ΑΚΤΙΝΕΣ: Υπόμνημα Επισκόπου Καρπασίας για το Ουκρανικό ζήτημα

Δευτέρα, 18 Φεβρουαρίου 2019

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΑΡΠΑΣΙΑΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΙΕΡΑΝ ΣΥΝΟΔΟΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ

Μακαριώτατε,

Πανιερώτατοι,

Θεοφιλέστατοι Ἅγιοι Ἀδελφοί,

Κατά τήν ταπεινή μου ἄποψη τό «Ἐκκλησιαστικό Οὐκρανικό Ζήτημα», πέραν τῶν ἱστορικοκανικῶν ζητημάτων ἔχει ἀναδείξει καί ἕνα ἄλλο πιό βαθύ καί οὐσιαστικό ζήτημα, τό ὁποῖο ἅπτεται αὐτῆς ταύτης τῆς φύσεως καί ὑπάρξεως τῆς Ἐκκλησίας.

Ἀναφέρομαι στήν ἐκκλησιολογική ἐκτροπή, πού ἀναπτύσσεται μέ ἕνα ἐπικίνδυνο τρόπο, ὁ ὁποῖος κινεῖται στά ὅρια μίας ἐκκλησιολογικῆς αἵρεσης.

Ἀπό μία λανθασμένη προσέγγιση τῶν θεμάτων τῆς Καθόλου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ξεφύγαμε ἀπό τήν Θεολογία, Ἐκκλησιολογία, Ποιμαντική καί ἐκτραπήκαμε σέ μία ἀκατάσχετη ἐκκλησιαστική πολιτική, ἡ ὁποία ἑδράζεται καθαρά πάνω σέ πολιτικοεθνικοοικονομικά συμφέροντα καί ἀνθρώπινες σχέσεις.

Ἐπειδή ἔχουν ἀναφερθεῖ ὅλα τά ἑκατέρωθεν ἱστορικοκανονικά ἐπιχειρἠματα καί τό θέμα ἀπό αὐτῆς τῆς ἀπόψεως θεωρῶ ὅτι ἔχει ἐξαντληθεῖ, θά ἐπιθυμοῦσα νά ἀναλύσω λίγο περισσότερο τό ζήτημα ἐξ ἀπόψεως ἐκκλησιολογικῆς, καθότι πιστεύω ὅτι εἶναι καί ἡ γενεσιουργός αἰτία, ἤ μία ἐκ τῶν βασικῶν αἰτιῶν τῆς κατάστασης, τήν ὁποία βιώνει ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία σήμερα.

Ἡ ἐκκλησιολογική αὐτή ἐκτροπή διαφάνηκε πολύ ξεκάθαρά στίς Προσυνοδικές Συνδιασκέψεις γιά τήν προετοιμασία τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου καί κορυφώθηκε μέ τήν πραγματοποίησή της τόν Ἰουνίο τοῦ 2016.

Μέσα ἀπό τίς Πανορθόδοξες αὐτές Συνάξεις διαφάνηκε ὅτι οἱ κατά τόπους Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες σκέφτονταν καί ἐνεργοῦσαν καθαρά μέ βάση τά ἐθνικά, προσωπικά καί ἐν πολλοῖς ἰδιοτελή συμφέροντα καί ἐπιδιώξεις, μέ ἀποτέλεσμα οἱ Συνάξεις αὐτές νά μετατρέπονται σέ ἕνα εἶδος «πάρε δῶσε» γιά νά φθάσουμε στήν ἐπίπλαστη ὁμοφωνία, ὥστε νά συγκληθεῖ ἡ Ἁγία Σύνοδος, γιά νά μήν ἐκτεθοῦμε στόν ὑπόλοιπο Χριστιανικό κόσμο καί νά προβάλουμε πρός τά ἔξω μία ἑνότητα, ἡ ὁποία ὅμως δέν θά θεμελιωνόταν «στό ἕν σῶμα καί ἕν Πνεῦμα....εἶς Κύριος, μία πίστις, ἕνα βάπτισμα... ἀληθεύοντες δέ ἐν ἀγάπῃ αὐξήσωμεν εἰς αὐτόν (τόν Θεάνθρωπον) τά πάντα, ὅς ἐστιν ἡ κεφαλή, ὁ Χριστός».1

Ἔτσι μέσα ἀπό τήν πρακτική τῆς ἐκκλησιαστικῆς πολιτικῆς καί ὄχι τῆς Θεολογικῆς καί Ἐκκλησιολογικῆς προσέγγισης τῶν θεμάτων, εἴχαμε ἐσωτερική διάσπαση μέ ἀποτέλεσμα νά ἐμφωλεύει ἡ δυναμική τῶν ἀποσχιστικῶν τάσεων, μέ καθαρά πνευματικές καί ἐκκλησιολογικές συνέπειες.

