Οι περί ειδωλολατρών αντιλήψεις των Ιουδαίων και η σχέση τους με αυτούς

ΟΙ ΠΕΡΙ ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΩΝ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΙΟΥΔΑΙΩΝ ΚΑΙ Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΑΥΤΟΥΣ

«…ουκ εισήλθον εις το πραιτώριον, ίνα μη μιανθώσι»

Η Γη του Ισραήλ αν και ήταν μικρή σε έκταση, περίπου σαν την Πελοπόννησο, έτυχε να είναι στο σταυροδρόμι μεγάλων πολιτισμών, γιατί όλοι οι μεγάλοι εμπορικοί  και στρατιωτικοί δρόμοι περνούσαν από εκεί. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να θέλουν να την κατακτήσουν όλοι οι ισχυροί λαοί της περιοχής, με επακόλουθο ο λαός του Ισραήλ να ζει το μεγαλύτερο διάστημα της ιστορίας του κάτω από ξένο δυνάστη παρά να είναι ελεύθερος.

Έτσι οι Ιουδαίοι από πολύ νωρίς, ήταν αναγκασμένοι να συμβιώνουν με ειδωλολάτρες δηλαδή με άτομα που πίστευαν σε πολλούς θεούς. Υπήρχε λοιπόν πάντα ο κίνδυνος να αφομοιωθούν από αυτούς και να χάσουν την μονοθεϊστική τους πίστη. Γιατί όπως γνωρίζουμε, οι Ιουδαίοι ήταν ο μοναδικός λαός της αρχαιότητας που πίστευε σε ένα Θεό. Μάλιστα μετά τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου και των Ρωμαίων επικράτησε ο συγχρωτισμός όχι μόνο φυλών και λαών, αλλά και συγχρωτισμός των θεών των φυλών και λαών αυτών, με αποτέλεσμα να προκύψει ο λεγόμενος θρησκευτικός συγκρητισμός.

Άρα ο κίνδυνος, ο θρησκευτικός συγκρητισμός να επηρεάσει και τη θρησκεία τους ήταν ορατός και μεγάλος.

Ένα άλλο πρόβλημα που είχαν οι Ιουδαίοι ήταν, ο κατώτερος πολιτισμός που διέθεταν, αφού δεν ασχολήθηκαν με τίποτα άλλο στην μακραίωνη ιστορία τους, εκτός από τη Θρησκεία. Γιατί όπως γνωρίζουμε από την Ιστορία, η πνευματική και καλλιτεχνική ανωτερότητα ενός λαού, είτε είναι κατακτητής είτε υπόδουλος, αφομοιώνει τα κατώτερα στοιχεία ενός λαού που συγκατοικεί. Ως εκ τούτου λοιπόν, θα ανέμενε κάποιος, πλήρη αφομοίωση του Ιουδαϊκού λαού, ο οποίος όπως είπαμε είχε κατώτερο πολιτισμό από τους Έλληνες και τους Ρωμαίους.

Όμως, παραδόξως δεν συνέβη κάτι τέτοιο, διότι ο μονοθεϊσμός των Ιουδαίων, η αυστηρή προσήλωση στις Ιουδαϊκές παραδόσεις, η ευσέβειά τους, μα πάνω από όλα η πίστη τους πως είναι ο «περιούσιος (εκλεκτός) λαός» του Θεού, τους συγκρατούσε και απομάκρυνε κάθε επικίνδυνη επίδραση ξένων στοιχείων, τα οποία θεωρούνταν μισητά.

Για τους Ιουδαίους η ειδωλολατρία θεωρούνταν θανάσιμο αμάρτημα, η δε στάση τους απέναντι των ειδωλολατρών ήταν αρνητική και περιφρονητική. Άλλωστε υπήρχε και εντολή που έλεγε «να αγαπάς τον πλησίον σου και να μισείς τον εχθρό σου» εννοώντας τον ειδωλολάτρη. Ως φαίνεται η Βαβυλώνια αιχμαλωσία είχε αφήσει βαθιά τα σημάδια της, αφού θεωρήθηκε από τους Ιουδαίους ως τιμωρία από τον Θεό, επειδή τον είχαν λησμονήσει και αντ’ αυτού είχαν λατρέψει τους ψεύτικους θεούς των Χαναναίων, Βαάλ και Αστάρτη.

