Κυριακή ΙΕ΄ Λουκά (Ζακχαίου)- «Ιδού τα ημίση των υπαρχόντων μου, Κύριε, δίδωμι τοις πτωχοίς και εί τινός τι εσυκοφάντησα, αποδίδωμι τετραπλούν».

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ: (Λουκ. ιθ΄ 1-10)

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ: (Εβρ. ζ΄ 26- η΄2)

«Ιδού τα ημίση των υπαρχόντων μου, Κύριε, δίδωμι τοις πτωχοίς και εί τινός τι εσυκοφάντησα, αποδίδωμι τετραπλούν».

Ο Κύριος, αγαπητοί μου αδελφοί, στη σημερινή ευαγγελική περικοπή, μπαίνει στην Ιεριχώ και περνά μέσα από την πόλη. Εκεί υπήρχε κάποιος που το όνομά του ήταν Ζακχαίος. 

Αυτός ήταν αρχιτελώνης και ήταν αρκετά πλούσιος. Και προσπαθούσε να δεί ποιος είναι ο Κύριος, δεν μπορούσε όμως εξαιτίας του πλήθους και το χειρότερο γιατί ήταν μικρόσωμος. Έτρεξε, λοιπόν, μπροστά, πριν από το πλήθος και ανέβηκε πάνω σε μια συκομορέα για να Τον δει επειδή θα περνούσε από το σημείο εκείνο. Όταν ο Κύριος έφτασε εκεί, κοίταξε προς τα πάνω, τον βλέπει και του λέει: «Ζακχαίε, κατέβα γρήγορα γιατί σήμερα πρέπει να μείνω στο σπίτι σου». Εκείνος ανταποκρίνεται αμέσως, κατεβαίνει από τη συκομορέα και Τον υποδέχεται με χαρά. Οι παρευρισκόμενοι, που τα βλέπουν αυτά, διαμαρτύρονται και λένε ότι πήγε να μείνει στο σπίτι ενός αμαρτωλού. Τότε ο Ζακχαίος σηκώνεται και λέει στον Κύριο: «Κύριε, υπόσχομαι να δώσω τα μισά από τα υπάρχοντά μου στους φτωχούς και να ανταποδώσω στο τετραπλάσιο, όσα έχω πάρει με απάτη». Το παράδειγμα αυτό της μετάνοιας του Ζακχαίου, μας δίνει σήμερα τα στοιχεία της αληθινής μετάνοιας. Κι επειδή σε αυτόν τον κόσμο, όλοι έχουμε την ανάγκη της μετάνοιας προκειμένου να πετύχουμε τη σωτηρία μας, καλό είναι να δούμε κι εμείς σήμερα, ποια είναι αυτά τα στοιχεία της.

Το πρώτο στοιχείο είναι η συναίσθηση και η ομολογία μας ότι είμαστε αμαρτωλοί και ένοχοι μπροστά στον Θεό. Και αυτά τα λόγια του Ζακχαίου δεν είναι τίποτε άλλο παρά επίσημη δήλωση ότι είναι αμαρτωλός, δήλωση που δεν γίνεται μόνο ενώπιον του Κυρίου, αλλά και ενώπιον όλων εκείνων, που ήσαν παρόντες στο σπίτι του. Δήλωση επίσημη, για την οποία στέκεται όρθιος ενώπιον του Κυρίου και την κάμνει με σοβαρότητα και παρρησία. Και τούτο είναι εντελώς φυσικό. Γιατί όποιος αληθινά μετανοεί, αισθάνεται την ανάγκη να ομολογεί τις αμαρτίες του. Γι’ αυτό και εμείς με τη σειρά μας καλούμαστε να κάνουμε αυτό ενώπιον του πνευματικού μας, όπως καθόρισε αυτό ο Κύριος και η Αγία Του Εκκλησία. Και αποτελεί αυτό, δηλαδή η εξομολόγησή μας, στοιχείο απαραίτητο αληθινής μετάνοιας. Γιατί με την εξομολόγηση ομολογούμε τις αμαρτίες, τα πάθη και τις ενοχές μας, ζητούμε το έλεος του Θεού και με αυτό τον τρόπο λαμβάνουμε συγχρόνως και την άφεση των αμαρτιών μας από τον Κύριο.

Το δεύτερο στοιχείο της αληθινής μετάνοιας είναι η διόρθωση των σφαλμάτων και λαθών όπως το έκαμε και πάλιν με τόση αυστηρότητα ο Ζακχαίος. Η διόρθωση αυτή των σφαλμάτων και των λαθών, που εκάμαμε, δείχνει ακριβώς αν έχουμε πράγματι μετανοήσει. Αξιόλογα για το θέμα αυτό, είναι τα λόγια του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, που σήμερα γιορτάζουμε την ανακομιδή των Λειψάνων του. «Αν αμαρτήσουμε», μας λέει, «αρπάζοντας χρήματα, να εξιλεωθούμε ενώπιον του Θεού δια χρημάτων, δίνοντας πίσω τα αρπαγέντα. Αν αμαρτήσουμε με την γλώσσα, δηλαδή με υβρισίες και ειρωνείες κ.α, μπορούμε να εξιλεωθούμε με τις προσευχές, λέγοντας καλά λόγια για όσους μας ειρωνεύονται, να πλέκουμε εγκώμια σε όσους μας κακολογούν και να ευχαριστούμε όλους όσους μας αδικούν». Κι εδώ, γενικά μπορούμε να προσθέσουμε σαν τέτοια έργα της μετάνοιας, την απόρριψη του κακού, που ως τότε είχαμε και την αντικατάστασή του από την αντίστοιχη αρετή. Οι άσωτοι που μετανόησαν, να καλλιεργούν την αγνότητα. Οι μέθυσοι την εγκράτεια. Οι μνησίκακοι την συγχωρητικότητα. Αν εβλάψαμε τους συνανθρώπους μας, όπως συνέβη με τον Ζακχαίο, τότε έχουμε καθήκον να επανορθώσουμε οπωσδήποτε το κακό. Αν δεν πράξουμε αυτό η μετάνοιά μας δεν θα είναι αληθινή και ο Άγιος Θεός δεν θα μας συγχωρέσει.

