Κυριακή ΙΣΤ΄ Ματθαίου -«Και παρέδωκεν αυτοίς τα υπάρχοντά αυτού, … εκάστω κατά την ιδίαν δύναμιν»

Απόστολος: Β΄ Κορ. στ΄ 1-10

 Ευαγγέλιο: Ματθ. κε΄ 14-30

«Και παρέδωκεν αυτοίς τα υπάρχοντά αυτού, … εκάστω κατά την ιδίαν δύναμιν» (Ματθ. κε΄ 14-15).

Η παραβολή των ταλάντων, όπως και η παραβολή των δέκα Παρθένων, είναι άμεσα συνδεδεμένες με τη Δευτέρα παρουσία του Κυρίου και την τελική κρίση. Μέσα από αυτές τονίζεται η αναγκαιότητα της ετοιμότητας, αλλά και της εγρήγορσης που πρέπει να υπάρξει από όλους τους ανθρώπους. Και οι δυο Παραβολές κυριαρχούν στους ύμνους, τις πρώτες μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας που ψάλλεται και η ακολουθία του Νυμφίου.

Η παραβολή των Ταλάντων, πέραν από την αναγκαιότητα της ετοιμότητας και της εγρήγορσης, μας αποκαλύπτει το μέγεθος της αγάπης του Θεού καθώς και την αντίστοιχη δική μας υποχρέωση. Ο Θεός από αγάπη μοιράζει τα υπάρχοντα του στους ανθρώπους, όχι ισότιμα, αλλά ανάλογα με τις ικανότητες και τις δυνατότητες του καθενός. Όπως ακούσαμε σήμερα. «Σ’ άλλον έδωσε πέντε τάλαντα, σ’ άλλον δυο, σ’ άλλον ένα».

Το κάθε τάλαντο αποτελεί, κατά τον υμνωδόν, «ισοδύναμον χάριν, επικουρία του δόντος Χριστού». Κατά συνέπεια, δεν έχει σημασία ο αριθμός, αλλά η Χάρις του Θεού που προσφέρεται μέσω του «Ταλάντου». Για τούτο μας προτρέπει ο υμνωδός «το δοθέν σοι τάλαντον, φιλοπόνως έργασαι», ενώ μας αποκαλύπτει ότι το τάλαντο είναι μεν δώρο του Θεού, αλλά προσφέρεται σαν δάνειο το οποίο θα πρέπει να το αξιοποιήσουμε μέσα από την προσφορά στο συνάνθρωπο.

Ο άνθρωπος, λοιπόν, είναι διαχειριστής και οικονόμος και όχι ιδιοκτήτης του οποιουδήποτε «ταλάντου» - χαρίσματος. Ιδιαίτερα αποκαλυπτικό το δοξαστικό του όρθρου της Μεγάλης Τρίτης που ψάλλεται όμως το βράδυ της Μεγάλης Δευτέρας: «Ιδού σοι το τάλαντον ο Δεσπότης, εμπιστεύει, ψυχή μου· φόβω δέξαι το χάρισμα, δάνεισαι το δεδωκότι, διάδος πτωχοίς και κτίσαι φίλον τον κύριον». Ο Κύριος και Δεσπότης εμπιστεύεται το χάρισμα στον άνθρωπο για να το αξιοποιήσει. Αυτή η πράξη αποτελεί ύψιστη τιμή για τον άνθρωπο. Τόσο λόγω του χαρίσματος, όσο ιδιαίτερα του προσώπου που προσφέρει το χάρισμα. Επειδή δε αυτός που προσφέρει το χάρισμα δεν είναι άνθρωπος, αλλά ο Δεσπότης Χριστός, για τούτο ο καθένας θα πρέπει να δεχθεί το τάλαντο – χάρισμα με δέος, με φόβο. Μοιράζοντας δε το χάρισμα στους άλλους που δεν το έχουν δηλαδή – στους «φτωχούς» είναι σαν να το δανείζει σ’ εκείνον που του το έδωσε, αφού «ο ελεών πτωχόν δανείζει Θεόν». Κατά δε τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, τίποτε δεν είναι τόσο αρεστό στο Θεό όσο το «κοινωφελώς ζην». Δηλαδή το να ζει προσφέροντας υπέρ του συνόλου των ανθρώπων και ιδιαίτερα εκείνων που έχουν ανάγκη, γεγονός που το επιβεβαίωσε σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Το όποιο χάρισμα, λοιπόν, που μας προσφέρει ο Θεός δεν είναι κάτι που μας το χρωστά, αλλά είναι χάρισμα που μας το προσφέρει για να το διαχειριστούμε και για το οποίο θα λογοδοτήσουμε. Με αυτή την έννοια το χάρισμα είναι χρέωση –δάνειο και για το οποίο θα είμαστε υπόλογοι για τον τρόπο με τον οποίο το διαχειριστήκαμε. Ο Θεός μας εμπιστεύεται τα διάφορα αγαθά, πνευματικά, υλικά, αξιώματα και λειτουργήματα, είτε στο χώρο της Εκκλησίας, είτε στο χώρο της κοινωνίας ανάλογα με τις ικανότητες μας και μας καθιστά υπεύθυνους για τη σωστή διαχείριση τους.

