Περί της θεοκατάρατης αδιαφορίας

Περί της θεοκατάρατης αδιαφορίας

Κεσίδης Κωνσταντίνος

   Το μέγεθος του κακού που προέρχεται από την αδιαφορία, είναι αδύνατον να το παρουσιάσουμε με λόγια. Το μόνο σίγουρο είναι, ότι θα διαπιστώσουμε βιωματικά το μέγεθος του κακού εκ της αδιαφορίας την ημέρα εκείνη, που σαν τις σταγόνες της βροχής, οι χριστιανοί θα ρίπτονται στο πυρ το αιώνιο, οι οποίοι ναι μεν εξομολογούντο, κοινωνούσαν, εκκλησιάζοντο και ενήστευαν, πλην όμως, παρά τα ανωτέρω, είχαν αδιαφορία.

 Τι φρίκη, ποιος μπορεί να το δεχθεί ότι, χριστιανοί, ενώ βρίσκονται δεκαετίες «μέσα» στην Εκκλησία, ωστόσο θα ριφθούν στην κόλαση! Να   νηστεύεις, να κάνεις ελεημοσύνες, να νουθετείς, να προσεύχεσαι, να εκκλησιάζεσαι και εν τέλει να κολάζεσαι! Και αυτό, εξαιτίας της αδιαφορίας! Αλλοίμονο, αλλοίμονο στους αδιάφορους, τι τους περιμένει... Και δεν το ξέρουν, δεν το καταλαβαίνουν και το χειρότερο• δεν το πιστεύουν! Τι λέγω ο ταλαίπωρος, δεν είναι αυτό το χειρότερο, αλλά το ότι δεν θέλουν να το πιστέψουν...

Τι είναι όμως η αδιαφορία; ποιος είναι ο αδιάφορος; και πώς καταλαβαίνουμε αν είμαστε  ή όχι αδιάφοροι;

Θα προσπαθήσουμε, χάριν ωφέλειας και προς αποφυγή της θεοκατάρατης αδιαφορίας, με την βοήθεια του Πανάγιου Τριαδικού Θεού και τις φωτισμένες διδασκαλίες των Πατέρων, να απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις.

Λέγει ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής: «Αλλ' ουν τον λόγο του Θεού ουδείς ώφειλε νοθεύειν δια την ιδίαν αμέλειαν, αλλ' ομολογείν μεν την εαυτού ασθένειαν, μη αποκρύπτειν δε την του Θεού αλήθειαν, ίνα μη υπόδικοι γενώμεθα μετά της των εντολών παραβάσεως και της του λόγου του Θεού παρεξηγήσεως»1.

