Κυριακή προ των Φώτων (Μάρκ. 1,1-8) Το κήρυγμα Ιωάννου του Βαπτιστού (+Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

Το κήρυγμα Ιωάννου του Βαπτιστού

(Ομιλία του †Επισκόπου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

ΚΥΡΙΑΚΗ προ των Φώτων σήμερα, αγαπητοί μου, και το ευαγγέλιο προβάλλει τον Ιωάννη τον Πρόδρομο, πού αξιώθηκε να βάπτιση τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν.

Τι ήταν ό Ιωάννης; Άνθρωπος όπως κ' εμείς. 'Αλλά Τι άνθρωπος! Υπάρχουν άνθρωποι άγριοι σαν τα θηρία και ασεβείς σαν τους δαίμονες• ό άνθρωπος, όπως λέει ένας ιερός πατήρ, μακριά από το Θεό γίνεται ή «θηριώδης» ή «δαιμονιώδης». 'Αλλ' υπάρχουν και άνθρωποι χαριτωμένοι, όπως λέει και ό αρχαίος ποιητής• «Η χαρίεν έστ' άνθρωπος, αν άνθρωπος ή» (Μένανδρος). Είναι όσοι έφτασαν σε ύψος αρετής. Αυτοί αξίζει να ονομάζονται άνθρωποι.

Ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν και ό Ιωάννης ό βαπτιστής. Με την άσκηση του έγινε ένας επίγειος άγγελος, ένας ένσαρκος άγγελος! Είναι αξιοθαύμαστος για τον βίο του, αξιοθαύμαστος και για το κήρυγμα του.

Ποιος ό βίος του; Από την αρχή ό υιός του Ζαχαρίου και της Ελισάβετ διακρίθηκε. Γεννήθηκε θαυματουργικός από μητέρα στείρα. Από παιδί δόθηκε στο Θεό. Αποσύρθηκε στην έρημο, πού Είναι το πανεπιστήμιο του Θεού, και εκεί πέρασε τη ζωή του. Έζησε πολύ διαφορετικά από ότι ζουν όσοι κατοικούν στα μέγαρα των πόλεων. Έζησε με εγκράτεια θαυμαστή. Δεν γεύθηκε ούτε σταγόνα κρασί. Ποτό του ήταν το νερό του Ιορδανού. Τροφή του «ακρίδες και μέλι άγριον» (Μάρκ. 1,6). Τι Είναι οι «ακρίδες»; Είναι ή χόρτα ή μάλλον τα γνωστά έντομα πού και μέχρι σήμερα χρησιμεύουν εκεί στους βεδουίνους ως τροφή• όπως εμείς ξεραίνουμε τις πιπεριές, έτσι αυτοί ξεραίνουν τα έντομα αυτά και τα τρώνε. Τι φορούσε; Το φόρεμα του ήταν από τρίχες καμήλου και στη μέση του είχε μια δερμάτινη ζώνη. Που κοιμόταν; Όχι σε σομιέ στρώμα του ήταν ή αμμουδιά. Κατοικία και στέγη είχε τα άστρα του ουρανού. και συντροφιά του; τα άγρια θηρία. Μέσα στην αμόλυντη φύση έζησε.

Βιβλία δεν είχε. Μελετούσε το βιβλίο της θείας δημιουργίας. Εμείς μάτια έχουμε και μάτια δεν έχουμε. Για 'κείνων όλα τα δημιουργήματα του Θεού, ό ήλιος πού έλαμπε, ό Ιορδάνης πού κυλούσε τα νερά του, τα φυτά της ερήμου, τα πουλιά πού πετούσαν, τα θηρία (λιοντάρια και άλλα) πού ακούγονταν τη νύχτα, τα άστρα του ουρανού, όλα αυτά ήταν βιβλία, από τα όποια διδασκόταν. Έτσι ζούσε.

Κι όταν πλέον ήρθε ή ώρα έλαβε εντολή από το Θεό να εκτέλεση την αποστολή του. Όχι αυτοχειροτόνητος, όπως συμβαίνει συχνά μ' εμάς• πήρε εντολή από το Θεό, ν' άφήση την έρημο και να έρθει στα ρείθρα του Ιορδάνου. Εκεί έστησε το βήμα, τον άμβωνα του, και άρχισε να κηρύττει. Κόσμος πολύς ερχόταν να τον ακούσει. Κήρυγμα μαγνήτης! Κήρυτταν και άλλοι (γραμματείς, φαρισαίοι, Σαδδουκαίοι, αρχιερείς, ψευδοπροφήτες), αλλά το κήρυγμα του Ιωάννου διέφερε όσο ή φωτιά από τον πάγο. Μεσ" άπ' την ψυχή του έβγαινε φωτιά. Ακούγοντας τον Ιωάννη νόμιζε κανείς ότι αστράφτει και βροντά ό ουρανός.