Ἐπιτρέψετέ μου νά σημειώσω ὅτι οἱ προσεγγίσεις, σχεδόν σέ ὅλα τά θέματα καί κυρίως στά πιό κρίσιμα, γίνονταν ἐξουσιαστικά καί ἐκφράζονταν περισσότερο ἰδιωτικές θέσεις παρά τό βίωμα τῆς Ἐκκλησίας.

Φθάσαμε στό σημεῖο νά συζητοῦμε ἐπί μία ὁλόκληρη ἑβδομάδα γιά τό πῶς θά τίθενται οἱ ὑπογραφές τῶν Προκαθημένων ἐπί τοῦ Τόμου ἀνακηρύξεως μίας νέας αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας καί νά μήν μποροῦμε νά καταλήξουμε καί νά ὁμοφωνήσουμε ἐπί ἑνός τόσο κρισίμου ἐκκλησιολογικοῦ ζητήματος.

Ἀκόμα καί ἐπί τῆς οὐσίας τοῦ ζητήματος αὐτοῦ οἱ Ἐκκλησίες ἐτοποθετοῦντο ἔχοντας κατά νοῦν ὄχι τήν ἑνότητα καί τήν πληρότητα ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῆς νέας Τοπικῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά τήν ἐξουσιαστική ἐπιβολή ἤ τήν ἀμφισβήτηση ἤ σχετικοποίηση τοῦ ρόλου τῆς μίας ἤ ἄλλης Τοπικῆς Ἐκκλησίας ἐπί τῆς τελικῆς ἀποφάσεως ἐγχωρίσεως ἤ μή τοῦ νέου αὐτοκεφάλου.

Μέσα ἀπό αὐτή τήν τακτική καί προσέγγιση τῶν Ἐκκλησιαστικῶν ζητημάτων ἀναδείχθηκε ἕνα ζωτικότατο ἐκκλησιολογικό ζήτημα, τό ὁποῖο ὁ Μακαριώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας κ.κ Ἀναστάσιος χαρακτήρισε στήν Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο ὡς τήν μεγαλύτερη αἵρεση, ἡ ὁποία ὀνομάζεται ΕΓΩΚΕΝΤΡΙΣΜΟΣ.

Δηλαδή, ἀντί νά σκεπτώμαστε καί νά ἐνεργοῦμε Θεανθρωποκεντρικά, γιά καθαρά ποιμαντικά, θεολογικά καί ἄλλα ἐκκλησιαστικά θέματα, κινούμαστε ἐγωκεντρικά. Αὐτό ἀποτελεῖ μία ἐκκλησιολογική αἵρεση, ἡ ὁποία ἀναπόφευκτα ὁδηγεῖ στήν ἐκτροπή ἀπό τήν κανονική τάξη μέ κορυφαῖο ἀποτέλεσμα τό σχίσμα.

Τό γεγονός ὅτι κινούμαστε κατά ἕνα πολύ ἐπικίνδυνο τρόπο στά ὅρια τῆς ἐκκλησιολογικῆς αἵρεσης, αὐτό ἀποκαλύπτεται καί ἀπό τό πόσο εὔκολα διακόπτουμε τήν Εὐχαριστιακή Κοινωνία μεταξύ τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν.2

Ἐάν ἡ φύση καί οὐσία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὡς πληρώματος τῶν πάντων, εἶναι ἡ μετοχή στήν Εὐχαριστιακή Κοινωνία, καί ἐμεῖς τόσο πρόχειρα καί βεβιασμένα καί ἐκκλησιολογικά ἀνεπίτρεπτα τήν διακόπτουμε ἐξουσιαστικῶς, τότε κάποιος διερωτᾶται πῶς θά ἐπιτευχθεῖ ἡ ἐπικοινωνία.

