλο, συγγραφέα

''Γρηγόριε Ὅσιε τῇ σῇ ἀσκήσει,

Ταχέως εἴληφας τοῦ Χριστοῦ τὴν χάριν.''

Ο Όσιος Γρηγόριος, ήταν γόνος επίσημης οικογένειας χριστιανών της περιοχής του Μυστρά και έζησε κατά τον 11ο μ.Χ. αιώνα. Από μικρός διδάχθηκε τα ιερά γράμματα και επέδειξε ζήλο για τη μοναχική ζωή. Σε ηλικία 16 ετών, αποφάσισε να εγκαταλείψει τα εγκόσμια και να αποσυρθεί σε μοναστήρι, χωρίς όμως να του το επιτρέψουν οι γονείς του. Αργότερα, ακολούθησε μια ομάδα μοναχών – επισκεπτών του Μυστρά, με σκοπό να προσκυνήσει μαζί τους, τους Αγίους Τόπους. Απρόβλεπτοι όμως λόγοι, τους οδήγησαν στη Ρώμη. Εκεί ο νεαρός Γρηγόριος γίνεται μοναχός, σε κάποια Ιερά Μονή της περιοχής.

Αργότερα αναχωρεί για τους Αγίους Τόπους, κι από εκεί στη Νίκαια της Μικράς Ασίας και έπειτα στη Θράκη, Μακεδονία για να εγκατασταθεί τελικά στην Εύβοια. Η παρουσία του γεμάτου από τη Θεία Χάρη Γρηγορίου στην πόλη του Ωρεού, ξεσηκώνει παλλαϊκό συναγερμό. Ο Ιερός Ναός που έμενε, κατακλυζόταν καθημερινά από πλήθη πιστών, που πήγαιναν στον Όσιο για να ακούσουν το κήρυγμά του και τις βαθυστόχαστες συμβουλές του. Πολύ γρήγορα όμως, για να αποφύγει την τιμή που του έκαναν οι άνθρωποι και για να βρει την πολυπόθητη ησυχία, φεύγει και εγκαθίσταται σε ένα πολύ μικρό νησάκι του Βορείου Ευβοϊκού, τη νήσο Στρογγυλή, το οποίο ανήκει στο συγκρότημα των Λιχαδονήσων απέναντι από το Βορειοδυτικό άκρο της Ευβοίας [Λιχάδα] και απέναντι επίσης από την Ιερά Μονή της Μεταμορφώσεως Καμένων Βούρλων1. Δεν άργησε όμως το νέο αυτό ησυχαστήριο του Οσίου Γρηγορίου να γίνει γνωστό και να προστρέχουν σ’ αυτόν πλήθη πλουσίων και φτωχών, Ιερείς και Αρχιερείς και Μοναχοί, για να διδαχθούν απ’ αυτόν την οδό της μετανοίας και ν’ ακολουθήσουν το παράδειγμά του. Ο Όσιος Γρηγόριος, ο «εκ Μυστρά καταγόμενος», αφού διέπρεψε σε όλους τους τομείς της αρετής, πλήρης ημερών γενόμενος, μετέστη προς την ουράνια μακαριότητα, συναντώντας τον Πατέρα και Πλάστη του. Αναφέρεται ότι τα λείψανά του εξέχεαν μύρο και ευωδία σ` όλους όσους με ευλάβεια έρχονταν να προσκυνήσουν και να ζητήσουν, προσευχόμενοι, τη βοήθειά του, την οποία και ελάμβαναν. Η μνήμη του τιμάται από την Εκκλησία μας κάθε χρόνο την Κυριακή των Αγίων Πάντων.

Σήμερα, στη βορειοανατολική ακτή της αλίμενης και δύσκολα προσβάσιμης Στρογγυλής υπάρχουν τα ερείπια του ησυχαστηρίου του Οσίου Γρηγορίου. Στο κτιριακό συγκρότημα διακρίνονται ακόμη ο Ναός της Παναγίας, ο τάφος του Οσίου Γρηγορίου, τα κελιά, η είσοδος, τα πελώρια τείχη και αλλά προσκτίσματα. Γύρω από τα ερείπια του ησυχαστηρίου υπάρχει πλήθος θραυσμάτων κεράμων, ογκόλιθοι και πολλοί πωρόλιθοι από τα κτίρια του ησυχαστηρίου. Το μνημείο χρήζει ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος. Η Στρογγυλή, το ευλογημένο αυτό νησάκι με τον ανεκτίμητο πνευματικό Θησαυρό που εμπεριέχει εξακολουθούσε για αιώνες και εξακολουθεί και σήμερα να είναι πηγή θείας ενισχύσεως. Στο βόρειο άκρο του ερειπωμένου ναού της Παναγίας έχει ανεγερθεί Ναϊσκος, προσκυνητάρι από τον τότε ευσεβή φαροεπιστάτη Κυριάκο Μήγκλη και συντηρήθηκε από την οικογένεια του γιου του, Δημητρίου Μήγκλη και συνεχίζεται να συντηρείται και σήμερα από τους ψαράδες. Ο Ναϊσκος όμως αφιερώθηκε στον Άγιο Νικόλαο γιατί, σύμφωνα με πληροφορίες ο Κυριάκος Μήγκλης βρήκε στα ερείπια του παλαιού Ναού δύο εικόνες του Άγίου Νικολάου και της Αγίας Μαύρας, και θεώρησε ότι ο παλαιός Ναός θα ήταν προς τιμήν του Άγίου Νικολάου καθιερωμένος2. Αξίζει ν΄αναφέρουμε ότι ο Όσιος Γρηγόριος είναι ο Πολιούχος της ιστορικής έδρας του Δήμου Σπάρτης και στον Μυστρά υπάρχει νεόδμητος Ιερός Ναός αφιερωμένος στον ασκητή Όσιο Γρηγόριο.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:Είναι αξιέπαινη η πράξη των Αρχαιολόγων Κουνούκλα Πέτρου και Γιαλούρη Άννας που μετά από επίμονη έρευνα, κόπο και προσωπική εργασία κατόρθωσαν με την σκαπάνη τους να φέρουν στην επιφάνεια μετά από σχεδόν 1000 χρόνια τις βάσεις του παλαιού Ναού της Παναγίας στη Νήσο Στρογγυλή και να βρουν τον τάφο του Οσίου Γρηγορίου του Μυροβλήτου που ήταν μέσα στο Ναό, μεταφέροντας τα οστά του στην Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Καμένων Βούρλων και τον Σταυρό του που αναγράφεται το όνομα του Αγίου Γρηγορίου στη αρχαιολογική Υπηρεσία.

Κοντάκιον

Ἦχος δ΄. Ἐπεφάνης σήμερον.

Χαλινώσας Ὅσιε, τῆς σῆς σαρκὸς τὰς ὀρέξεις, ὡς ἀστὴρ ἐξέλαμψας, ἐν ἀοικήτῳ Στρογγυλῇ, καταλαμπρύνας τὰ τάγματα, τῶν μοναζόντων, Γρηγόριε πάντιμε.

Απολυτίκιον
Ἦχος α΄. Τῆς ἐρήμου πολίτης.

Λακεδαίμονος γόνον τοῦ Μυστρᾶ τὸ ἐκβλάστημα, νήσου Στρογυλῆς τῆς ἀοίκου, πολιστὴν γενναιότατον, Ὠρεῶν Εὐβοίας φωτιστήν, καὶ πλείστων μοναχῶν τὸν ποδηγόν, τὸν Ὅσιον Γρηγόριον εὐσεβῶς, τιμήσωμεν κραυγάζοντες· δόξα τῷ δεδωκότι σοὶ ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ πᾶσιν ἰάματα.

……………………………………..

1. Εκκλησιαστικά η Νήσος Στρογγυλή όμως ανήκει ως Μετόχι στην Σταυροπηγιακή Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Καμένων Βούρλων από το 1621 αφού έτσι μνημονεύεται από Πατριαρχικό Σιγίλιο του τότε Οικουμενικού Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου του Λουκάρεως.

2. Σήμερα στη Στρογγυλή δεν υπάρχει ούτε φαροφύλακας . Θα μπορούσε να φτιαχτεί μια ξύλινη μικρή σκάλα για να μπορούν να κατεβαίνουν χωρίς να κινδυνεύουν στη Στρογγυλή οι επισκέπτες προσκυνητές του Ναού της Παναγιάς. Να γίνει ένα στέγαστρο πάνω από το ναό μετά την ανασκαφή που έχει γίνει. Να καθαρισθεί περιμετρικά του Νησιού το μονοπάτι όπου θα μπορούν οι επισκέπτες να κάνουν τον περίπατό τους και να επισκέπτονται το Φάρο.