Ο Νεομάρτυς Σταμάτιος εκ Βόλου (16/8/1680)

Ο Νεομάρτυς Σταμάτιος εκ Βόλου (16/8/1680)1

Του Κων. Α. Οικονόμου, δασκάλου

Ο Σταμάτιος γεννήθηκε στο χωριό Άγιος Γεώργιος Νηλείας του Πηλίου και καταγόταν από την φημισμένη οικογένεια των Σταματόπουλων, που ήκμασε στο κεφαλοχώρι αυτό, μέχρι το 1821. Ακόμη και σήμερα, οι ντόπιοι δείχνουν τον τόπο της πατρικής του οικίας, όπου σώζονται ερείπια και μια κρήνη που ονομάζεται «βρύση του Αη Σταμάτη». Από μικρός ο Σταμάτιος διακρίνονταν για την πίστη στο Χριστό και την αγάπη στη σκλαβωμένη πατρίδα καθώς, ζώντας στον 17ο αιώνα, ζούσε έντονα την καταπίεση των Ελλήνων από τον κατακτητή. Όταν κάποιος αγάς ήρθε στην περιοχή τους για να συγκεντρώσει τις ετήσιες εισφορές (χαράτσια) των κολλήγων για το σουλτάνο, αδίκησε τους φτωχούς ραγιάδες.

Έτσι μια αντιπροσωπεία των κατοίκων της περιοχής, μεταξύ των οποίων και ο Σταμάτιος, στάλθηκε στην Υψηλή Πύλη για να διαμαρτυρηθεί στο μεγάλο βεζύρη2. Βασικό στέλεχος της αντιπροσωπίας ήταν και ο Σταμάτιος.

Ο τοπικός αγάς είχε επιβάλει αβάσταχτους φόρους χάριν της Βαλιδέ χανούμ Κιοσσέμ, στην οποία είχε δωρηθεί η χερσόνησος της Μαγνησίας. Όμως ο ανώτατος αυτός Οθωμανός, στον οποίον έκαναν την καταγγελία, όντας φίλος του άδικου αγά, έδωσε εντολή να τους ξυλοκοπήσουν άγρια και έπειτα να τους διώξουν. Καθώς οι φρουροί τους έδιωχναν σπρώχνοντάς τους από το οίκημα του βεζύρη, κάποιοι παριστάμενοι Οθωμανοί, βλέποντας ότι ο Σταμάτιος διαμαρτυρόταν φωνάζοντας περισσότερο, τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν πίσω στο βεζύρη με την ψευδή κατηγορία ότι, ενώ ήταν παλιότερα Μουσουλμάνος, αρνήθηκε την παλιά του πίστη και είχε γίνει πλέον Χριστιανός. Ο ίδιος το αρνήθηκε, αλλά ο βεζύρης τον έστειλε στον κριτή. Εκεί και πάλι ο Σταμάτιος αρνήθηκε τις κατηγορίες, αλλά ο κριτής του απάντησε πως, ακόμα κι αν η κατηγορία ήταν ψεύτικη, εκείνος έπρεπε τώρα να αλλαξοπιστήσει!

Όμως ο γενναίος Μάρτυρας του απάντησε ότι προτιμούσε να πεθάνει παρά να αρνηθεί την πίστη του. Τότε ο κριτής τον έστειλε πίσω στο βεζύρη για ν' αποφασίσει ο ίδιος για την τύχη του. Ο μεγάλος αξιωματούχος του σουλτάνου προσπάθησε να καλοπιάσει τον Άγιο με κολακείες και υποσχέσεις για πλούτη κι αξιώματα, όμως εκείνος του απαντούσε με θάρρος πως ο πλούτος του κι η δόξα του ήταν ο Ιησούς Χριστός. Τότε διατάχθηκε να ριχτεί στη φυλακή και να τιμωρείται καθημερινά. Έπειτα από λίγες μέρες οδηγήθηκε πάλι στο βεζύρη, ο οποίος πίστευε πως ο Σταμάτιος θα είχε αλλάξει γνώμη. Βλέποντας το αμετάθετο της πίστης του, τον απείλησε πως αν δεν γινόταν Μουσουλμάνος θα διέταζε το θάνατό του. Εκείνος και πάλι έμεινε ανυποχώρητος σαν βράχος. Τότε ο βεζύρης διέταξε τον αποκεφαλισμό του Μάρτυρα, που έγινε τη 16η Αυγούστου του 1680, μπροστά στον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας της Πόλης.

Αξίζει να σημειώσουμε πως μέχρι πριν λίγα χρόνια ο Άγιος Νεομάρτυς Σταμάτιος ταυτιζόταν με τον Άγιο Απόστολο το Νέο καθώς ήταν από κοντινά χωριά και μαρτύρησαν την ίδια μέρα, σε διαφορετικό χρόνο. O Αγιος Απόστολος ο Νέος, από τον Αγιο Λαυρέντιο Πηλίου, μαρτύρησε στις 16 Αυγούστου 1686, ο δε Αγιος Σταμάτιος, από τον Αγιο Γεώργιο Νηλείας Πηλίου, στις 16 Αυγούστου 1680. Έτσι φαίνεται πως, με την πάροδο των ετών, οι δύο αυτές μορφές των Νέων Μαρτύρων ταυτίστηκαν στη συνείδηση των πιστών Πηλιορειτών.

Ο θεολόγος Βασίλειος Σκιαδάς, τεκμηρίωσε την άποψη ότι ο Αγιος Σταμάτιος είναι διαφορετικό πρόσωπο από τον Αγιο Απόστολο το νέο. Από τότε καθιερώθηκε από την Ι. Μ. Δημητριάδος (αρχιερατεύοντος του ήδη μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου) να τιμάται η μνήμη του, στον Αγιο Γεώργιο Νηλείας, (κτίσθηκε παρεκκλήσι επ’ονόματί του, στο ναό του Αγ. Γεωργίου) την πρώτη Κυριακή μετά την 16η Αυγούστου που ήταν η ημέρα του μαρτυρίου του, ενώ στις 16/8 τιμάται η μνήμη του αγίου Αποστόλου του Νέου.

Την ημέρα του εορτασμού της μνήμης του Αγίου Σταματίου μεταφέρεται εν πομπή στον πανηγυρίζοντα ναό το τμήμα του λειψάνου του, που διασώζεται στην Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών Πηλίου.

Τροπάριο: Ο μάρτυς Σταμάτιος εν τη αθλήσει αυτού, ημάς συνεκάλεσε μέλψαι την μνήμην αυτού, την θείαν εν άσμασιν, ούτος γάρ ο γενναίος, του Σωτήρος οπλίτης, ήσχυνε τούς της Άγαρ ασεβείς αποτόμως, διό και διά ξίφους απήλειφε.

………………………………………………………

1. Εδώ και χρόνια ο Άγιος Σταμάτιος τιμάται την πρώτη Κυριακή μετά την 16η Αυγούστου που ήταν η ημέρα του μαρτυρίου του, ενώ στις 16/8 τιμάται η μνήμη του αγίου Αποστόλου του Νέου.

2. Ο Μ. Βεζύρης ήταν αξίωμα ανάλογο μ' αυτό του σημερινού πρωθυπουργού.