Ηρακλής Ρεράκης, «Κατήχηση εἰδώλων στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο: Ἡ ἀπόσχιση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἡ ἔνταξή τους σὲ μία πολυ-θρησκευτικὴ θρησκευτικότητα,ὡς στόχος τοῦ νέου Πιλοτικοῦ Προγράμματος Σπουδῶν»

«Κατήχηση εἰδώλων στὸ Δημοτικὸ καὶ στὸ Γυμνάσιο: Ἡ ἀπόσχιση τῶν μαθητῶν ἀπὸ τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη, ἡ ἔνταξή τους σὲ μία πολυ-θρησκευτικὴ θρησκευτικότητα,ὡς στόχος τοῦ νέου Πιλοτικοῦ Προγράμματος Σπουδῶν»

Τοῦ κ. Ἡρακλῆ Ρεράκη,Καθηγητοῦ Παιδαγωγικῆς –Χριστιανικῆς Παιδαγωγικῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ ΑΠΘ

(1ον)

1. Ἡ μετατροπὴ τοῦ ὀρθόδοξου Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν σὲ μάθημα διδασκαλίας τῶν θρησκειῶν

Το 2011 ἐγκρίθηκε ἕνα νέο Πρόγραμμα Σπουδῶν (ΠΣ) γιὰ τὰ Θρησκευτικὰ ἀπὸ τὴν πρώην Ὑπουργὸ Παιδείας κ. Διαμαντοπούλου, συγγραφεῖς τοῦ ὁποίου φέρονται νὰ εἶναι τὰ μέλη μίας 15μελοῦς ὁμάδας Θεολόγων. Τὸ νέο Πρόγραμμα, τὸ ὁποῖο ἐφαρμόζεται ἀπὸ τότε πιλοτικὰ σὲ 120 περίπου Δημοτικὰ καὶ Γυμνάσια τῆς χώρας, μετατρέπει τὸν ὀρθόδοξο χαρακτήρα καὶ περιεχόμενο τοῦ Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν (ΜτΘ) σὲ πολυθρησκειακό.

Ὁ χαρακτηρισμὸς τῆς κατεύθυνσης τοῦ νέου ΠΣ ὡς πολυθρησκειακῆς θεωρεῖται ἀπὸ κάποιους ἐσφαλμένος ἢ ἀκόμη καὶ συκοφαντικός. Σκοπὸς τῆς παρούσας εἰσήγησης εἶναι νὰ ἐπαληθεύσει αὐτὸν τὸν χαρακτηρισμό, μέσῳ τῆς χρήσης ἐλάχιστων μόνον ἀπὸ τὰ πολυπληθῆ τεκμήρια, ποὺ ὑπάρχουν στὸ νέο ΠΣ, τὰ ὁποῖα στοιχειοθετοῦν ἐπίσης τὸν τίτλο, ποὺ ἐπιλέξαμε νὰ δώσουμε σ ̓αὐτὴ τὴν εἰσήγηση.

Ἀρχικά, γίνεται φανερό, μέσα ἀπὸ τὴν ἀνάγνωση τῶν σελίδων του ὅτι τὸ νέο ΠΣ γιὰ τὸ ΜτΘ ἀποκλείει τὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία στὰ σχολεῖα ὡς μονοθρησκευτικότητα καὶ εἰσαγάγει τὴν πολυθρησκευτικότητα:

«Μὲ τὸ νέο ΠΣ γιὰ πρώτη φορὰ ἐπιχειρεῖται ἡ διδασκαλία τῶν θρησκειῶν στὴν ὑποχρεωτικὴ ἐκπαίδευση. Οἱ ὅποιες ἀντιστάσεις καὶ ἀρνητικὲς ἐπιφυλάξεις ὑπονοοῦν τὴ διατήρηση τῆς ἀντίληψης ἑνὸς στενὰ ὁμολογιακοῦ ΜτΘ, τὸ ὁποῖο πρέπει νὰ ἀσχολεῖται ἀποκλειστικὰ μὲ τὸ Χριστιανισμό. Στὸ νέο ΠΣ, ἐπιχειρεῖται ἡ ὑπέρβαση αὐτῶν τῶν ἐπιφυλάξεων καὶ πραγματοποιεῖται ἕνα προσεκτικὸ πρῶτο βῆμα στὴν κατεύθυνση τῆς διδασκαλίας τῶν θρησκειῶν καὶ στοὺς τρεῖς κύκλους τῆς ὑποχρεωτικῆς ἐκπαίδευσης. Τὸ κύριο σῶμα στὸ νέο ΠΣ παραμένει ὁ Χριστιανισμός, ἐνῶ σταδιακὰ ἐπιχειρεῖται ἡ προσ έγγιση ἄλλων ἕξι θρησκειῶν: τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ, τοῦ Ἰσλάμ, τοῦ Ἰνδουϊσμοῦ, τοῦ Βουδισμοῦ, τοῦ Ταοϊσμοῦ καὶ τοῦ Κομφουκιανισμοῦ».