Ο άγιος διδάσκει ότι δεν πρέπει να νοθεύουμε την αλήθεια, εξαιτίας της αμελείας μας, αλλά να ομολογούμε την ασθένειά μας, ώστε να μην γίνουμε υπόδικοι όχι μόνον για το αδίκημα της παράβασης των εντολών αλλά επιπλέον και για το αδίκημα της παραχαράξεως των εντολών, διότι στην περίπτωση αυτή το κακό και η καταδίκη θα είναι διπλή. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο άγιος ομιλεί περί «παρεξήγησης των εντολών» από τον αμελή, ο οποίος εμφανίζεται ότι δεν αποδίδει στις εντολές το ορθό τους νόημα και περιεχόμενο. Τι γίνεται όμως όταν ο αδιάφορος ελέγχθηκε πολλές φορές, και του δόθηκε η αληθινή εξήγηση (ερμηνεία) των εντολών επανειλημμένα από τους αδελφούς και πατέρες, αλλά αυτός, παρά το ότι κατανόησε πλήρως τις εντολές, συνεχίζει να αδιαφορεί και να τους αποδίδει μη ορθό περιεχόμενο; Επί του προκειμένου αναφέρει ο άγιος Νικόδημος ο αγιορείτης: «Για εκείνον που καταλαβαίνει και αποδέχεται ότι κάνει κακό (παραβαίνοντας τις εντολές), υπάρχει η ελπίδα μετανοίας, ενώ για εκείνον ο οποίος δεν καταλαβαίνει και δεν αποδέχεται ότι κάνει κακό, ελπίδα μετανοίας δεν υπάρχει! Μεγάλο κακό η αδιαφορία (για το ακριβές περιεχόμενο και νόημα των εντολών), έφερε τα άνω κάτω• [έφερε] την ψυχρότητα, αθεοφοβία, ανευλάβεια, την καταφρόνηση των εντολών […] και [οδηγεί] εις τον θεοκατάρατον λόγον [συμπέρασμα]: «και τι είναι αυτό; και τι είναι εκείνο; αυτό δεν είναι τίποτα, εκείνο δεν είναι τίποτα. Συνελόντι δε ειπείν, η αδιαφορία πολλούς τους έριξε σε αθεΐα και αίρεση!»2. Εκείνος συνεπώς ο οποίος αδιαφορεί, θα καταδικασθεί για την παραβίαση της εντολής αλλά και για την παρεξήγηση αυτής, όπως πολύ σοφά μας διδάσκει ο άγιος Μάξιμος. Όμως όταν δεν πρόκειται για παρεξήγηση με την μορφή της παρανόησης, διότι επανειλημμένα νουθετήθηκε ο αδιάφορος, τότε τι γίνεται; Τότε αδελφοί, πολύ απλά η παρεξήγηση (παρανόηση) εξελίσσεται σε αίρεση! Εκεί καταλήγει και ο άγιος Νικόδημος όταν λέγει ότι, «η αδιαφορία πολλούς τους έριξε στην αίρεση». Με ποιον όμως τρόπο ρίπτεται κανείς στην αίρεση μόνο και μόνο από την αδιαφορία; Μήπως αλλάσσει δόγμα και γίνεται Παπικός ή Προτεστάντης; Όχι• παραμένει στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ωστόσο όμως λογίζεται ως αιρετικός και εν ημέρα κρίσεως θα καταδικασθεί ως τέτοιος, και ας είναι εντός της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η αιτία που λογίζεται ως αιρετικός, αναφέρεται στις ανωτέρω διδαχές των αγίων.

Η αδιαφορία εξάλλου, σύμφωνα με τον άγιο Χρυσόστομο, τίκτει αμαρτίες, οι οποίες εξοργίζουν τον Θεό όσο τίποτε άλλο: «Διότι δεν υπάρχει, δεν υπάρχει τίποτε που να εξοργίζει τόσο τον Θεό, όσο το να αρπάζεις, να εκβιάζεις και να είσαι πλεονέκτης. Γιατί άραγε; Επειδή είναι πολύ εύκολο να απέχεις από αυτήν την αμαρτία. Διότι δεν είναι ενοχλητική φυσική επιθυμία, αλλά γεννάται από την αδιαφορία»3. Δηλαδή οι αμαρτίες που δεν έχουν ως αιτία την φυσική επιθυμία, γεννώνται από την αδιαφορία. Σε άλλο σημείο μάλιστα ο άγιος Χρυσόστομος λέγει ότι, το φυσικό επακόλουθο της αδιαφορίας είναι πως δεν θα υπάρξει καμία συγγνώμη γι’αυτήν:«Όχι, λέγει (δεν θέλω αυτοπροαιρέτως να αμαρτήσω), αλλά αναγκάζομαι από την φύση μου (προς την κακία). Αγαπώ μεν τον Χριστό, αλλά αναγκάζομαι από την φύση. Εάν υπομένεις ανάγκη και βία, θα έχεις συγγνώμη, εάν όμως από αδιαφορία καταπίπτεις, δεν θα έχεις καμία συγγνώμη. «Μη φονεύσεις»• ποια ανάγκη, λέγει, επιβάλλει τον φόνο, ποια βία; Τι δε; Το να ψεύδεσαι και να επιορκείς από ποια ανάγκη επιβάλλονται; Από καμία, ούτε από βία, αλλά με την θέλησή μας το πράττουμε αυτό»4. Η αδιαφορία δεν μένει όμως εκεί αλλά οδηγεί σε πολύ χειρότερα πράγματα, καθώς, σύμφωνα με τα παραπάνω λόγια του αγίου Νικοδήμου, η αδιαφορία γεννά «την ψυχρότητα, την ανευλάβεια, την αθεοφοβία» με τελικό αποτέλεσμα «την καταφρόνηση των εντολών»! Και αντί «να ομολογούμε την ασθένειά μας» όπως πολύ ορθά αναφέρει ο άγιος Μάξιμος, εμείς λόγω αδιαφορίας «νοθεύουμε την αλήθεια» και τις εντολές του Θεού με το να λέμε «τον θεοκατάρατον λόγον»: «και τι είναι αυτό; και τι είναι εκείνο; αυτό δεν είναι τίποτα, εκείνο δεν είναι τίποτα». Αν ομολογούσαμε την αδυναμία μας, ούτε αιρετικοί θα λογιζόμασταν ούτε για παρεξήγηση των εντολών θα κρινόμασταν, παρά μόνο για την (εξ αδυναμίας μας) παράβαση των εντολών. Όταν όμως από αμέλεια και αδιαφορία και για να καθησυχάσουμε την συνείδησή μας, «νοθεύουμε την αλήθεια», την αποκρύπτουμε ή δεν την δεχόμαστε «και την καταφρονούμε», τότε, σύμφωνα με τους πατέρες, λογιζόμαστε ως αιρετικοί! Χαρακτηριστικός είναι επίσης ένας άλλος λόγος του αγίου Νικοδήμου: «Εάν και μια εντολή καταφρονητικώς δεν φυλάττεις, χάνεις την Βασιλεία!»5. Δεν λέγει απλώς δεν φυλάττεις, αλλά «καταφρονητικώς δεν φυλάττεις», διότι όλοι οι άνθρωποι δεν φυλάττουν όχι μία αλλά πολλές εντολές, ακόμη δε και άγιοι! Τι σημαίνει όμως τούτο, ότι κανείς δεν θα σωθεί; Πως είναι δυνατόν να χάνεις τη Βασιλεία για μία και μόνον εντολή; Η απάντηση δόθηκε, ήτοι ότι εκείνος που καταφρονεί (λόγω αδιαφορίας) έστω και μία εντολή, καθίσταται αιρετικός! Και ο αιρετικός δεν δύναται με κανέναν τρόπο να σωθεί, έστω και αν τηρεί όλες τις υπόλοιπες εντολές.