Ποιο ήταν το κήρυγμα του; Άλλοι προσπαθούσαν με γλυκόλογα και κολακείες να ευχαριστήσουν τους ακροατές, όπως οι αρχαίοι ρήτορες στην Αθήνα. Ό Ιωάννης δεν είχε γλυκόλογα• είχε λόγια αυστηρά, με τα όποια προσπαθούσε να φέρει σε συναίσθηση και αφύπνιση τις συνειδήσεις. Θέλετε ν' ακούσετε;

«Γεννήματα εχιδνών...» (Ματθ. 3,7• Λουκ. 3,7). Ακούτε πώς τους ονομάζει; Και ποιοι ήταν από κάτω; ιερείς, αρχιερείς, Σαδδουκαίοι, φαρισαίοι. Απορεί κανείς πώς δέ' σήκωσαν λιθάρια να τον πετροβολήσουν. Τι θα πει «γεννήματα έχιδνών»; Παιδιά της οχιάς, πού Είναι το πιο φαρμακερό θηρίο.

Κ' εσείς, λέει, έχετε το φαρμάκι στη γλώσσα σας. Δεν κάνετε τίποτ' άλλο από το να συκοφαντείτε, να διαβάλλετε και να φονεύετε τους προφήτες. Ποιος σας είπε πώς θα διαφύγετε την οργή του Θεού; «Τίς υπέδειξε υμίν φυγείν από της μελλούσης οργής;» (έ.ά.). Ό Θεός δέ' θα σας άφήση ατιμώρητους• θα έρθει ή ώρα της τιμωρίας σας.—Μα, θα πείτε, αντί να τους πει κ' ένα ευχαριστώ πού ήρθαν από μακριά να τον ακούσουν, τους δείχνει τόση αυστηρότητα;
Ό Ιωάννης έβλεπε μακριά. Κοντόφθαλμοι εμείς• αλλά το μάτι του Ιωάννου έβλεπε, ότι δέ' θα πέραση πολύς χρόνος και θα εκδηλωθεί ή κακία τους. Αυτοί πού τώρα τον άκουγαν, σε λίγο θα είναι στα κριτήρια Άννα-Καϊάφα και Πιλάτου και θα φωνάζουν «Σταύρωσον σταύρωσαν αυτόν» (Λουκ. 23,21). Και όντως το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής αυτοί φώναζαν κάτω άπ' το πραιτόριο. Γι' αυτό τους είπε «Γεννήματα έχιδνών» πού παροργίζουν το Θεό. Και πώς εκδηλώνεται ή Οργη του Θεού «επί τους υιούς της απείθειας» (Εφ. 5,6); Με πολλούς τρόπους. Όργή του Θεού Είναι λ.χ. ένας σεισμός, μια πλημμύρα, μία πυρκαγιά, μια επιδημία, ένας πόλεμος, ένας εμφύλιος σπαραγμός κ.λ.π.. Άλλ' υπάρχει και κάτι χειρότερο• Είναι ή κόλασης, και αυτό υπονοούσε ό Ιωάννης. Κάποιοι θα γελάσουν. Άλλ' όσο Είναι βέβαιο ότι υπάρχει νύχτα και έρεβος και σκοτάδι, τόσο βέβαιο Είναι ότι υπάρχει και κόλασης. Θα κολασθείτε, λέει ό Ιωάννης, θα τιμωρηθείτε!

—Μα αυτά Είναι λόγια απελπιστικά, θα πείτε.