Τους ειδωλολάτρες τους αποκαλούσαν στα εβραϊκά «γκογίμ». Η λέξη είναι πληθυντικός της λέξης «γκόι», που σημαίνει έθνος. Την Ρωμαϊκή εποχή σήμαινε πως ο συγκεκριμένος ανήκε σε οποιοδήποτε λαό, εκτός του εβραϊκού, δηλαδή στα υπόλοιπα έθνη, εξ’ ου και εθνικός = ειδωλολάτρης.

Η αίσθησή τους πως δεν ήταν κατώτεροι από τους ειδωλολάτρες, προέρχονταν και από το γεγονός, πως παρατηρώντας αυτούς διαπίστωναν, την μεταξύ αυτών έκλυση των ηθών, τον ακόλαστο βίο, την απιστία και την διαφθορά. Πολλοί Ραβίνοι του Ιουδαϊσμού δίδασκαν, πως οι ειδωλολάτρες θα τιμωρηθούν αυστηρά στη μέλλουσα ζωή, εφόσον αμείβονται στη παρούσα ζωή, ενώ οι Ιουδαίοι τιμωρούνται στον παρόντα κόσμο για τις τυχόν ελάχιστες αμαρτίες που έχουν διαπράξει για να αμειφθούν στην μέλλουσα ζωή. Πιο μετριοπαθείς όμως Ραβίνοι δέχονταν μέλλουσα μακαριότητα και για τους ειδωλολάτρες.

Το μίσος των Ιουδαίων απέναντι στους ειδωλολάτρες έχει τις απαρχές του στη Βαβυλώνια αιχμαλωσία, κατά την οποία ανέλαβαν αγώνα να διασώσουν την φυλή τους. Αυτό είχε καλλιεργηθεί κατά καιρούς και εδραίωσε το αποκλειστικό πνεύμα του Ιουδαϊσμού. Στον Ιουδαίο απαγορεύονταν να έχει συναλλαγές με ειδωλολάτρη, να εισέρχεται στο σπίτι του ή να συντρώγει μαζί του, γιατί μολύνονταν θρησκευτικά και έπρεπε κατόπιν αυτού να υποστεί τις νόμιμες καθάρσεις που υπαγόρευε ο Μωσαϊκός νόμος. Η Καινή Διαθήκη είναι σαφέστατη και ξεκάθαρη πάνω σ’ αυτό. Όταν οδηγούν οι Ιουδαίοι τον Χριστό στον Πιλάτο για να τον δικάσει, δεν μπαίνουν στο Διοικητήριο, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί ο Πιλάτος να βγει έξω από αυτό για να τους συναντήσει: «Από τον Καϊάφα έφεραν τον Ιησού στο κυβερνείο. Ήταν τότε πρωί. Αυτοί οι ίδιοι δεν μπήκαν στο κυβερνείο για να μην μολυνθούν, αλλά να είναι σε θέση να φάγουν το Πάσχα. Βγήκε τότε ο Πιλάτος προς αυτούς και είπε…» Ιωάννης 18:28. Κάτι ανάλογο μας διηγούνται οι Πράξεις των Αποστόλων όταν ο Πέτρος επισκέπτεται για να βαπτίσει τον Ρωμαίο εκατόνταρχο Κορνήλιο: «Μόλις έφθασε ο Πέτρος, τον προϋπάντησε ο Κορνήλιος και έπεσε στα πόδια και τον προσκύνησε. Αλλά ο Πέτρος τον σήκωσε και είπε “Σήκω, και εγώ ο ίδιος άνθρωπος είμαι”. Συνομιλών μαζί του μπήκε στο σπίτι και βρήκε πολλούς να έχουν μαζευτεί και τους είπε “Ξέρετε πως δεν επιτρέπεται σε Ιουδαίο να συναναστρέφεται ή να πλησιάζει αλλόφυλο, αλλά σ’ εμένα ο Θεός έδειξε καθαρά να μη θεωρώ κανένα άνθρωπο μολυσμένο ή ακάθαρτο”» Πράξεις των Αποστόλων 10:28. Και πιο κάτω περιγράφεται η αντίδραση των Ιουδαιοχριστιανών, μόλις έμαθαν πως ένας Ιουδαίος (ο Πέτρος), τόλμησε και μπήκε σε σπίτι ειδωλολάτρη (του Κορνήλιου):«Οι απόστολοι και οι αδελφοί που ήσαν στην Ιουδαία, άκουσαν ότι και οι εθνικοί δέχθηκαν τον λόγον του Θεού. Και όταν ανέβηκε ο Πέτρος εις τα Ιεροσόλυμα είχαν ενδοιασμούς γι’ αυτόν οι πιστοί οι προερχόμενοι από Ιουδαίους και του έλεγαν, “Μπήκες στο σπίτι εθνικών και έφαγες μαζί τους”» Πράξεις των Αποστόλων 11:1 – 3.