Το τρίτο στοιχείο της αληθινής μετάνοιας είναι η ελεημοσύνη, η προσφορά δηλαδή της αγάπης με κάθε τρόπο, προς τους συνανθρώπους μας, που βρίσκονται σε κάποια ανάγκη. Εδώ και πάλιν είναι πολύ χαρακτηριστική η στάση του Ζακχαίου, που δίνει την μισή περιουσία του στους φτωχούς. Αυτό σημαίνει ότι εκεί που υπάρχει ειλικρινής μετάνοια, εκεί η ψυχή του ανθρώπου μαλακώνει. Είναι χαρακτηριστικά τα όσα μας λέει για το θέμα αυτό και πάλιν ο ιερός Χρυσόστομος, ότι «δια της ελεημοσύνης, της αγάπης το φυτόν τρέφεται». Και να ξέρουμε πάντοτε ότι η ελεημοσύνη γίνεται όχι μόνο με χρήματα, αλλά και με λόγους παρηγοριάς και ενίσχυσης, με μια θεάρεστη συμβουλή, με το κήρυγμα της πίστης και με οποιονδήποτε άλλο τρόπο μπορούμε να βοηθήσουμε κάποιον που βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Με όλα αυτά εκείνος που μετανοεί θέλει να σβήσει το κακό παρελθόν του και να γίνει άνθρωπος του Θεού, που είναι αγάπη. Παράδειγμά μας θα πρέπει να είναι πάντοτε και ο απόστολος Παύλος. Η αληθινή μετάνοιά του έκαμε την σκληρή καρδιά του τόσο τρυφερή, που αισθάνθηκε την ανάγκη το υπόλοιπο της ζωής του να ζει και να εργάζεται με αγάπη και προσφορά υπέρ των άλλων ανθρώπων.

Όπως και τότε, έτσι και σήμερα, ο Κύριος μάς δέχεται όλους με καλοσύνη. Όποιοι και να είμαστε από τη στιγμή που ειλικρινά θέλουμε να Τον πλησιάσουμε και να Τον γνωρίσουμε, ο Ιησούς πάντα μας δέχεται με συμπάθεια. Δεν διώχνει κανένα. Δεν αφήνει κανένα χωρίς να εκπληρώσει τον πόθο του. Στην Εκκλησία Του μας δέχεται όλους, γιατί όλους θέλει να μας σώσει. Όλους μας αγαπά και θέλει την σωτηρία μας έστω και αν είμαστε αμαρτωλοί. Τόσο μάλιστα μας αγάπησε και μας αγαπά, ώστε όταν ακόμα ήμασταν γεμάτοι αμαρτίες, ο Χριστός πέθανε για μας. Κι ο θάνατός Του εκείνος έχει τη δύναμη να σώζει πάντοτε τον κάθε αμαρτωλό, που καταφεύγει σ’ Αυτόν και ζητά τη σωτηρία του. Βέβαια, χρειάζεται πάντοτε να υπάρχει ένα στοιχείο απαραίτητο για να μας δώσει ο Κύριος την σωτηρία. Και αυτό είναι η μετάνοια.

Η έμπρακτη λοιπόν μετάνοια και όχι μόνο τα λόγια της μετάνοιας αλλά αυτά τα έργα είναι που φανερώνουν τη μετάνοια, την άρνηση δηλαδή της παλιάς ζωής. Κι αν στη ζωή μας αδικήσαμε άλλους, θα πρέπει να σπεύσουμε να διορθώσουμε τις αδικίες μας και να αλλάξουμε έτσι τρόπο ζωής. Και στο μέλλον να ζήσουμε ζωή σωφροσύνης, σεμνότητος, ευσεβείας και φόβου Θεού. Κι επειδή όλοι έχουμε ανάγκη μετάνοιας, καλούμαστε να ελέγξουμε τους εαυτούς μας αν έχουμε αληθινή μετάνοια, όπως την θέλει ο Θεός, για να διορθώσουμε ότι μας λείπει. Για να κερδίσουμε έτσι την αιώνια σωτηρία, τη Βασιλεία του Θεού.

Αδελφοί μου! Σήμερα ο αρχιτελώνης Ζακχαίος μας δίνει υπόδειγμα μετάνοιας, με όλα τα αληθινά της χαρακτηριστικά. Το συμπέρασμα είναι ότι η αληθινή μετάνοια μπορεί να αλλάξει τα πάντα. Τον άδικο τον κάνει άγιο, τον υλιστή θεόφρονα, τον κλέφτη ελεήμονα και τον διδάσκαλο της αδικίας μαθητή του Χριστού. Ας μας παραδειγματίσει, λοιπόν, και εμάς η μετάνοια αυτή του Ζακχαίου και ας μας φιλοτιμήσει ν’ αλλάξουμε ζωή όχι με λόγια, αλλά με έργα πραγματικής μετάνοιας και αγάπης.

† Ηγούμενος Χρυσορροϊατίσσης Διονύσιος