Την εορτή των Αγίων Θεοφανείων του Χριστού μας και εορτή των Φώτων καλούμε.

ΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΘΕΟΦΑΝΕΙΩΝ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΣ ΚΑΙ ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ ΚΑΛΟΥΜΕ

Του   Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

Την εορτήν των Αγίων Θεοφανείων του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και εορτή των Φώτων την καλούμε.  Φυσικά τα Άγια Θεοφάνεια καλούνται Φώτα γιατί κατά τους πρώτα χριστιανικά χρόνια οι πρώτοι Χριστιανοί εβαπτίζοντο την παραμονή της Εορτής.  Η Υμνογραφία της Εκκλησίας μας γέμει από  αναφορές που δικαιολογούν την ονομασία εορτή των Φώτων.

Σε στιχηρό ιδιόμελο του Εσπερινού της Εορτής ψάλλομε, «τον φωτισμόν ημών, τον φωτίσαντα πάντα άνθρωπον». Στο «και νυν» πριν την Είσοδον κατά την Εσπερινή Ακολουθία ψάλλομε, «του δοξάζειν σε Σωτήρ, τον φωτισμόν των ψυχών ημών».

Μετά τα Παλαιοδιαθηκικά αναγνώσματα ψάλλομε, το τροπάριον «Επεφάνης εν τω κόσμω, ο τον κόσμον ποιήσας, ίνα φωτίσεις τους εν σκότει καθημένους· Φιλάνθρωπε δόξα σοι».  Στους στίχους που ακολουθούν του τροπαρίου αυτού ψάλλομε την κατακλείδα του τροπαρίου αυτού, «Ίνα φωτίσεις τους εν σκότει καθημένους· Φιλάνθρωπε δόξα σοι».

Μετά τα υπόλοιπα Παλαιοδιαθηκικά αναγνώσματα ψάλλομε, το τροπάριον, «Αμαρτωλοίς και τελώναις, δια πλήθους ελέους σου επεφάνης Σωτήρ ημών, που γαρ είχε το φως σου λάμψαι, ειμή τοις εν σκότει καθημένοις; δόξα σοι». Στους στίχους που ακολουθούν του τροπαρίου αυτού ψάλλομε την κατακλείδα του τροπαρίου αυτού «Που γαρ είχε το φως σου λάμψαι, ειμή τοις εν σκότει καθημένοις; δόξα σοι».

Κατά τη Θεία Λειτουργία, ο υμνογράφος τον Άγιον Ιωάννη τον Πρόδρομο θέλει να ερωτά «πως φωτίσει ο λύχνος το Φως;»    Μετά το Ευαγγέλιο και τα ‘’Ειρηνικά’’ εις την ευχή που διαβάζει ο ιερέας μυστικώς,  αναφέρει μεταξύ άλλων το εξής : «το φως το εκ φωτός, ο ελθών εις τον κόσμον του φωτίσαι αυτόν».

Εις άλλην ευχή που διαβάζει ο ιερέας μεγαλοφώνως,  αναφέρει μεταξύ άλλων το εξής : «το Φως το απρόσιτον, το φωτίζον πάντα άνθρωπον εις τον κόσμον λάμψον καμοί τω αναξίω δούλω σου, φώτισον μου της διανοίας τα όμματα».

Το τροπάριον της εορτής «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε» έχει τον καταληκτικό στίχο «Ο επιφανείς Χριστέ ο Θεός, και τον κόσμον φωτίσας δόξα σοι».  Εις την Λιτή σε ιδιόμελον του Κοσμά Μοναχού αναφέρονται και τα εξής : «Ω του θαύματος! δίχα πυρός  αναχωνεύει, και αναπλάττει άνευ συντρίψεως, και σώζει τους εις αυτόν φωτιζομένους, Χριστός ο Θεός και Σωτήρ των ψυχών ημών».

Εις τον όρθρον ψάλλομε «Πνεύμα δε το Άγιον, επί σε κατεγίνετο εν ω και φωτισθέντες βοώμεν∙ Δόξα τω εν Τριάδι Θεώ».  Το κοντάκιον της εορτής «Επεφάνης σήμερον», καταλήγει με το «ήλθες εφάνης το Φως το απρόσιτον».

Φυσικά υπάρχουν και άλλες αναφορές στην Ακολουθία της εορτής.  Αυτό το υμνογραφικό βίωμα του Ορθοδόξου λαού μας, ήταν φυσικό να περάσει και εις τα κάλαντα των Φώτων με την αρχή, «Σήμερα είν’ τα Φώτα κι ο φωτισμός και γιορτή μεγάλη κι αγιασμός».  Δικαίως λοιπόν την εορτήν των Αγίων Θεοφανείων του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και εορτή των Φώτων την καλούμε.