Ο Ιεραπόστολος παπα-Κοσμάς...

Ο ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΟΣ

        του π. Μιχαήλ Χριστοδουλίδη

«Τελειωθεὶς εν ολίγῳ επλήρωσε χρόνους μακρούς,» (Σοφία Σολ. 4,13)

Ο αναπάντεχος θάνατος του παπα-Κοσμά Γρηγοριάτη (Ασλανίδη), αλλά και ο σκληρός τρόπος του, µας έχει όλους συγκλονίσει. Σε µία εποχή, που η Ορθοδοξία στο Κολουέζι ανθούσε και επεκτεινόταν συνεχώς µέ τη φωτισμένη ηγεσία του, ο Θεός, που εξουσιάζει τη ζωή και τον θάνατο, µέσα στο ανεξερεύνητο σχέδιο έκρινε, πως ο παπα-Κοσµάς τελειώθηκε σε τόσο σύντοµο χρόνο. Γι’ αυτό και τον κάλεσε πρόωρα (47 ετών) κοντά Του. Ήταν µιά υπέρµετρη τιµητική προαγωγή, που συνοδευόταν µέ ουράνια µετάθεση.

Ο παπα-Κοσμάς σου έδινε, από την πρώτη στιγµή, την αίσθηση µιάς µακρόχρονης, αδελφικής γνωριµίας και αισθανόσουν πολύ άνετα µαζί του. Θαύµαζα τον άνθρωπο αυτό, τον μοναχό, τον Ιεραπόστολο, τον πνευµατικό εργάτη, που στο πρόσωπό του συνταιριάζονταν αρµονικά η απλότητα µέ την ευλάβεια, η έµφυτη καλωσύνη µέ την απέραντη ψυχική οµορφιά, η έντονη και ακάµατη δραστηριότητα µέ το ησυχαστικό πνεύµα, η πραότητα µέ την αποφασιστικότητα, η αυτάρκεια µαζί µέ την ολιγάρκεια.

Στο βιογραφικό του σηµείωµα, που αποτελεί ίσως την τελευταία του αυτοβιογραφία διαβάζουμε: «Γεννήθηκα στο χωριό Θεοδόσια του Κιλκίς το 1942...». Μετά το Δηµοτικό Σχολείο, φοίτησε σε Νυκτερινή Τεχνική Σχολή, καθώς και σε Σχολή Εργοδηγών, από την οποία απεφοίτησε το 1963. Φοίτησε στο Νυκτερινό Γυµνάσιο Πειραιώς και την Ανωτέρα Ριζάρειο Σχολή Αθηνών, µέ σκοπό να µάθει τα «παπαδίστικα», όπως έλεγε, και να προετοιµαστεί έτσι για το ιερατικό στάδιο. Ένας  από τους καθηγητές του, που ήσαν Καθηγητές της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου, τον ζήτησε για βοηθό του, θέση που απέρριψε, γιατί από χρόνια µέσα του είχε ριζώσει η ιδέα της εξωτερικής ιεραποστολής. Ο Θεός το έφερε έτσι, έλεγε, ούτως ώστε «ο,τι είχα παρακολουθήσει στη ζωή µου και όσες γνώσεις απέκτησα, να µού χρειαστούν αργότερα στην ιεραποστολή». Στα 18 του χρόνια, ένιωσε το πρώτο σκίρτηµα για την Ιεραποστολή. Διατηρούσε αλληλογραφία µέ τον πρωτοπόρο Ιεραπόστολο π. Χρυσόστοµο Παπασαραντόπουλο και µέσα του σιγόκαιε ο πόθος, µέχρις ότου η κλίση έγινε κλήση και πρόσκληση για την Αφρική. Το 1975-76, διακόπτοντας τις σπουδές του στη Ριζάρειο, μετέβει στο  Ζαΐρ (σημερινό Κονγκό) εργάστηκε σκληρά κι έκτισε 8 ναούς στο Κολουέζι. Επιστρέφει και στα τέλει του 1976 εντάσσεται στην αδελφότητα της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου, όπου παραµένει δύο χρόνια.  Από το 1978 µέχρι 27 Ιανουαρίου 1989, πρόσφερε αφειδώλευτα τις υπηρεσίες του, ως υπεύθυνος του Ιεραποστολικού Κλιμακίου Κολουέζι.

Αρχίζοντας τις προσπάθειες του, ο αείμνηστος παπα-Κοσµάς θέλησε, εξ αρχής, να επιτελέσει έργο απρόσωπο, εκκλησιαστικό. Έλεγε χαρακτηριστικά: «Αν το έργο µου είναι προσωπικό, θα διαλύσει µόλις εγώ φύγω. Αν έχει βάσεις εκκλησιαστικές θα το αναλάβει η Εκκλησία και θα έχει συνέχεια». Συνήθιζε να στέλλει ευσεβείς νέους ιθαγενείς, αντί για σπουδές στα πανεπιστήµια της Ελλάδος που πίστευε πως χαλούσαν, στη µονή της µετανοίας του, στο Άγιον Όρος, για να ζήσουν τη γνήσια ορθόδοξη ζωή και να µπολιάσουν στην Εκκλησία του Κολουέζι αυθεντικά ήθη και βιώµατα.

Εκείνο, όμως, που τον διέκρινε ιδιαίτερα ήταν η εργατικότητα του, η μέθοδος και η οργάνωση στην εργασία, η ευρυμάθεια, η ταχύτητα και η ευχέρεια στην αντιμετώπιση δυσκολιών, η εφευρετικότητα, η ακλόνητη πίστη, το πνεύμα της αγάπης και της θυσίας. Στενός του συνεργάτης έγραφε: «Ιεραποστολή δεν είναι µόνον η κατήχησις και οι βαπτίσεις. Δια να µπορούν να λειτουργούν και να κινούνται οι Ιεραπόστολοι και οι συνεργάτες τους εις το καθαρώς πνευµατικό έργον, χρειάζεται ολόκληρη τεχνική υποδοµή, της οποίας το µέγεθος και η αξία µένουν άγνωστα εις τους φίλους των µετόπισθεν».

Αυτής της τεχνικής υποδοµής ιθύνων νους, σχεδιαστής και αρχιτέκτων υπήρξε ο π. Κοσµάς. Εργοδηγός, οικοδόµος, µηχανικός, συγκολλητής, οδηγός, γεωργός, ξυλουργός, πνευµατικός καθοδηγητής, «τοις πάσι τα πάντα».

Ακατάβλητος στη δουλειά, εργαζόταν ώρες ολόκληρες σε κάθε είδους εργασία. Το 1985, περιγράφοντας τις δραστηριότητές τους, τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύµατος, έγραφε: «Στις 6 το πρωί Όρθρος και Θεία Λειτουργία σε χωριό, που απέχει άνω των 220 χλµ. Εδώ βρήκα έναν ταλαίπωρο χριστιανό να κουβαλά στη ράχη του το 5χρονο, νεκρό παιδάκι του, για να το πάει στο χωριό του, 10 χλµ. από το Κολουέζι. Βάλαµε το παιδάκι σε μικρή κάσα και µέ τον π. Γεράσιµο τους πήγαµε στο χωριό... Έτσι, λίγο κουρασµένος, επέστρεψα και πάλι μεσάνυχτα στο κελλί µου, όπου µέ περίµενε ο π. Κύριλλος, για να µού αναφέρει τα προβλήµατα που προέκυψαν κατά την απουσίαν µου.

Πάνω σ’ αυτό το µοτίβο κυλά η ζωή µας εδώ, στην καρδιά της µαύρης Ηπείρου, εργαζόµενοι νύκτα και ηµέρα, παλαίβοντας μεταξύ χαράς και λύπης, ένεκεν της Δόξης του Κυρίου µας και της φιλτάτης Ορθοδοξίας µας» (επιστολή ηµ. 6/6/85).

Εκτός από το πρόγραµµα ανέγερσης ναών, οικοτροφείων και σχολείων, τη µετάφραση λειτουργικών και εκκλησιαστικών βιβλίων, την εκπαίδευση κληρικών, την εκµάθηση αγιογραφίας, ιεροραπτικής και βυζαντινής µουσικής από ιθαγενείς, την οργάνωση ιατρείων και τόσα άλλα, για τα οποία εκοπίασε υπέρ δύναµιν, ενδιαφέρθηκε και για την πολιτιστική και οικονοµική ανάπτυξη και για κάθε είδους υλική βοήθεια των  ιθαγενών χριστιανών.

Ήθελε, η ιεραποστολή του Κολουέζι να έχει δικούς της πόρους, για να καταστεί µέ την πάροδο του χρόνου αυτάρκης, κάτι που το πέτυχε σε µεγάλο βαθµό. Το γεωργικό και κτηνοτροφικό πρόγραµµα, που άρχισε πριν από το 1980, µέ φάρµες (αγροκτήµατα), κατέστησε το Κλιµάκιο αυτοδύναµο στα βασικά είδη διατροφής, ώστε να επεκτείνεται και σε άλλους τοµείς εργασίας, µέ περισσότερη άνεση, ανεξάρτητα από την οικονοµική βοήθεια από το εξωτερικό. Η πείρα τον είχε διδάξει, πως είναι αδύνατο να κηρύξεις τον Χριστό σε πεινασµένους, γι’ αυτό οι φάρµες αποδείχτηκαν πολλαπλά χρήσιµες.

