Κυριακή του Ασώτου - «Απεδήμησεν εις χώραν μακράν και εκεί διεσκόρπισε την ουσίαν αυτού ζων ασώτως»

«Απεδήμησεν εις χώραν μακράν και εκεί διεσκόρπισε την ουσίαν αυτού ζων ασώτως» (Λουκ. ιε΄, 13)

Αποστομωτική απάντηση στους πονηρούς λογισμούς των γραμματέων και Φαρισαίων για τη συναναστροφή του με τους τελώνες και τους αμαρτωλούς έδωσε ο Χριστός με την παραβολή του ασώτου.

 Όπως μας πληροφορεί ο ευαγγελιστής Λουκάς, όταν εκείνοι έβλεπαν τον Διδάσκαλο να δέχεται τους αμαρτωλούς, εγόγγυζαν λέγοντες, «Ούτος αμαρτωλούς προσδέχεται και συνεσθίει αυτοίς» (Λουκ. ιε΄ 2). Έτσι ο Ιησούς παρέδωσε την υψίστης σημασίας παραβολή και περιέγραψε την κατάσταση της αμαρτίας τον κανόνα της μετάνοιας και της ευσπλαχνίας του Θεού το μέγεθος. Δεν παρέλειψε δε στο πρόσωπο του πρεσβυτέρου υιού να στηλιτεύσει και τη δική τους σκληροκαρδία και υποκρισία.

Ο νεώτερος υιός ζήτησε ανεξαρτησία από την κηδεμονία του πατέρα του. Πήρε το μερίδιο του και ανεχώρησε. Έφυγε με πολλά όνειρα για μια ζωή ευτυχισμένη κι ελεύθερη από τα απαγορευτικά του νόμου. Αποκομμένος από τον πατέρα, άρχισε πολύ γρήγορα να δρέπει τους καρπούς της αποστασίας του. «Εκεί διεσκόρπισε την ουσίαν αυτού ζων ασώτως». Κατέφθειρε το πρόσωπο του. Παραμόρφωσε την ψυχή του. Εγκαθίδρυσε στην καρδιά του την αμαρτία. Στα καταγώγια διέφθειρε την ψυχή και το σώμα του. Αφού δαπάνησε όλο τον ψυχικό και σωματικό πλούτο στην αμαρτία, άρχισε να υποφέρει. Όπου έλλειψη αρετής, εκεί πείνα και δίψα και στέρηση. Κατέφαγε την ίδια του τη ζωή και διεσκόρπισε τα χαρίσματά της.

Όταν ο άνθρωπος αποσπαστεί από το Θεό, τότε στη ψυχή εμφανίζεται η εικόνα της αμαρτίας. Απομονώνεται από την κοινωνία του Θεού και καθίσταται ο ίδιος κέντρο του εαυτού του· «τη ιδία φύσει ζη» όπως εύστοχα τονίζει ο άγιος Μακάριος. Η αμαρτία εισδύει βαθμιαία στην προσωπικότητα, αυξάνει μέσα της και δικτυώνεται σε όλα τα μέρη της. Παραδιδόμενη η ψυχή στην αμαρτία δέχεται όλες τις ιδιότητές της και γίνεται αδελφή των δαιμόνων. Πρώτο σύμπτωμα που αγγέλλει την παρουσία της αμαρτίας στην ψυχή είναι η τύφλωση. Ο νους σκοτίζεται. Γίνεται ναός του διαβόλου. Ο άλλοτε κυβερνήτης της προσωπικότητας τώρα γίνεται δούλος της αμαρτίας και μέσα του φωλιάζει το φίδι της αμαρτίας που δηλητηριάζει τη σκέψη. Ο άλλοτε ελεύθερος γίνεται δούλος της κακίας. Δεμένος με τις αλυσίδες της αμαρτίας δεν μπορεί να αντιδράσει στη μαρτυρική τυραννία.

Όχι μόνο ο νους και η ψυχή, αλλά κι αυτή ακόμα η βούληση που έχει ταχθεί να ανάγει στο Θεό τον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου, παρέχοντας τη δυνατότητα της ελευθέρας εκλογής, με την αμαρτία υποδουλώνεται, γίνεται αγωγός του κακού και φθείρεται. Έτσι η ψυχή από την τύφλωση φτάνει στη λέπρωση και στη συνέχεια στο θάνατο.

Την πορεία της αμαρτίας παρατηρούμε πολλές φορές στη δική μας ζωή. Η απομάκρυνση από το θέλημα του Θεού μας δίνει την ψεύτικη αίσθηση της ελευθερίας. Νομίζουμε ότι απαλλαγήκαμε από τους φόβους της συνειδήσεως και από τα ταμπού της θρησκείας. Έτσι πέφτουμε με δίψα στην απόλαυση των ηδονών. Διακηρύττουμε, ότι βρήκαμε το πραγματικό νόημα της ζωής και προσπαθούμε να μυήσουμε κι άλλους στη ζωή χωρίς ηθικές αρχές. Με έκπληξη παρατηρούμε την αλλοίωση της προσωπικότητας και την παραμόρφωση του προσώπου μας. Στην περίοδο της αποστασίας γινόμαστε άλλοι άνθρωποι. Νιώθουμε μια άλλη δύναμη μέσα μας που μας σπρώχνει συνεχώς στο κακό. Δεν μας συγκινούν τα πνευματικά. Ας υπάρχει πίσω μας μια ευσεβής μητέρα που προσεύχεται για την επιστροφή του παιδιού της. Ο πόθος της ηδονής είναι τόσο ισχυρός, που αποδυναμώνει όλα τα ευγενή αισθήματα της ψυχής. Ας μας συμβουλεύουν οι φίλοι μας, ότι πρέπει να αλλάξουμε ζωή. Η τύφλωση είναι τόσο μεγάλη που δεν μας αφήνει να δούμε το φως.