Ἄν ἀπορρίψουμε τήν Μυστηριακή Κοινωνία, ἡ ὁποία εἶναι «τό πλήρωμα τοῦ πάντα ἐν πᾶσι πληρουμένου»,3 πού ὅπως λέγει καί ὁ Ἱερός Χρυσόστομος, «τό πλήρωμα τοῦ Χριστοῦ ἡ Ἐκκλησία. Καί γάρ πλήρωμα κεφαλῆς σῶμα, καί πλήρωμα σώματος κεφαλή. Ὅρα πόση τάξει κέχρηται Παῦλος, πῶς οὐδενός φείδεται ρήματος, ὥστε παραστῆσαι τοῦ Θεοῦ τήν δόξαν. Πλήρωμα, φησί· τουτέστιν, οἷον κεφαλή πληροῦται παρά τοῦ σώματος· διά γάρ πάντων μερῶν τό σῶμα συνέστηκε, καί ἑνός ἑκάστου χρήζει... Διά πάντων οὖν πληροῦται τό σῶμα αὐτοῦ (τοῦ Θεανθρώπου). Τότε πληροῦται ἡ κεφαλή, τότε τέλειον σῶμα γίνεται καί αὔξει, ὅταν ὁμοῦ πάντες ὧμεν συνημμένοι καί συγκεκολλημένοι» 4, τότε ἀναπόφευκτα θά καταφεύγουμε σέ ἕνα εἶδος ἐκκλησιαστικῆς πολιτικῆς, ἀνθρώπινης καί μόνο ἐπίλυσης τῶν διαφορῶν.

Ἔτσι φθάνουμε σέ ἕνα εἶδος «ἐκκλησιαστικοῦ μονοφυσιτισμοῦ». Δηλαδή, παραμερισμοῦ τῆς μίας φύσεως (Θεανθρώπινης) τῆς Ἐκκλησίας καί χρήσης τῆς ἄλλης φύσεώς της (ἀνθρώπινης).

Αὐτό ὅμως ἐπιφέρει διάσπαση, διότι τά ἀτρέπτως, ἀσυγχύτως, ἀδιαιρέτως, τά ὁποῖα ἕνωσε ὁ Χριστός καί βιώνουμε στήν Εὐχαριστιακή Σύναξη, ὡς τό ἕνα Σῶμα τοῦ Θεανθρώπου (Πανορθοδόξως) ἐμεῖς διά τῆς διακοπῆς τῆς Κοινωνίας (ὄχι γιά λόγους πίστεως, δόγματος, ἀλλά ἐξουσίας καί δικαιοδοσίας=ἐγωκεντρισμός) τά διασποῦμε καί μένουμε στά ἀνθρώπινα, χωρισμένοι ἀπό τά Θεανθρώπινα.

Δέν μπορεῖ νά μᾶς διαφεύγει τό βίωμα, πού ἀποκαλύπτεται στήν Εὐχαριστιακή Σύναξη καί ὁμολογεῖται ὅτι ὁ Θεάνθρωπος εἶναι «ὁ προσφέρων, ὁ προσφερόμενος, ὁ προσδεχόμενος, ὁ διαδιδόμενος.... καί τούς μετέχοντας ἁγιάζων».

Πῶς ἐμεῖς μέ τόση πολλή εὐκολία, γιά λόγους κανονικῆς, ἱστορικῆς ἑρμηνείας καί ἀντίληψης ἀποφασίζουμε νά «δώσουμε ἐντολή» (μέσω τῆς διακοπῆς στή συμμετοχή τῆς Εὐχαριστιακῆς Κοινωνίας) στόν Προσφέροντα καί Προσφερόμενον καί Διαδιδόμενον νά μήν προσδέχεται τούς ἐν Χριστῷ Ἀδελφούς; Γι ̓ αὐτό καί ἀνέφερα παρά πάνω καί τό τονίζω ὅτι κινούμαστε ἐπικίνδυνα στά ὅρια μίας ἐκκλησιολογικῆς αἵρεσης.

Τέλος, θά ἤθελα νά ἀναφερθῶ στήν ἑκούσια ἤ ἀκούσια πρσπάθεια ἀμφισβήτησης ἤ σχετικοποίησης τοῦ Θεσμοῦ τοῦ Πρώτου στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, κάτι τό ὁποῖο ἔχει καθαρά ἐκκλησιολογικές συνέπειες.

Βέβαια, ὁ Θεσμός τοῦ Πρώτου, εἴτε στίς κατά Τόπους Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες, εἴτε σέ Πανορθόδοξο ἐπίπεδο δέν ἔχει τήν ἔννοια τῆς ἐξουσίας ἤ αὐθεντίας, ἀλλά εἶναι Πρῶτος μεταξύ ἴσων.