Τα όποια «χαρίσματα», αν και φαίνονται σαν χρεώσεις, εντούτοις ανάλογα με τη διαχείριση τους υπάρχει ανταπόδοση και ανταμοιβή. Ακούσαμε σήμερα να λέει στον κάθε ένα από τους δυο πρώτους δούλους: «Εύγε καλέ και έμπιστε δούλε. Αποδείχτηκες αξιόπιστος σε μικρές υποθέσεις, γι’ αυτό θα σου εμπιστευτώ μεγαλύτερες. Έλα να γιορτάσεις μαζί μου».

Σε πλήρη αντίθεση με τους δυο πρώτους δούλους βρίσκεται ο τρίτος δούλος. Τούτο επιβεβαιώνεται τόσο από τις πράξεις και τις απαντήσεις του, όσο και από τους χαρακτηρισμούς του Κυρίου. Αφού από οκνηρία και πονηριά αμέλησε να αξιοποιήσει το τάλαντο που του εμπιστεύτηκε ο Κύριος του, δεν δίστασε να τον κατηγορήσει ότι είναι «σκληρός και άδικος» αφού «θερίζει εκεί που δεν σπέρνει μαζεύει καρπούς από εκεί που δεν φύτεψε». Ο δούλος επικαλέστηκε το φόβο που του προκάλεσε ο χαρακτήρας του Κυρίου Του. Ίσως ακόμα η αντίληψη αυτή για τον Κύριο Του να ήταν και αποτέλεσμα πικρίας και αίσθηση αδικίας, γιατί αυτός πήρε μόνο ένα τάλαντο, ενώ οι άλλοι πήραν περισσότερα. Αντίληψη που μπορεί να έχουμε κι εμείς, έναντι του Θεού βλέποντας ότι κάποιοι άλλοι είναι περισσότερο ευνοημένοι από εμάς και ότι τα δικά τους χαρίσματα είναι όχι μόνον περισσότερα, αλλά και καλύτερα – ανώτερα.

Τονίζει ο Απόστολος Παύλος ότι: «Έκαστος ίδιον χάρισμα έχει εκ Θεού, ος μεν ούτως, ος δε ούτως» (Α΄ Κορ. ζ΄ 7). Ενώ δε κάνει αναφορά στα διάφορα χαρίσματα στο χώρο της Εκκλησίας στο τέλος προτρέπει να στρέφεται ο ζήλος μας προς τα σημαντικότερα χαρίσματα και των οποίων σπουδαιότερο είναι η αγάπη ( Α΄ Κορ. ιβ΄ 28 – ιγ΄ 13). Αλλά και ο Απόστολος Ιάκωβος θα πει: «Όποιος από σας ισχυρίζεται πως είναι σοφός και συνετός, ας δείξει τα έργα της καλής του διαγωγής με τον ήρεμο τρόπο της αληθινής σοφίας. Αν όμως έχετε στην καρδιά σας φαρμακερό φθόνο κι εριστικές τάσεις, μην περηφανεύεστε και μην ψεύδεστε εναντίον της αλήθειας. Αυτή η δήθεν σοφία δεν έρχεται από τον ουρανό, αλλά είναι γήινη, σαρκική, δαιμονική. Γιατί όπου υπάρχει φθόνος και εριστική διάθεση, εκεί υπάρχει αναστάτωση και κάθε λογής κακό. Η σοφία όμως που έρχεται από τον ουρανό είναι πρώτα –πρώτα γνήσια, ύστερα είναι ειρηνική, αγαθή, πειστική, γεμάτη ευσπλαχνία και καλούς καρπούς. Ο καρπός της δικαιοσύνης σπέρνεται ειρηνικά από όσους επιζητούν την ερήνη» (Ιακ. γ΄ 13-18).

Τα χαρίσματα, λοιπόν, που δόθηκαν στον καθένα από το Θεό είναι μεν πολλά και διαφορετικά, όμως όλα είναι σημαντικά και εκφράζονται μέσα από την ειρηνική διάθεση, την πραγματική δικαιοσύνη και ιδιαίτερα την έμπρακτη αγάπη.

Αδελφοί μου, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε σαν άνθρωποι ότι τα όποια αγαθά, αλλά και τα όποια χαρίσματα μας δόθηκαν για να τα αξιοποιήσουμε και όχι για να τα κρύψουμε, όπως έκανε ο τρίτος δούλος, γιατί θα κληθούμε να λογοδοτήσουμε, όπως έγινε και με τους υπηρέτες της σημερινής παραβολής. Η προσπάθεια όχι μόνον επαινείται, αλλά και αμοίβεται. Αντίθετα η αμέλεια και η οκνηρία καταδικάζεται και τιμωρείται, γιατί φανερώνει άρνηση χρησιμοποίησης των αγαθών που μας εμπιστεύθηκε ο Θεός. Αν κάποιος, λοιπόν τα αρνηθεί, τότε ο Θεός θα του τα πάρει και θα τα εμπιστευτεί σε άλλον. Κατά συνέπεια, ας υπακούσουμε στον υμνωδό που μας προτρέπει: «Δεύτε πιστοί επεργασώμεθα προθύμως τω Δεσπότι·νέμει γαρ τοις δούλοις τον πλούτον και αναλόγως έκαστος πολυπλασιάσωμεν το της χάριτος τάλαντον… και, ως οικονόμοι πιστοί της χάριτος, δεσποτικής χαράς αξιωθώμεν αυτής ημάς καταξίωσον, Χριστέ ο Θεός ως φιλάνθρωπος». Αμήν.

 Θεόδωρος Αντωνιάδης