Μητροπολίτης Γόρτυνος Ιερεμίας, Το Μυστήριο της Εξομολογήσεως

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΩΣ

1. Σήμερα, αδελφοί μου χριστιανοί, θα σας μιλήσω για το ιερό Μυστήριο της Εξομολογήσεως των αμαρτιών μας.Λέγεται και Μυστήριο της «Μετανοίας», γιατί εννοείται ότι πρέπει να μετανοήσει ο αμαρτωλός για να πάει στον πνευματικό Ιερέα να εξομολογηθεί. Το πόσο σπουδαίο και σοβαρό είναι το Μυστήριο αυτό φαίνεται από το ότι το τελεί μόνο ο Επίσκοπος. Αλλά επειδή ο Επίσκοπος δεν μπορεί να επαρκέσει και να εξομολογεί όλο το πλήθος των χριστιανών της ποίμνης του, γι᾽ αυτό και παραχωρεί την τέλεση του Μυστηρίου αυτού σε μερικούς Ιερείς, οι οποίοι διακρίνονται για την πνευματικότητά τους• γι᾽ αυτό και οι εξομολόγοι Ιερείς  λέγονται  «πνευματικοί». 

Το Μυστήριο της εξομολόγησης των αμαρτιών το συνέστησε ο Ίδιος ο Ιησούς Χριστός, όταν είπε στους μαθητές Του: «Λάβετε Πνεύμα Άγιον, αν τινων αφήτε τας αμαρτίας αφίενται αυτοίς• αν τινων κρατήτε κεκράτηνται» (Λουκ. 19,10. Ιωάν. 20,22-23).

2. Όπως το λέει και η λέξη «εξομολόγηση», ο χριστιανός πρέπει να «ομολογήσει», πρέπει δηλαδή να πει τα αμαρτήματά του στον πνευματικό. Ασφαλώς χρειάζεται ταπείνωση για να ομολογήσει κανείς τις αμαρτίες του, αλλά, αν υπάρχει πραγματική μετάνοια, έρχεται με την Χάρη του Θεού η ταπείνωση αυτή και ο αμαρτωλός καταθέτει με ειλικρίνεια στον αντιπρόσωπο του Θεού τις αμαρτίες πού διέπραξε. Ο πνευματικός έπειτα διαβάζει στον εξομολογούμενο μία ευχή, που λέγεται «συγχωρητική» ευχή, και συγχωρούνται έτσι τα εξομολογηθέντα αμαρτήματα. Αλλά ενώ, χριστιανοί μου, συγχωρούνται στον αμαρτωλό τα αμαρτήματα που εξομολογήθηκε, παραμένει όμως μέσα του το σώμα της αμαρτίας, παραμένει η ροπή και η επιθυμία για την αμαρτία. Για να «σκοτωθεί» αυτό το σώμα της αμαρτίας, που είναι μέσα μας, χρειάζεται και μετά την εξομολόγησή μας αγώνας εναντίον των αμαρτωλών παθών. 

Γι᾽ αυτό και ο πνευματικός μετά την εξομολόγηση βάζει επιτίμια στον χριστιανό, που δεν είναι τιμωρίες, αλλά είναι θεραπευτικά φάρμακα, για να μην επαναληφθούν τα αμαρτήματα που εξομολογήθηκε και για να εξαλειφθεί το κακό στην ρίζα του. Όσο ο χριστιανός ασκείται με τα επιτίμια αυτά του πνευματικού του, τόσο λαμβάνει και περισσότερο την πληροφορία της αφέσεως των αμαρτιών του. Γι᾽ αυτό και διαβάζουμε στα ιερά Συναξάρια περί αγίων ασκητών ότι την χαρά της αφέσεως των αμαρτιών τους την λάμβαναν στα τελευταία έτη της ζωής τους, όταν πιά είχε καθαριστεί εντελώς η καρδιά τους και είχε απορροφηθεί εντελώς το πνεύμα τους από την αγάπη του Θεού. Γι᾽ αυτό όλη μας η ζωή, αδελφοί μου, πρέπει να είναι ζωή μετανοίας. Δεν φτάνει ένα απλό «αμάρτησα», αλλά χρειάζεται νά μισήσουμε την αμαρτία, ώστε, όταν αυτή ξαναμπερδευτεί στα πόδια μας, να την «κλωτσήσουμε» και να μη μάς ξαναμολύνει πιά.