Ὅμως, ἡ παρουσία τοῦ Θεσμοῦ πέραν τῆς διοικητικῆς σημασίας (συντονισμοῦ, προεδρίας, ἔκφρασης τοῦ Σώματος κλπ) στή δική μας Θεολογία ἔχει καί ἐκκλησιολογική σημασία καί ἔννοια.

Τό λειτούργημα του, ὅπως καί τῶν λοιπῶν Ἐπισκόπων, ἑδράζεται πάνω στό Μυστήριο τῆς Κοινωνίας. Εἶναι ὁ Προεστώς τῆς Εὐχαριστιακῆς Σύναξης τοῦ Καθόλου Σώματος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Εἶναι ἕνα λειτούργημα πού ἐνεργεῖ στή συνάφεια τῆς Μυστηριακῆς Κοινωνίας ὅλων τῶν κατά Τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν.

Ὅπως στήν Τοπική Ἐκκλησία ὁ Προκαθήμενος δέν εἶναι ἁπλῶς ὁ Πρόεδρος της, ἀλλά ἡ ὁ Προεξάρχων καί ἀναδεικνύων τήν Μυστηρική ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας μαζί μέ τούς συν-Ἐπισκόπους του, ὁπότε χωρίς τόν Πρῶτον δέν ἐκφράζεται αὐτή ἡ ἑνότητα, οὔτε χωρίς τούς ἄλλους Ἐπισκόπους (ἐννοεῖται μέ τό ποίμνιο ἑκάστου) ἐπιτυχάνεται ἡ κοινωνία. Τό ἴδιο ἀκριβῶς συμβαίνει καί στήν Πανορθόδοξη ἤ καλύτερα Καθολική Ἐκκλησία.

Ὁ Πρῶτος μαζί μέ τούς Προκαθημένους τῶν Ἐκκλησιῶν βιώνουν τήν Μυστηριακή Κοινωνία, ὡς πλήρωμα καί βίωμα τῆς Ἐκκλησίας. Ἔτσι μέσα ἀπό τίς Τοπικές ἤ Οἰκουμενικές-Καθολικές Συνόδους ἐκφράζεται ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας ἐν τοῖς Μυστηρίοις, ὡς βίωμα, καί μέσα ἀπό αὐτή τήν ἑνότητα ἐπιλύονται ὅλα τά ζητήματα καί διακηρύττεται ἐν ἀληθείᾳ καί ἀγάπῃ τό Μυστήριο τῆς Σωτηρίας μας: «Μέγα τό τῆς εὐσεβείας Μυστήριον Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί» καί διά τῆς θεωμένης σαρκός Του φθάνουμε στήν κοινωνία τῆς δόξας Αὐτοῦ.5

Μέ αὐτή τήν ἔννοια καθίσταται ἀναγκαῖος ἐκκλησιολογικά ὁ Θεσμός τοῦ Πρώτου, γι ̓ αὐτό καί καθιερώθηκε ἀπό τήν ἀρχή τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας διά τῶν λεγομένων «Ἀποστολικῶν Κανόνων» καί ἀργότερα διά τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.

Μετά ἀπό τά πιό πάνω θά ἤθελα νά ὑποβάλω δύο εἰσηγήσεις σχετικά μέ τήν παρέμβαση τῆς Ἁγιοτάτης μας Ἐκκλησίας, στό λεγόμενο «Οὐκρανικό Ζήτημα».

1η. Πέραν τῶν ἀναφορῶν μας στά ἱστορικοκανονικά ζητήματα, τίς ἐκκλήσεις μας γιά ἑνότητα, τήν ἐκδήλωση πρόθεσης καί ἑτοιμότητας συμβολῆς στήν ἄρση τῆς δημιουργηθῆσας κατάστασης, νά ἐπισημάνουμε καί τόν κίνδυνο τῆς ἐκκλησιολογικῆς ἐκτροπῆς, πού ἐνδεχομένως νά ὁδηγήσει σέ μία ἐκκλησιολογική αἵρεση, ἡ ὁποία χωρίς νά τό ἀντιληφθοῦμε θά ριζώσει βαθειά στή ζωή τῆς καθόλου Ἐκκλησίας.

2η. Νά ἐπισημάνουμε τόν ἐκκλησιολογικό κίνδυνο, ὁ ὁποῖος ἐμφωλεύει νά ἐκδηλωθεῖ ἀπό τήν ἀμφισβήτηση καί σχετικοποίηση τοῦ Θεσμοῦ τοῦ Πρώτου, μέσα στήν Πανορθόδοξη Ἐκκλησία. Ἄλλο εἶναι οἱ ἐνδεχόμενοι λανθασμένοι χειρισμοί ἤ κακή διοίκηση τοῦ Θεσμοῦ καί ἄλλο ἡ διαφύλαξη τοῦ Ἀποστολικοπαραδότου Θεσμοῦ, πού ἡ Ἐκκλησία ἔδωσε στόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη, τόν Ἀρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως καί Νέας (ὄχι δευτέρας) Ρώμης.

Πιστεύω ὅτι στήν ὅλη σκέψη μας θά πρέπει, σύν τοῖς ἄλλοις, νά κυριαρχεῖ ἡ ἀγωνία, τήν ὁποία ἐξέφραζε ὁ Μέγας Βασίλειος πρός τόν Μέγα Ἀθανάσιο γιά τό Ἀντιοχειανό Σχίσμα (Δ´ αἰῶνας, μετά τήν Πρώτη Οἰκουμενική Σύνοδο) γράφοντάς του ὅτι∙ «...τούς μέν οἰκονομῆσαι, τούς δέ καθησυχάσαι, ἀποδοῦναι δέ τήν ἰσχύν (Εὐχαριστιακή Κοινωνία, ἑνότητα) τῆς Ἐκκλησίας διά τῆς συμφωνίας».6 Ἀμήν.

………………………………………………

1 Ἐφεσ. δ ́,1-16

2 πρβλ. διακοπή Εὐχαριστιακῆς Κοινωνίας μεταξύ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (ἐπί Ἀρχιεπισκόπου Χριστοδούλου), μεταξύ Ἐκκλησίας τῆς Ἀντιόχειας καί Ἐκκλησίας Ἱεροσολύμων, μεταξύ Ρωσικῆς Ἐκκλησίας καί Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου

3 Ἐφεσ. α ́,22-23

4 Ἰωάννου Χρυσοστόμου PG 62,26

5 Α´ Τιμ. γ ́,16. Ἰωάν. α ́, 14

6 Μ. Βασιλείου, Άθανασίῳ Ἀλεξανδρείας (περί τῶν ταραχῶν τῆς Ἐκκλησίας), PG32,422

4 σχόλια:

Γιάννης Νεστορίδης είπε...: Το θέμα του Πρώτου έχει λυθεί στην 4η Οικουμενική Σύνοδο, στη Χαλκηδόνα, όπου δικαιώθηκε ο επίσκοπος Τύρου, καθώς σε περιοχές της δικαιοδοσίας του ο επίσκοπος Βηρυτού, με την ευλογία του Κωνσταντινουπόλεως, του Πρώτου της Συνόδου,είχε διορίσει δικούς του επισκόπους. Η Σύνοδος αποκατέστησε την τάξη και δικαίωσε τον Τύρου. Οι Φαναριώτες, δυστυχώς, λειτουργούν αυθαίρετα και καταχρηστικά. Οι υπόλοιποι φοβούνται σφοδρά τον Βαρθολομαίο.; 19 Φεβρουαρίου 2019 στις 4:49 μ.μ.
Ανώνυμος είπε...: Να μην ξεχάσουμε την ουσία του ουκρανικού ζητήματος - αυτοκέφαλη Εκκλησία δημιούργησε παράλληλη και μάλιστα σχισματικών "εκκλησία" μέσα στην δικαιοδοσία μιας άλλης αυτοκέφαλης Εκκλησίας. Και προχώρησε σε αυτά χωρίς να προηγείται οποιαδήποτε συναίνεση η καν πληροφόρηση της κανονικής Αυτοκέφαλης Εκκλησιάς στην οποία εισπήδησε.; 19 Φεβρουαρίου 2019 στις 6:48 μ.μ.
Ανώνυμος είπε...: Ποιός θα βάλει σε τάξη τους Φαναριώτες;

Χ.; 20 Φεβρουαρίου 2019 στις 4:31 μ.μ.
Ανώνυμος είπε...: ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΙΡΕΣΗ Η ΔΙΑΚΟΠΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΟΥ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΙΕΡΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΟΤΑΝ Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΟΙΝΩΝΕΙ ΜΕ ΑΝΑΘΕΜΑΤΙΣΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΣΧΙΣΜΑΤΙΚΟΥΣ.ΑΥΤΗ Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ Κ.ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΙΡΕΣΗ.; 20 Φεβρουαρίου 2019 στις 10:06 μ.μ.