Η αποστροφή που ένοιωθαν οι Ιουδαίοι προς τους εθνικούς (ειδωλολάτρες), φαίνεται και από το εξής γεγονός. Όταν επέστρεφαν από κάποια ειδωλολατρική χώρα και εισέρχονταν στην «άγια γη» της Παλαιστίνης, έπρεπε να τινάξουν την σκόνη από τα παπούτσια τους. Οι ειδωλολατρικές εορτές που αποτελούσαν το αποκορύφωμα της διαφθοράς των εθνικών, αφού τις περισσότερες φορές συνοδεύονταν από οργιαστικές τελετές, ήταν αιτία απαγόρευσης οιοσδήποτε είδους συναλλαγών με αυτούς, τρεις ημέρες πριν και μετά από αυτές, καθώς επίσης και κυκλοφορίας των Ιουδαίων στην πόλη.

Απαγορεύονταν η ενοικίαση σπιτιών και οικοπέδων στους εθνικούς, την δε κατοχή της χώρας τους από αυτούς, έφεραν βαριά οι Ιουδαίοι, θεωρώντας την κατοχή αυτή, ως βεβήλωση της ιερής γης και μόλυνση, που δυστυχώς όμως δεν μπορούσαν να πετύχουν κάθαρση, αφού οι ειδωλολάτρες συνέχιζαν να πατούν το χώμα της πατρίδος τους. Οι εθνικοί ήταν ευπρόσδεκτοι στους Ιουδαίους μόνο όταν γίνονταν προσήλυτοι, ασπάζονταν δηλαδή την Ιουδαϊκή θρησκεία.

Αυτή η στάση των Ιουδαίων απέναντι των ειδωλολατρών, όπως ήταν φυσικό, γίνονταν αντιληπτή από αυτούς, οι οποίοι την αντιμετώπιζαν με ειρωνεία και περιφρόνηση. Ιδιαίτερα αυτό γίνεται εμφανές στους διάφορους συγγραφείς. Ο Αγαθαρχίδης ο Κνίδιος, συγγραφέας του 2^ου αιώνα π.Χ. σχολιάζει την ακατανόητη γι’ αυτόν συνήθεια των Ιουδαίων, να τηρούν την αργία του Σαββάτου απέχοντας από οτιδήποτε: «Την ημέρα αυτή δεν παίρνουν όπλα ούτε κάνουν οποιαδήποτε αγροτική εργασία ούτε μετέχουν σε οποιαδήποτε άλλη δημόσια εκδήλωση, αλλά προσεύχονται με απλωμένα τα χέρια στους ναούς μέχρι το βράδυ. Κι επειδή τούτοι οι άνθρωποι, αντί να υπερασπίζονται την πόλη τους, τηρούν το τρελό τους έθιμο, ο Πτολεμαίος ο γιος του Λάγου, μπήκε ανενόχλητος με το στρατό του και η χώρα παραδόθηκε σε έναν σκληρό δεσπότη, και έτσι φάνηκε φάνηκε πόσο ανόητο είναι το έθιμο που όριζε ο νόμος αυτός»Ιώσηπος «Κατ’ Απίωνος» Λόγος Α΄209 – 211.

Ο Απίωνας από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου 1^ος αιώνα μ.Χ., τους συκοφαντεί λέγοντας, πως στο Ναό των Ιεροσολύμων λάτρευαν το κεφάλι ενός γαϊδάρου:«Μέσα στο ναό αυτό, ο Απίων έχει το θράσος να υποστηρίζει ότι οι Ιουδαίοι διατηρούν το κεφάλι ενός γαϊδάρου, ότι λατρεύουν αυτό το ζώο και υποκλίνονται μπροστά του με μεγάλο σεβασμό» Ιώσηπος «Κατ’ Απίωνος» Λόγος Β΄79 – 80.