3. Συγχωρούνται όλα τα αμαρτήματα; Ναί, με την συγχωρητική ευχή συγχωρούνται όλα τα αμαρτήματα, οποιαδήποτε και αν είναι αυτά που θα πει ο αμαρτωλός στον πνευματικό Ιερέα. Γι᾽ αυτό και η Εκκλησία καταδίκασε τους Μοντανιστές και τους Νοβατιανούς, που έλεγαν ότι είναι ασυγχώρητα τα αμαρτήματα του φόνου και των σαρκικών πτώσεων. Η Αγία Γραφή όμως μιλάει για ασυγχώρητα αμαρτήματα. Ως ασυγχώρητο αμάρτημα ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός είπε την βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος (Ματθ. 12,31-32), αλλά και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης μιλάει για «αμαρτία προς θάνατον» (Α´ Ιωάν. 5,16). 

Τα αμαρτήματα όμως αυτά θεωρούνται ως ασυγχώρητα, γιατί δεν υπάρχει η προϋπόθεση της συγχώρησης, δηλαδή η μετάνοια. Όταν δηλαδή κάποιος βλέπει φανερά μπροστά του τα θαύματα του Θεού, που είναι ενέργειες του Αγίου Πνεύματος και όμως δεν τις πιστεύει (αυτό είναι η βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος), αυτό φανερώνει ότι έχει χαλασμένη ψυχή, ότι είναι πωρωμένη η καρδιά του. Δεν μπορεί λοιπόν αυτός ποτέ να πει το «ήμαρτον», που λέει ο αμαρτωλός, και γι᾽ αυτό δεν μπορεί να συγχωρεθούν τα αμαρτήματά του. Ώστε ασυγχώρητη αμαρτία είναι η πώρωση. Αυτή είναι «μπετόν», που πέφτει στην ψυχή και χίλιοι καλοί σπόροι και αν σπαρούν έπειτα στο «μπετόν» αυτό, δεν μπορεί ποτέ να δώσουν ένα λουλούδι.

4. Τα αμαρτήματα που εξομολογείται στον πνευματικό του ο αμαρτωλός συγχωρούνται εντελώς. Το πετραχήλι δηλαδή του πνευματικού γίνεται σφουγγάρι, που πλένει και σβήνει ό,τι ασχημο έχει γραφεί στην καρδιά μας με την αμαρτία. Δεν μένει τίποτε. Σ᾽ αυτό όμως υπάρχει μία διαφωνία: Άλλοι Πατέρες λένε ότι συγχωρούνται μεν τα αμαρτήματα που εξομολογείται ο χριστιανός, αλλά στην ψυχή παραμένει η «ουλή», το σημάδι δηλαδή της πληγής της αμαρτίας. Εμείς θα συνταχθούμε με την γνώμη των άλλων Πατέρων, που την εκπροσωπεί ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ότι με την σωστή εξομολόγηση, εξομολόγηση δηλαδή με πραγματική μετάνοια, δεν παραμένει ούτε η «ουλή», δεν παραμένει κανένα σημάδι της αμαρτίας του χριστιανού.

5. Χριστιανοί μου, να πηγαίνετε να εξομολογείστε. Διαπιστώνω με λύπη ως Επίσκοπος ότι οι χριστιανοί της Μητροπόλεώς μου, κατά το μεγαλύτερο ποσοστό, δεν εξομολογούνται. Πάρτε την απόφαση, σάς παρακαλώ, και πάτε να εξομολογηθείτε σε όποιον πνευματικό θέλετε, είτε εδώ είτε αλλού. Και εύχομαι να πέσετε σε χέρια καλού «γιατρού», καλού δηλαδή πνευματικού. Γιατί άλλοι πνευματικοί είναι υπερβολικά αυστηροί και άλλοι είναι υπερβολικά χαλαροί, που δεν θεωρούν ως αμαρτήματα όσα η Αγία Γραφή λέει αμαρτήματα. Σεις όμως, σε όποιον πνευματικό πέσετε, ομολογήστε με ειλικρίνεια τις αμαρτίες σας και φύγετε αναπαυμένοι ότι συγχωρέθηκαν αυτές και σβήστηκαν από το βιβλίο του Θεού, όπου ήταν γραμμένες. Σάς εύχομαι καλή μετάνοια και παρακαλώ το ίδιο να ευχηθείτε και να προσευχηθείτε και για μένα τον αμαρτωλό, τον χειρότερο από όλους σας.

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας