Ηρακλής Ρεράκης, Το ολίσθημα της ιδρύσεως και λειτουργίας «Μουσουλμανικών Σπουδών» στη Θεολογική του ΑΠΘ

Το ολίσθημα της ιδρύσεως και λειτουργίας «Μουσουλμανικών Σπουδών» στη Θεολογική του ΑΠΘ

Ηρακλής Ρεράκης, καθηγητής Παιδαγωγικής της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ

Πληροφορηθήκαμε από σχετικό δημοσίευμα ότι εγκρίθηκαν και υπογράφηκαν όλα τα σχετικά έγγραφα, έτσι ώστε να λειτουργήσει από τον φετινό Οκτώβριο (ακαδημαϊκό έτος 2016-2017), το τετραετές Πρόγραμμα της «Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών», εντός του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και να συμπεριληφθεί στο μηχανογραφικό δελτίο των υποψηφίων των φετινών πανελλαδικών εξετάσεων. Το δημοσίευμα είναι σαφώς προσανατολισμένο, όχι μόνον στην πληροφόρηση αλλά και στην στήριξη αυτής αυτών των σπουδών, κάνοντας ειδικές αναφορές, όπως ότι υπάρχουν δήθεν μικρές αντιδράσεις, που εκφράζουν «την εσωστρέφεια και τον συντηρητισμό μέρους της σύγχρονης Ορθοδοξίας». Οι θέσεις αυτές απηχούν τη γνωστή τακτική συγκεκριμένων προσώπων με την οποία συνήθως βλέπουν και αντιμετωπίζουν την αντίθετη ή τη διαφορετική θέση των «άλλων». Βγάζουν την μάσκα που φορούν, πολεμούν τη διαφορετικότητα με στόχο την εξαφάνισή της, διά της «δημοκρατικής» μεθόδου της συκοφαντικής λασπολογίας, και μετά βάζουν ξανά τη μάσκα και αρχίζουν πάλι να διακηρύττουν και να υπερασπίζονται δήθεν την αποδοχή του «άλλου», του «ξένου», του διαφορετικού!

Για την ιστορία του θέματος, τον Μάρτιο του 2014 σε Συνέλευση του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, (23) μόνον από τους (72) καθηγητές και των δύο Τμημάτων της Σχολής, ψήφισαν την ίδρυση της παραπάνω «Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών σπουδών» εντός της Θεολογικής.

Η απόφαση αυτή βρήκε κάθετα αντίθετο το έτερο Τμήμα της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ., το Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας αλλά η αντίθεσή του αγνοήθηκε από το Τμήμα Θεολογίας. Ειδικότερα, στην με αριθμό 518/26.03.2014 απόφαση του το ως άνω Τμήμα επισημαίνει την απόλυτη ασυμβατότητα του όλου εγχειρήματος περί «Ισλαμικών Σπουδών» με το χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία της Θεολογικής Σχολής, με την ενδιαφέρουσα επισήμανση ότι: «Η αυτοτελής γνωστική περιοχή που θεραπεύει η Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. και τα δύο Τμήματά της, από της συστάσεώς τους, είναι οι σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία» και ότι «με την απόφαση ίδρυσης Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών αλλοιώνεται ο μέχρι τώρα χαρακτήρας της Σχολής και η ακαδημαϊκή της αντιστοίχηση με τα διεθνώς κρατούντα». Επίσης τονίζεται ότι: «Η Θεολογική Σχολή κατά το επιστημονικό της περιεχόμενο και το σκοπό ιδρύσεως και λειτουργίας της είναι επιστημολογικά αναρμόδια για την οργάνωση προγραμμάτων σπουδών άλλων θρησκειών».

Φυσικά είναι νομότυπη η απόφαση του Τμήματος και δικαίωμά του να πραγματοποιεί, στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής του αυτονομίας, ό, τι αποφασίζει, αλλά, πέρα των νόμων της νομοθεσίας του Πανεπιστημίου ή της πολιτείας, λειτουργούν, παράλληλα, και οι πνευματικοί νόμοι και είναι αυτοί που προσδιορίζουν τη λειτουργία της συνείδησης και τις  ηθικοπνευματικές μας ευθύνες, όποιοι και αν είμαστε και όπου και αν βρισκόμαστε.

Ο Απ. Παύλος αναφέρει κάτι που είναι ανάγκη να μας προβληματίζει όλους: «Πάντα μοι έξεστιν, αλλ’  ου πάντα συμφέρει. Πάντα μοι έξεστιν, αλλ’ ου τα πάντα οικοδομεί» - Όλα έχω το δικαίωμα να τα πράττω, αλλά δεν είναι συμφέρον και ωφέλιμο για μένα. Όλα έχω το δικαίωμα να τα πράττω, αλλά δεν οικοδομούν όλα στο έργο της σωτηρίας (Α’ Κορινθίους 10, 23).