Με τα παραπάνω συμφωνεί και ο π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, ο οποίος λέγει: «Ταύτα, αδελφοί μου, τα σαφέστατα και κατηγορηματικότατα, νομοθετεί και διδάσκει η Εκκλησία περί των προγαμιαίων σχέσεων. Απεφασίσαμεν να την ...διορθώσομεν; Αλλά τούτο, η «διόρθωσις» οιασδήποτε διδασκαλίας της Εκκλησίας δεν είναι πλέον ούτε μόνον ηθική παράβασις ούτε απλώς κανονική ανταρσία, είναι τι μείζον αυτών: Ε ί ν α ι  α ί ρ ε σ ι ς ! Όταν, επί οιουδήποτε θέματος, υψοίς ηθελημένως και εν επιγνώσει το ανάστημά σου υπεράνω της αυθεντίας της Εκκλησίας, καθίστασαι αιρετικός!»6. Πόσο σοφά και πόσον σαφώς διδάσκει ο ιερός πατήρ. Οποιασδήποτε διδασκαλίας η διόρθωση, αλλοίωση, κατάργηση, πρόσθεση, αφαίρεση κ.α., σε καθιστά αιρετικό. Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω, δίδεται και η απάντηση στο γιατί ο Χριστός προτιμά τον Επίσκοπο (στην Αποκάλυψη) ψυχρόν παρά χλιαρό (δηλαδή, αδιάφορο). Διότι πολύ απλά, αν ήταν ψυχρός (δηλαδή μη χριστιανός) θα έβλαπτε μόνο την ψυχή του. Ως Επίσκοπος όμως, με την αδιαφορία του, θα οδηγούσε το ποίμνιό του σε αίρεση και έτσι, δεν θα έβλαπτε μόνο την δική του ψυχή αλλά και των άλλων πιστών. Οπότε ο Χριστός τονίζει ότι αν εξακολουθήσει να εμμένει στην χλιαρότητα, θα τον εμμέσει! Ως γνωστόν, ο Χριστός είναι πέρα για πέρα αγαθός και φιλάνθρωπος και όσο αμαρτωλός και αν είναι ο άνθρωπος δεν τον σιχαίνεται, αλλά τον δέχεται, ΕΚΤΟΣ ΚΑΙ ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΑΙΡΕΤΙΚΟΣ! Αυτός είναι και λόγος που θα τον εμμέσει και όχι οι άλλες αμαρτίες του Επισκόπου.

Ας αναφέρομε ακόμη ένα παράδειγμα, που θα βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση του θέματος, αν και ήδη αναφερθήκαμε σε παράδειγμα που αρυσθήκαμε από τον π.Επιφάνιο, το οποίο σχετίζεται με τις προγαμιαίες σχέσεις και λέγει ότι, η Εκκλησία διδάσκει πως οι προγαμιαίες σχέσεις είναι πορνεία και άρα βαρύτατη αμαρτία. Αν εμείς όμως υποστηρίζομε το αντίθετο, ότι ΟΧΙ δεν είναι αμαρτία, τότε αυτομάτως λογιζόμαστε αιρετικοί και έστω και αν δεν αφορισθούμε, εξαιτίας του λόγου τούτου από Σύνοδο, θα είμαστε όμως αφορισμένοι από τον Θεό. Και η αιτία στις περισσότερες παρόμοιες περιπτώσεις είναι η αδιαφορία. Διότι τι είναι εκείνο που κάνει τους ανθρώπους να αντιστέκονται στις εντολές του Θεού; Πρώτον, δεν υπάρχει ζήλος για ακρίβεια στην τήρηση των εντολών, οπότε επέρχεται η αδιαφορία για τις εντολές, χλιαρότητα, ψυχρότητα, και επειδή θέλουμε να ικανοποιούμε τα πάθη μας αλλά και να πάμε στον Παράδεισο, επιδιώκομε να συνδυάσομε και τα δύο, εφευρίσκουμε διάφορες δικαιολογίες και καταλήγουμε στο να υποστηρίζομε ότι, «δεν είναι αμαρτία, πού το κακό». Το ίδιο ισχύει για όλες τις εντολές του Θεού, μικρές και μεγάλες. Π.χ., αλήθεια είναι ότι, σύμφωνα με την διδασκαλία της Εκκλησίας, ο μετεωρισμός του νου εν ώρα λατρείας είναι αμαρτία. Αν  εγώ υποστηρίξω ότι, όχι δεν είναι αμαρτία, καθίσταμαι αιρετικός, έστω και εάν αντιτίθεμαι σε «μικρή» εντολή. Εντελώς όμως άλλο είναι να ομολογήσω την ασθένειά μου και να πω ότι ναι είναι αμαρτία, αλλά είμαι αδύναμος, και εξαιτίας της αδυναμίας μου παραβαίνω την εντολή. Τότε είμαι αμαρτωλός και όχι αιρετικός, ενώ εάν εμμένω στην άποψή μου και λογική μου καθίσταμαι εκτός από αμαρτωλός και αιρετικός.

Λοιπόν αδελφοί, όλοι είμαστε αμαρτωλοί. Ας αφήσουμε όμως τις ερμηνείες μας και την λογική μας και ας ομολογήσουμε την αδυναμία μας, υπακούοντας στην Εκκλησία και αγωνιζόμενοι εναντίον των παθών για να αποκτήσουμε την Βασιλεία των Ουρανών. Εκείνος που αμαρτάνει, το παραδέχεται όμως και ταυτόχρονα αγωνίζεται, θα σωθεί! Εκείνος όμως που λέγει ότι τίποτε κακό δεν κάνει, ακόμη και αν δεν έχει σοβαρές αμαρτίες αλλά όμως τις αθωώνει ως μη αμαρτίες, ελπίδα σωτηρίας δεν έχει εις τον αιώνα.

ΚΕΣΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

kostaskostas623@yahoo.com

-Πνευματικά Γυμνάσματα, Μελέτη ΙΔ', σελ. 105. Του αγίου Μαξίμου κεφ. πε' της δ' εκατ.

-Μ. Βασιλείου, Κανών 90', υποσ.

-ΕΠΕ 19, 609

-ΕΠΕ 20, 453

-Ότι όλοι οι χριστιανοί χρεωστούν να φυλάττουν όλες τις εντολές. Λόγος ΙΓ', σελ. 316

- Άρθρα, Μελέται, Επιστολαί, εκδόσεις β'· ΑΓΑΜΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΘΕΝΙΑ ΔΙΑΦΕΡΟΥΝ Ή ΤΑΥΤΙΖΟΝΤΑΙ; σελ. 281