Όχι. Ήταν αυστηρός ό Ιωάννης• άλλ' ήταν συγχρόνως και ό άνθρωπος αγάπης. Διότι από αγάπη ήλεγχε. Προειδοποιούσε τους ακροατές του, για να μη φθάσουν στην καταστροφή. Μέσ' στο σκοτάδι εκείνης της εποχής (τετρακόσα χρόνια είχε ν' ακουστή φωνή αληθινού προφήτου) έριξε φωτοβολίδα. Έχετε δει φωτοβολίδα; Είδα φωτοβολίδες στον πόλεμο• σκοτάδι Είναι, βουνό σκότους, δέ' βλέπεις τίποτα, και αίφνης ένα αεροπλάνο ρίχνει μια φωτοβολίδα- ήμερα γίνεται. Ποια Είναι ή φωτοβολίδα του Ιωάννου, πού τη ρίχνει και σ' εμάς ακόμα; Μία λέξι «Μετανοείτε» (Ματθ. 3,2).
Τι Είναι ή μετάνοια; Το σπουδαιότερο καθήκον μας. Μετάνοια Είναι, να ξεριζώσεις τ' αγκάθια πού έχεις μέσα σου - ή αρνητική όψεις αυτή. Μετάνοια Είναι, εκεί πού ήταν τ' αγκάθια, να φυτέψεις λουλούδια, τριαντάφυλλα και κρίνους, και προ παντός το δέντρο της αρετής. Μετάνοια Είναι, να πάψης την ψευτιά, την πονηρία, την κακία, τη μοιχεία, την πορνεία, τη βλασφημία, κάθε κακό, να κάνης στροφή 180 μοιρών και ν' αγαπήσεις την αρετή. Μετάνοια Είναι έρως του Χριστού και μίσος κατά του διαβόλου.
«Μετανοείτε», είπε ό Ιωάννης σε όλους, μικρούς και μεγάλους, στρατιωτικούς, τελώνες, γραμματείς, αρχιερείς. Ό Θεός, λέει, σας δίνει παράταση να εξοφλήσετε το χρέος σας. Είναι ή τελευταία προθεσμία. Μετά πλέον, τσεκούρι και φωτιά! έτσι μιλούσε. Διότι «ή άξίνη προς την ρίζαν των δένδρων κείται» και «πάν δένδρον μή ποιούν καρπόν καλόν εκκόπτεται και εις πυρ βάλλεται» (Ματθ. 3.10 Λουκ. 3,9). Εάν δεν μετανοήσετε, τότε είστε σαν το δέντρο πού παρ' όλη την περιποίηση του κηπουρού παραμένει άκαρπο, και τότε πλέον το κόβουν και το κάνουν ξύλα για φωτιά. Ετσι κ' εσείς• αυτό θα είναι το τέλος σας.

Αγαπητοί μου, ό Ιωάννης ό βαπτιστής ρίχνει και σ' εμάς σήμερα τη φωτοβολίδα του και φωνάζει• «Μετανοείτε». Αμαρτωλός είμαι• αλλά διαβάζω τάς Γραφάς, την Αποκάλυψη, τα βιβλία του Θεού με τις προφητείες, και νομίζω ότι Είναι μια τελευταία προθεσμία για την ανθρωπότητα.

Δεν μετανοεί δυστυχώς ή άνθρωπότης. Οι αρχηγοί των υπερδυνάμεων συναντώνται, αλλά τίποτε δεν κάνουν. Κουβέντες και γλυκόλογα. Δεν λαλούν την αλήθεια ό ένας προς τον άλλο• δεν ακούγεται ή λέξη «μετανοείτε». Καθένας εμμένει στο σύστημα του.

Μήπως ή μικρά μας πατρίδα ακούει το «Μετανοείτε»; Ήταν άλλοτε δέντρο γεμάτο άνθη και καρπούς• γέννησε μεγάλους άνδρες, σοφούς και αγίους. Τώρα; ξηράίλα. Ω Ελλάς, δέντρο με χιλιάδων χρόνων Ιστορία, πώς κατήντησες άκαρπο; Αν έρθει ό Ιωάννης με το κλαδευτήρι του, πόσα ξεράδια έχει να πετάξει!...

Άλλα κι ό καθένας μας δέντρο Είναι. Ή μηλιά κάνει μήλα, ή αχλαδιά αχλάδια, ή πορτοκαλιά πορτοκάλια, κ' εμείς πρέπει να κάνουμε καρπούς αγίου Πνεύματος, αρετές. Έχουμε καρπούς; καλώς• δεν έχουμε; τότε, αν μείνουμε αμετανόητοι, θα πέση τσεκούρι και φωτιά.

Ό Θεός να μας δώσει μετάνοια, τώρα στο νέο έτος. Μικροί και μεγάλοι, αγράμματοι και επιστήμονες, λαϊκοί και κληρικοί, αρχιεπίσκοποι και πατριάρχαι, όλοι έχουμε ανάγκη μετανοίας. Ένας Μέγας Αντώνιος, όταν πλησίασε να πεθάνει, είπε στα πνευματικά του παιδιά Παρακαλέστε το Θεό να μου δώσει μετάνοια. Εμείς Τι να πούμε; Δός μας, Χριστέ, μετάνοια, μαλάκωσε τις καρδιές μας, μην πάθουμε κ' εμείς αυτά πού ήλεγχε ό Ιωάννης ό βαπτιστής.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος-

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία, ή οποία έγινε στον Ιερό ναό Αγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης την 5-1-1986. Καταγραφή και σύντμησης 2-1-2005.