Πολλοί είναι οι λόγοι για τους οποίους, δικαιολογημένα, υπάρχουν αντιδράσεις για την ίδρυση και λειτουργία αυτής της κατεύθυνσης εντός της Θεολογικής Σχολής:    

1. Διότι αλλοιώνεται ο ιστορικός ορθόδοξος θεολογικός χαρακτήρας της Σχολής. 

2. Διότι ο συμφυρμός δύο εντελώς διαφορετικών θεολογιών συνιστά διεθνή πρωτοτυπία, αφού δεν έχει επιχειρηθεί ποτέ τέτοιας μορφής μείξη «αμείκτων», ούτε σε Ρωμαιοκαθολικές ούτε σε Προτεσταντικές Σχολές, ούτε, φυσικά, σε Σχολές του Ισλάμ ή άλλων Θρησκειών.

3.  Διότι είναι επιστημονικώς, παιδαγωγικώς και θεολογικώς απαράδεκτη  η εμφύτευση της Ισλαμικής Θεολογίας στη Θεολογική, αφού δεν υπάρχει μεταξύ τους επιστημολογική και θεολογική συγγένεια. Δεν μπορεί, συνεπώς, μία χριστιανική θεολογική Σχολή να υποστηρίξει επιστημονικώς τέτοιες σπουδές.

4. Διότι, πέραν των άλλων, η Ισλαμική Θεολογία είναι εντελώς αντίθετη από την Ορθόδοξη Θεολογία. Δεν αποδέχεται τον Τριαδικό Θεό, το τρισυπόστατο της Θεότητας, δηλαδή τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Απορρίπτει ότι ο Χριστός είναι Υιός του Θεού και Θεός, θεωρώντας ότι είναι ένας άνθρωπος - Προφήτης. Αρνείται, επίσης, τη θαυματουργική Γέννησή Του, τη θεία Του Μεταμόρφωση, τη Σταύρωσή του, την Ανάστασή Του, την Ανάληψή Του, ενώ δεν δέχεται τη θεανθρώπινη και μυστηριακή δομή και λειτουργία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Οι θέσεις της για το ανθρώπινο πρόσωπο, τον «άλλο», τις οικογενειακές και κοινωνικές σχέσεις, τίθενται επίσης σε εντελώς διαφορετική βάση, σε σχέση με το Χριστιανισμό.

5.  Διότι δεν είναι δυνατόν  η θεολογία του Ισλάμ να αποτελεί έργο που υπηρετείται από ορθόδοξους θεολόγους, αποκλειστική αποστολή των οποίων, από πλευράς θεολογικής και επιστημονικής -αλλά και επαγγελματικής-, είναι η σταθερή προσήλωσή τους στη διδασκαλία της Ορθόδοξης Θεολογίας, σύμφωνα και με το επιμέρους γνωστικό τους αντικείμενο, για το οποίο άλλωστε και προσελήφθησαν. Επί τούτου, το Συμβούλιο της Επικρατείας έχει αποφανθεί με την υπ. αριθμ. 194/1987 απόφασή του επισημαίνοντας ότι «όσα διδάσκονται στο θεολογικό Τμήμα αποτελούν κυρίως δόγματα της ορθοδόξου Εκκλησίας».

6. Τέλος, αξίζει να αναφερθούμε στην «Επιστολή της Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους προς τον Κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ ενάντια στην ίδρυση Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών», με την οποία οι αντιπρόσωποι των Ιερών Μονών χαρακτηρίζουν την απόφαση για την ίδρυση των ως άνω Μουσουλμανικών Σπουδών "ὡς παρέκκλισιν ἐκ τοῦ σκοποῦ τόν ὁποῖον ἐτάχθη νά ὐπηρετῇ ἡ Ὀρθόδοξος Θεολογία… Η ἐπιχειρουμένη προσπάθεια, σαφῶς παρεκκλίνουσα ἐκ τῆς πατερικῆς διδασκαλίας, ἀποτελεῖ σοβαρόν ὀλίσθημα, τό ὁποῖον, δυστυχῶς, φοβούμεθα ὅτι θά ὁδηγήσῃ εἰς ἐπικινδύνους ἀτραπούς, στρέφεται δέ ἐν τέλει κατά τῆς ἐπιστήμης τῆς Θεολογίας καί κατ' αὐτῆς τῆς Ἐκκλησίας».