«Ἕνα ΜτΘ, ποὺ στοχεύει ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο στὴν ἐξοικείωση τῶν μαθητῶν σὲ μία μόνο ἰδιαίτερη θρησκευτικὴ παράδοση, ἔχει πλέον φτάσει στὰ ὅριά του».

Ὅπως μπορεῖ νὰ διαπιστώσει κανείς, ἕνας νέος σχεδιασμὸς τῆς πολυθρησκειακῆς ἀγωγῆς ἐπιβάλλεται αὐταρχικὰ καὶ μάλιστα μὲ ἀόριστους ἀφορισμούς, ἀφοῦ δὲν βασίζεται σὲ ἔγκυρα ἐπιστημονικά, παιδαγωγικὰ καὶ θεολογικὰ τεκμήρια (ἐμπειρικὲς ἔρευνες, χριστιανοπαιδαγωγικὲς μελέτες κ.ἄ). Συγχρόνως, ἡ διαφορὰ καὶ ἡ ἑτερότητα τῆς ἐξ Ἀποκαλύψεως ὀρθόδοξης χριστιανικῆς πίστεως ἔναντι τῶν μὴ ἀποκαλυπτικῶν θρησκειῶν ἀποκρύπτεται, καθὼς ἡ πίστη αὐτὴ ὑποτιμᾶται καὶ παρουσιάζεται στὸ νέο ΠΣ ὡς μία ἐκ τῶν ἀνθρωποκατασκευασμένων θρησκειῶν.

Ἡ μετατροπὴ τοῦ ὀρθόδοξου ΜτΘ σὲ πολυθρησκειακό μάθημα δὲν ἔχει ὡς βασικὸ στόχο, κατὰ τὴ γνώμη μας, τὴν ἀλλαγὴ τῆς διδακτικῆς μεθοδολογίας τοῦ μαθήματος, ἀλλὰ τὴ μετατροπὴ τῆς οὐσίας καὶ τοῦ χαρακτήρα του, ποὺ μέχρι τώρα σχετίζεται μὲ τὴν ὀρθόδοξη πίστη καὶ παράδοση.

Μὲ αὐτὸ τὸ Πρόγραμμα, τὸ ΜτΘ δὲν ἔχει ὡς δομική του ἀφετηρία τὰ στοιχεῖα, ποὺ συνδέουν τοὺς μαθητὲς μὲ τὴν πίστη τους στὸν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ, ἀλλὰ μετατρέπεται καταρχὰς σὲ ἕνα μάθημα ἐντελῶς γνωσιολογικό, ποὺ «θεμελιώνεται στὴ σχέση του μὲ τὸ  λόγο» καὶ «στοχεύει νὰ οἰκοδομήσει  λογικὰ τὴ θρησκευτικὴ ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν καὶ τῶν ἐφήβων».

Πάνω σ’ αὐτὸ τὸ ὀρθολογικὸ μοτίβο ἔχει οἰκοδομηθεῖ ὁλόκληρη ἡ μετα-θεολογικὴ καὶ μετα-πατερικὴ φιλοσοφία τοῦ νέου ΠΣ. Αὐτὸ φαίνεται ὁλοκάθαρα σὲ εἰδικὸ κεφάλαιό του μὲ τίτλο:

«Ἡ ὑπογράμμιση τῆς ἀνθρωποκεντρικῆς διάστασης», στὸ ὁποῖο σαφῶς καθορίζεται,  ὡς διάσταση τῆς σχολικῆς θρησκευτικῆς ἀγω - γῆς, ὄχι ἡ θεανθρωποκεντρικότητα ἑνὸς χριστιανικοῦ μαθήματος, ἀλλὰ ἡ ἀνθρωποκεντρικότητα, δηλαδὴ μία θρησκευτικὴ ἀγωγὴ καὶ διδασκαλία χωρὶς πίστη, σχέση καὶ ἀναφορὰ πρὸς τὸν Θεό: «Μία σύγχρονη ἀντίληψη γιὰ τὸ ΜτΘ καλεῖται νὰ ἑστιάσει τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ μαθητῆ στὴν ἀνθρώπινη διάσταση τῶν θρησκειῶν καὶ τῆς θρησκευτικῆς πίστεως».

Ὡστόσο, ἡ προσπάθεια νὰ περιορισθεῖ τὸ ΜτΘ ἀποκλειστικὰ σὲ ἕνα ὀρθολογικό, γνωσιολογικὸ καὶ καθαρὰ ἀνθρωποκεντρικό πλαίσιο, δὲν συνάδει μὲ τὴν ἀλήθεια καὶ τὴ ζωὴ τῆς ὀρθόδοξης πίστης, τῆς πίστης τῆς πλειονότητας τῶν μαθητῶν, ἀλλὰ οὔτε καὶ μὲ τὴ θρησκευτικότητα τῶν ἀλλόδοξων καὶ ἑτερόδοξων μαθητῶν.

Τὸ νέο ΠΣ βασίζεται στὴ συναφειακὴ διδασκαλία ὅλων τῶν θρησκειῶν. Ὁ σχεδιασμός, ὡστόσο στερεῖται θεολογικοῦ καὶ παιδαγωγικοῦ ὑπόβαθρου, διότι δὲν λαμβάνεται ὑπόψη ὅτι ἡ πολτοποιημένη διδασκαλία τόσων διαφορετικῶν θρησκευτικῶν ἐκδοχῶν θὰ ἔχει ὡς συνέπεια τὴ σύγχυση στὴ συνείδηση τῶν παιδιῶν τοῦ πνευματικοῦ ἐπιπέδου τῶν 8-14 ἐτῶν. Ὅπως μαρτυρεῖται, ἄλλωστε, στὸ ἴδιο τὸ νέο ΠΣ, σκοπὸς αὐτῆς τῆς συναφειακῆς θρησκευτικῆς ἀγωγῆς, δὲν εἶναι ἡ καλλιέργεια τῆς πίστης στὸν Θε- άνθρωπο Χριστό, ἀλλὰ ἡ συμβολὴ τοῦ ΜτΘ στὴ δημιουργία μίας σύγχρονης πολυπολιτισμικῆς κοινωνίας.

Τὸ ΜτΘ, ὡστόσο, μέσα ἀπὸ τέτοιες πολιτικοϊδεολογικὲς καὶ πρόσκαιρες σκοποθεσίες, παύει νὰ ἔχει θρησκευτικὸ χαρακτήρα καὶ νὰ ἀναφέρεται στὴν ἀνάπτυξη τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης τῶν μαθητῶν. Στοχεύει μᾶλλον νὰ καταστεῖ ἕνα μάθημα ἁπλῆς κοινωνικῆς ἢ πολιτικῆς ἀγωγῆς, ποὺ ὑπηρετεῖ καθαρὰ πολιτικοκοινωνικοὺς στόχους:

«Ἡ θρησκευτικὴ ἐκπαίδευση καλεῖται νὰ ὑπηρετήσει ἕνα θρησκευτικὸ γραμματισμό, ὁ ὁποῖος θὰ πρέπει νὰ ὑπηρετεῖ κοινωνικὰ προστάγματα καθολικοῦ χαρακτήρα, ὅπως εἶναι πρῶτα καὶ κύρια ὁ πολιτισμικὸς ἐγκλιματισμὸς τοῦ μαθητῆ στὴν εὐρύτερη κοινωνικὴ πραγματικότητα, ποὺ ζεῖ καὶ ὄχι ὁ ἰδεολογικὸς ἐγκιβωτισμός του σὲ ἀπολυτοποιημένες ἑρμηνεῖες καὶ στάσεις ζωῆς».

«Οἱ Θρησκεῖες μποροῦν νὰ βοηθήσουν στὴν ἀντιμετώπιση τῶν συγκρούσεων καὶ στὴ δημιουργία μίας σύγχρονης πολυπολιτισμικῆς κοινωνίας». «Ὁ θεραπευτικὸς καὶ συμφιλιωτικὸς ρόλος τῶν θρησκειῶν παραμένει βασικός, καθὼς στὶς περισσότερες Θρησκεῖες ὑπάρχουν “πηγές” θεραπείας καὶ συμφιλίωσης»

Ορθόδοξος Τύπος, 07/03/2014