Και πιο κάτω ο Απίωνας συνεχίζοντας την συκοφαντία του, μιλάει για ένα έθιμο των Ιουδαίων που δήθεν ανακαλύφθηκε όταν κατέλαβε τον Ναό, ο Αντίοχος Δ΄ ο Επιφανής και βρήκε μέσα του ένα Έλληνα να κάθεται σ’ ένα τραπέζι με πλήθος φαγητών: «… Τούτο το έθιμο επαναλαμβανόταν μια φορά το χρόνο. Σύμφωνα μ’ αυτό απήγαγαν ένα Έλληνα ξένο, τον έθρεφαν επί ένα χρόνο και μετά τον πήγαιναν στο δάσος, όπου τον έσφαζαν θυσίαζαν το σώμα του με τις παραδοσιακές τους τελετές, έτρωγαν την σάρκα του και, ενώ θυσίαζαν τον  Έλληνα, έδιναν όρκο μίσους προς τους Έλληνες. Ό, τι απέμενε από το θύμα το πετούσαν σε ένα λάκκο» Ιώσηπος «Κατ’ Απίωνος» Λόγος Β΄94 – 95.

Ο Μανέθων, Αιγύπτιος ιστορικός 3^ος αιώνα π.Χ., τους κατηγορεί πως προέρχονται από Αιγύπτιους λεπρούς: «Στη συνέχεια όμως υπό την επιρροή των προκαταλήψεων και των όσων λέγονται σήμερα για τους Ιουδαίους, παρεμβάλλει (σ.σ. εννοείται ο Μανέθων) απίθανες ιστορίες, θέλοντας να μας παρουσιάσει σαν ένα λαό που προήλθε από την επιμειξία με τους Αιγύπτιους λεπρούς και άλλους που είχαν διάφορες αρρώστιες, οι οποίοι, όπως υποστηρίζει, εκδιώχτηκαν από την Αίγυπτο» Ιώσηπος «Κατ’ Απίωνος» Λόγος Α΄228 – 230.

Ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος 1^ος αιώνα μ.Χ., κατηγορεί τους Ιουδαίους πως«τρέφουν μίσος εναντίον όλων των ανθρώπων» και συνεχίζει γράφοντας: «Ότι είναι άγιο για μας, γι’ αυτούς δεν είναι. Κι ότι μας είναι αποκρουστικό, επιτρέπεται σ’ αυτούς. Οι συνήθειες των Εβραίων είναι παράλογες και βρωμερές». Και στις «Ιστορίες» του γράφει: «Έφτασαν στο σημείο να δέχονται από τους χειρότερους των ανθρώπων, τους άπιστους στην αρχαία τους θρησκεία, προσφορές και δώρα. Μ’ αυτό τον τρόπο αυξάνεται ο πλούτος των Εβραίων. Στις αναμεταξύ τους σχέσεις εκδηλώνουν την μεγαλύτερη εντιμότητα και αλληλεγγύη, ενώ αντίθετα εκδηλώνουν τη μεγαλύτερη εχθρότητα προς οποιονδήποτε άλλο. Τρώνε χωριστά απ’ τους άλλους και δεν κοιμούνται με αλλόπιστους… Εισήγαγαν την περιτομή για να ξεχωρίζουν από τους άλλους ανθρώπους. Κι όσοι προσχωρούν σ’ αυτούς πρέπει να περιτμηθούν. Από τα πρώτα πράγματα που διδάσκονται οι προσηλυτιζόμενοι είναι η περιφρόνηση προς τους θεούς, κι η αποκήρυξη της πατρίδας»

Δεν ήταν άλλωστε και λίγες οι φορές, λόγω ακριβώς της στάσης τους αυτής, να γίνουν οι Ιουδαίοι το «κόκκινο πανί», πάνω στο οποίο ξεσπούσαν οι υπόλοιποι, με αποτέλεσμα να γίνονται ταραχές και διώξεις εναντίον τους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Γ. Γαλίτη: Ιστορία των χρόνων της Καινής Διαθήκης

2. Ντανιέλ Ροπς: Η καθημερινή ζωή στη Παλαιστίνη στους χρόνους του Ιησού

3. Σχολικό εγχειρίδιο Θρησκευτικών της Α΄και Β΄Τάξης Γυμνασίου

4. Ιώσηπος «Κατ’ Απίωνος»

5. Λιλή Ζωγράφου: «Αντιγνώση»

6. Καινή Διαθήκη, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδας

Αντιαιρετικός