Απαντώντας στους διάφορους επικριτές του, σχετικά µέ το έργο δηµιουργίας αγροκτηµάτων, έγραφε το 1980: «Από µακριά, το πρόγραµµα φαίνεται κάπως παράλογον η έξω των καθηκόντων µας, αλλά ας µάς συγχωρήσουν οι αδελφοί και ας µη µας καταδικάζουν, εφ’ όσον ευρίσκονται έξω από τον χορό. Ο εργάτης του Κυρίου, ο οποίος ζει και παλεύει µέσα στην αφρικανική ζούγκλα, κινείται πολλές φορές αναλόγως των συνθηκών και εφαρµόζει µεθόδους αντίθετες ίσως προς την λογικήν άλλων. Με φόβον Θεού και µέ τον ιδικόν Του φωτισµόν προχωρούµε. Το κάθε τι έχει τον λόγον του. Τα αγροκτήµατα και η όλη δράσις µας έχει καταστήσει την ορθόδοξον ιεραποστολήν του Κολουέζι στα µάτια του επίσηµου Κράτους κάτι το ζωντανό και υπολογίσιµον. Αυτά, λοιπόν, τα υλικά και “µή αναγκαία” µάς δίδουν έδαφος για να εργαζόµεθα ανεµποδίστως εις τον καθ’ αυτό χώρον µας, τον πνευµατικό. Αδελφοί µου, είµεθα, δόξα τω Θεώ, πολύ καλά. Αµαρτωλοι ναι, αλλά, χάριτι Θεού, το έργον καθηµερινώς προχωρεί, κατά θαυµαστόν τρόπον εµπρός. Όσον αφορά την ορθότητα του τρόπου δράσεώς µου στον πνευµατικό τοµέα, µέ παρακολουθεί ο Γέροντας και ηγούµενος της µονής µου, τη αδεία του οποίου ευρίσκοµαι έξω της µονής µας».

Πραγµατικά, η φιλανθρωπία, µέ τους πόρους των αγροκτηµάτων, αυξήθηκε. Οι φυλακισµένοι, οι ασθενείς του νοσοκομείου και οι λεπροί της περιοχής στο πρόσωπό του βρήκαν τον τροφέα. Αλλά και οι φτωχοί και οι ανάπηροι θερµόν συναντιλήπτορα. Δεν ήταν λίγες οι φορές, ύστερα από εγκαίνια ναών, να ακολουθούν κοινά τραπέζια, όπως στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους, µέ προϊόντα και ζώα από τις φάρµες. Έγραφε σχετικά: «Κυριακή Πρωτοχρονιάς 1/1/89. Θεία Λειτουργία Μ. Βασιλείου και Δοξολογία. Σαν μνημόσυνο στον Άγιο, κάθε χρόνο τέτοια ηµέρα παρατίθεται γεύµα στους χριστιανούς των ενοριών μας, σε περίπου 700 άτοµα και σε 100 αναπήρους, πού τόσο τους αγάπησε ο Άγιος Βασίλειος».  

Θα μπορούσα ν’ αναφέρω πολλά από όσα άκουσα και διάβασα για τον παπα-Κοσμά! «Επιλήψει µε» όµως «διηγούµενον ο χρόνος» περιγράφοντας τους αγώνες και τα µαρτύριά του, τους άθλους και τις θυσίες του.

Τα κατά Κολουέζι κατορθώµατα και τας θλίψεις σου, τις διηγήσεται, Κοσµά Ιεραπόστολε;

Σήµερα ο παπα-Κοσµάς, ο ενθουσιώδης Ιεραπόστολος και ακάµατος πνευµατικός εργάτης, ο φωτιστής του Κολουέζι δεν βρίσκεται ανάµεσα στους αγαπηµένους του αδελφούς της Αφρικής. Από την επί γης στρατευοµένην Εκκλησία, µετέστη προς την Ζωή˙ και ανήκει από 27 Ιανουαρίου 1989 στην εν ουρανοίς θριαµβεύουσα, για να είναι ικέτης και πρεσβευτής στον Θεό, για την Εκκλησία της Αφρικής και για κάθε ιεραποστολική Εκκλησία.

Το µαρτυρικό του σώµα αναπαύεται, µέχρι της Δευτέρας Παρουσίας, στα φιλόξενα σπλάγχνα της αφρικανικής γης. Για 11 συνεχή χρόνια (1978-1989) µόχθησε, αγωνίστηκε και συντονίστηκε η καρδιά του µέ τους κτύπους της αφρικανικής ορθοδοξίας. Τώρα αναπαύεται εν Κυρίω, µόνιµα µαζί τους, για να ευλογηθεί και παρηγορηθεί το ποίµνιό του, των 15.000 ψυχών στο Κολουέζι. Ο Θεός που τον ανάπαυσε από τους κόπους του, ευχόµαστε και προσευχόµαστε, να κατατάξει την ψυχή του στα επουράνια σκηνώµατα, για να προγεύεται τη χαρά της Βασιλείας Του, µέχρι της κοινής Αναστάσεως.

1942-1989: Ιεροµόναχος Κοσµάς Γρηγοριάτης. Μία ψυχή και µία ζωή, αφιερωµένη στην υπηρεσία του Θεού και του ανθρώπου.

Ξέγραψε τον εαυτό του, ευαγγελιζόµενος τον Χριστό στην Αφρική. Τον έγραψε ήδη η Εκκλησία στο ιεραποστολικό της µητρώο, σαν Φωτιστή του Κολουέζι. Τον έγραψε ο Θεός στη Βασιλεία Του.

Του µακαριστού Ιεραποστόλου, Αρχιµανδρίτου Κοσµά Γρηγοριάτη, ας είναι αιωνία η µνήµη!

Κύπρος 19.2.1989