Θεσσαλονίκη :Ετυμολογία του ονόματος και διαπίστωση ότι είναι συνώνυμο της Αθηνάς (και Αθήνας)

Θεσσαλονίκη :Ετυμολογία του ονόματος

και διαπίστωση ότι είναι συνώνυμο της Αθηνάς (και Αθήνας)

Ι.Ν.Ηλιούδης, δ.Φ. Σχολ.Σύμβουλος Φιλολόγων Λάρισας

  Μεταξύ των βιογραφικών στοιχείων του Φιλίππου Β΄ παραδίδονται τα ακόλουθα : «Εν έτεσιγουν είκοσι και δυσίν, οις εβασίλευσεν …Αυδάταν Ιλλυρίδα γήμας έσχεν εξ αυτής θυγατέρα Κύνναν , έγημε δε και Φίλαν, αδελφήν Δέρδα και Μαχάτα…Οικειώσασθαι δε θέλων και το των Θετταλών έθνος επαιδοποιήσατο εκ δύο θετταλίδων γυναικών,ών η μεν ην ΦεραίαΝικη- σίπολις, ήτις αυτώ εγέννησε Θετταλονίκην, η δε Λαρισσαία Φίλιννα, εξ ης Αριδαίον ετέκνωσε. Προσεκτήσατο δε και την Μολοττών βασιλείαν,γήμας Ολυμπιάδα, εξ ης έσχεν Αλέξανδρον και Κλεοπάτραν…» (SatyrusBiogr.Fragmenta,fr.5) .

   Από τις παραπάνω μαρτυρίες διαπιστώνεται ότι ο Φίλιππος , καθώς επέκτεινε το βασίλειό του προς άλλες ελληνικές πόλεις ή και ημιβάρβαρες περιοχές, ασκούσε πολιτική όχι βίαιης επιβολής αλλ’ «εξοικείωσης» («θέλων οικειώσασθαι») με επιγαμίες , που ο ίδιος πραγματοποιούσε. Ετσι λοιπόν καταλαμβάνοντας τη Θεσσαλία και τις θεσσαλικές πόλεις έλαβε ως συζύγους  τη Λαρισσαία Φίλιννα  και τη Φεραία Νικησίπολη,από την οποία απέκτησε την Θεσσαλονίκη, κατόπιν γυναίκα του Κάσσανδρου,που έδωσε αυτό το όνομα της συζύγου στην πόλη της Θεσσαλονίκης (316-5π.Χ.).

  Οι σύγχρονοι λεξικογράφοι και ερμηνευτές θεωρούν ότι το όν.Θεσσαλονίκη αποτελεί σύν- θεση των ονομάτων Θετταλών + νίκη.Μάλιστα κάποιοι νομίζουν ότι δόθηκε αυτό το όνομα εις ανάμνηση της νίκης του Φιλίππου επί των Θεσσαλών.Η άποψη αυτή είναι εσφαλμένη.Οχι μόνο διότι ο Φίλιππος είναι δεδομένο ότι επεδίωκε «οικειώσασθαι» και συνεπώς θ΄απέφευγε να προκαλέσει τους Θεσσαλούς αλλά διότι,αν όντως αυτή ήταν η σύνθεση,θα σήμαινε κάποι-α νίκη των Θεσσαλών και όχι του Φιλίππου!Αλλά κυρίως  η παρεμφερής σύνθεση του ονόμ. Στρατονίκη αποδεικνύει την πραγματική σύνθεση και του ονόματος Θεσσαλονίκη. Το όνομα Στρατονίκη προέρχεται από τη σύνθεση των ονομ. Στρατού+νίκη>Στρατονίκη.

Ούτω πως λοιπόν Θετταλού+νίκη> Θετταλονίκη>Θεσσαλονίκη. Αμφότερα τα ονόματα έχουν ως β΄ συνθετικό το όνομα Νίκη και «η Νίκη στην Αθήνα δεν είναι παρά ένα επίθετο της Αθηνάς» (P.Grimal).Φιλολογικώς δε οφείλουμε να χαρακτηρίσουμε το φαινόμενο ως «αντονομασία». Και δεδομένου ότι η Αθηνά ήταν και πολεμική θεά, το όνομα Στρατονίκη προέκυψε «κατ’ αντονομασίαν και περίφρασιν».Να επισημάνουμε εδώ ότι και τα άλλα δύο ονόματα των Θεσμοφοριαζουσών (806-808), Αριστομάχη και Ευβούλη, πρέπει να εκληφθούν ως αντονομα-σίες της Αθηνάς- ειδικότερη όμως ερμηνεία επ’αυτού σε άλλη εργασία μας.

Κάπως παρεμφερής η ερμηνευτική προσέγγιση του Θετταλού-νίκη, αρκεί να ετυμολογήσουμε ορθά το όνομα Θετταλός.Οι λεξικογράφοι της Αρχ.Ελληνικής το θεωρούν ως όνομα προελληνικό είτε αγνώστου ετύμου είτε σε κάποια συνάφεια με το θέσσασθαι (=εύχεσθαι). Αμφισβητούμε αυτές τις ερμηνείες και θεωρούμε ότι το όνομα Θετταλός προήλθε από τη σύνθεση των ονομάτων Θέτ(-ιδος) + θαλ(λ)ός> *Θετθαλός>Θετταλός (με αφομοίωση του δασέος οδοντικού προς το ψιλό προς αποφυγήν της δυσηχίας εκ δύο αλλεπάλληλων δασέων). Δηλαδή Θετταλός είναι ο υιός της Θέτιδος και Θετταλού-νίκη >Θετταλονίκη, Θεσσαλονίκη είναι αντονομασία της Αθηνάς ,της προστάτιδος του Αχιλλέα ,όπως φαίνεται στην Ιλιάδα. Θεσσαλονίκη λοιπόν είναι συνώνυμο της Αθηνάς  αλλά και της Αθήνας, δεδομένου ότι  το όνομα«Αθήναι» προδήλως προήλθεν από το όνομα της θεάς «Αθήνης» !

 Και μια παρατήρηση-σχόλιο σχετικώς με τη σλαβική ονομασία Solun της Θεσσαλονίκης, (που βλέπω να χρησιμοποιείται ενίοτε και σε επιστημονικά άρθρα κατά τρόπο βεβαίως αντιεπιστημονικό!). Προήλθε κατά παραφθορά του ονόματος Θεσσαλονίκη>Σαλον(ίκη) >Solun.Δηλ. οι Ελληνες χωρικοί πρόφεραν (και προφέρουν) κατά παραφθοράν Σαλονίκη και οι Σλάβοι χωρικοί κατά περαιτέρω παραφθοράν Solun.Τώρα, ότικαι δω στην Ελλάδα κάποιοι «επιστήμονες» (που δέχονται τη γλώσσα των Σκοπίων ως Μακεδονική) θα μπορούσε να προβάλουν ως επιστημονική αλήθεια οτι το  σλαβικό Solunοι πεπαιδευμένοι Ελληνες κάποιας εποχής το μετέτρεψαν σε Θεσσαλονίκη,αυτό είναι κάτι που υφίσταται ως ενδεχό-μενο! Αλλά ο Αθηνοκεντρικός-Ελληνοκεντρικός χαρακτήρας των Μακεδόνων , όπως τον εσφράγισαν οι Ευριπίδης και Αριστοτέλης , είναι τόσο ισχυρός , ώστε μόνον ανόητοι ψευδο-επιστήμονες δεν βλέπουν την αρραγή γλωσσική, παιδευτική, πολιτισμική ενότητα και ταυτότητα βόρειου και νότιου Ελληνισμού.