Τα αποτελέσματα της αποστασίας μας είναι πικρά σαν τα κεράτια των χοίρων από τα οποία επιθυμούσε να χορτάσει την πείνα του ο άσωτος. Συμφορές η μια μετά την άλλη, ψυχικές περιπέτειες και δοκιμασίες έρχονται να μας εξουθενώσουν. Ψυχοσωματική αδυναμία από την ένταση, ψυχονευρωτικές διαταραχές από την ασωτία, αισθήματα ανασφάλειας και μοναξιάς από την έλλειψη αγάπης, κατάθλιψης και απόγνωσης από συνεχείς απογοητεύσεις, βίαιοι θάνατοι, είναι οι καρποί της «ελευθερίας» μας.

Ο άσωτος δεν είχε εγκαταλειφθεί εντελώς από την χάρη του Θεού, γιατί είχε ένα πατέρα προσευχόμενο και αναμένοντα την επιστροφή του. Αν και η καρδιά του ήταν βυθισμένη στη λάσπη των παθών, βίασε τον εαυτό του. Σύναξε τον σκορπισμένο από τις σαρκικές ηδονές νου του, συλλογίστηκε τη δόξα και μακαριότητα των δούλων του πατρικού του, στοχάστηκε τα φθοροποιά αποτελέσματα των αμαρτιών του, απεφάσισε την αποχή από την αμαρτία και την επιστροφή και ετοίμασε τα λόγια της εξομολογήσεως του. Την απόφαση χωρίς χρονοτριβή έκαμε πράξη και ταπεινωμένος ήρθε προς τον πατέρα του.

 Με την επιστροφή έχουμε αποκατάσταση στην προηγούμενη δόξα του. Ο φιλεύσπλαχνος πατέρας τον έντυσε με «την πρώτη στολή», δηλ, με της υιοθεσίας το ένδυμα. Του έδωσε «το δακτύλιον», δηλ. τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος με τα οποία η ψυχή νυμφεύεται τον Χριστό και «υποδήματα», δηλ. τη δύναμη να τρέχει πρόθυμα το δρόμο της αρετής και να πατεί επί των νοητών «όφεων και σκορπίων». Παρέθεσε πλούσια τράπεζα με «τον μόσχον τον σιτευτόν», δηλ. το Σώμα και Αίμα του Χριστού και κάλεσε τους αγγέλους να χαρούν μαζί του για την επιστοφή του παιδιού του.

Η άρνηση του εαυτού μας και του κόσμου αποτελεί την αρχή της αποκαταστάσεως. Η νίκη έρχεται σαν απόρροια της αυτογνωσίας και ταπεινώσεως, οι οποίες ισχυροποιούν τη δύναμη της μετάνοιας. Φυσικά η μετάβαση από την αμαρτία στην τήρηση του θείου θελήματος είναι επίπονος και οδυνηρή. Στην περίπτωση αυτή «βιάζεσθαι χρη εαυτόν και μη θελούσης της καρδίας» (Άγιος Μακάριος). Να πιέζουμε τον εαυτό μας έστω κι αν ακόμα η καρδιά μας αντιδρά. Να καθαρίσουμε το νου με την προσευχή και να σηκωθούμε αμέσως χωρίς αναβολή.

Η μετάνοιά μας για να είναι θεραπευτική θα πρέπει να μας οδηγήσει στην ένωση με τον Ιησού Χριστό. Η αυτοσωτηρία είναι αδύνατη. Βρίσκεται σε μεγάλη πλάνη εκείνος που νομίζει ότι μπορεί μόνο με τις δικές του δυνάμεις να σωθεί. Τον σωτήριο δρόμο της επιστροφής βαδίζουν μόνο εκείνοι που τρέφονται με τη χάρη και δύναμη του Αγίου Πνεύματος. Κατάληξη του δρόμου της επιστροφής πρέπει πάντα να είναι η ευχαριστιακή κοινωνία και η προσωπική μετάληψη του Χριστού. Εκείνος εξαγιάζει το πρόσωπο, καθαρίζει την καρδία, μεταμορφώνει τον νου και ανακαινίζει τον όλο άνθρωπο.

Σε όλους εκείνους που από τη νεανική τους ηλικία έζησαν ασώτως και περνούν τη ζωή τους με μέθες και ασέλγειες κι έχουν πέσει στο βυθό της αμαρτίας ώστε να φτάσουν σε απόγνωση, ότι δεν μπορούν πια να αποβάλλουν τις κακές συνήθειες, προσφέρεται η σημερινή παραβολή για να τους διδάξει, ότι δεν υπάρχει καμιά αμαρτία που να νικά το μέγεθος της αγάπης του Θεού και ότι ο Θεός μας συγχωρεί όταν εμείς γνήσια μετανοούμε και επιστρέφουμε σ’ Αυτόν.

Γιώργος Σαββίδης