Προσφορά αίματος του Ιερού Κλήρου στη δεκαετία του ΄40

ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΑΙΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΚΛΗΡΟΥ  ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘40

Του Πρωτ. Κωνσταντίνου Δ. Βαστάκη

«Επορεύοντο χαίροντες... ότι υπέρ τού ονόματος Αυτού (τού Χριστού) κατηξιώθησαν ατιμασθήναι» (Πράξ. 5, 41)

    Σταθμός ανεπανάληπτος στην ιστο­ρία τού νεώτερου Ελληνισμού, χαράχτηκε με χρυσά και ανεξίτη­λα γράμματα το ΕΠΟΣ τού '40. Το γεγονός μάλιστα τού ύπουλου τορπιλισμού τού ευάνδρου Α/κού μας «ΕΛΛΗ» και, συνε­πεία τούτου, η εκ μέρους τού εχθρού –τάχα και Χριστιανού- ασεβέστατη και βλάσφημη προσβολή που έκαμε στη Μεγαλόχαρη Πα­ναγία μας (15-08-1940), συνεκλόνισε την Ορθόδοξη συνείδηση των Ελλήνων. Γι' αυτό και το πολυθρύλητο ΟΧΙ τού αείμνη­στου Πρωθυπουργού Ιωάννου Μεταξά, ύστερα από το κατάπτυστο τελεσίγραφο της φασιστικής Ιταλίας, είχε τη γνωστή ενθουσιώδη ανταπόκριση στον ελληνικό λαό, ο οποίος με πίστη στο Θεό και με αγά­πη στη δοκιμαζόμενη τότε Πατρίδα ανέλαβε τον υπέρ πάντων αμυντικό αγώνα. Κι ακόμα, είναι γεγονός ότι όλοι τότε οι φο­ρείς της αγωνιζομένης Πατρίδας μας ανεγνώριζαν στην Εκκλησία την πνευματική ηγεσία τού υπέρτατου αγώνα.

Έτσι, η στρατευόμενη και ποιμαίνουσα τότε Εκκλησία, πέρα από την κύρια ποιμαντική και λατρευτική της αποστολή, ανέλαβε να στηρίξει και τον Στρατό και το λαό τού Θεού. Πράγματι, με τον δοξασμέ­νο μας Στρατό συμπορεύθηκε μέχρι την πρώτη γραμμή του μετώπου, κι άφησε εκεί δεκάδες από αγίους κληρικούς της να την εκπροσωπούν και να συμπολεμήσουν με τους γενναίους φαντάρους μας, ως Ιερο­κήρυκες και Στρατιωτικοί Ιερείς... Για το λαό δε του Θεού τα έδωσε όλα, ό,τι είχε και δεν είχε. Πέρα από την παρηγοριά και ενί­σχυσή του στις θλίψεις των ημερών εκεί­νων, πρωτοστάτησε στον καιρό της φο­βερήςπείνας για την περίθαλψη των αδυ­νάτων, ενίσχυσε τις οικογένειες των πολε­μιστών και εκείνων που έπεσαν στο πεδίο της τιμής, ίδρυσε δια νόμου την ευεργετική ΕΟΧΑ, περιέλθαψε τραυματίες και αναπήρους, έσωσε Εβραίους, βοήθησε με κάθε τρόπο τους αδικοκαταδικαζομένους αντιστασιακούς μελλοθανάτους και όσους είχαν την ανάγκη τους, συμμετείχε στον αντιστασιακό αγώνα, τόσο στην επάρατη κατοχή όσο και στη μετέπειτα εθνική συμ­φορά.... και, τέλος, πρόσφερε για την ελευ­θερία της δούλης Πατρίδας Εκατόμβες Ιε­ρομαρτύρων από τους λειτουργούς της και χιλιάδες Εθνομαρτύρων από τους αγνούς και αθώους πιστούς της.

Για χάρη της ιστορίας και των νέων μας θα επαναλάβω παρακάτω ειδήσεις από παλαιότερο σχετικό έργο μας, με το υπό διαπραγμάτευση θέμα και με τίτλο: «Η προσφορά της Εκκλησίας στη δεκαε­τία τον '40», έκδ. της Εταιρείας Ευρυτάνων Επιστημόνων, Αθήνα 1996, σελ. 75 και εξής:

«Όλοι τότε οι κακούργοι και δυνάστες της δούλης Πατρίδας μας: Γερμανοί, Ιτα­λοί, Βούλγαροι, Αλβανοτσάμηδες και Ρουμανίζοντες, στους οποίους, ως μη όφειλε, προστέθηκαν δυστυχώς και εκ των ημετέρων αντιστασιακώνΚομμουνιστές και Αντικομμουνιστές, συμμάχησαν εναντίον της. Συναγωνίζοντο μεταξύ τους για το ποιος απ' αυτούς θα επινοήσει και θα επιφέρει περισσότερα και ειδεχθέστερα τραύματα και καταστροφές σε ιερούς ναούς, μονές, σκεύη και εικόνες και απανθρώπους βασανισμούς σε αγίους λειτουρ­γούς της. Όσοι λοιπόν εκ των λειτουργών της συλλαμβάνονταν τότε για οποιοδήποτε αντιστασιακό λόγο κι έπεφταν στα απαί­σια χέρια τους, σπάνια διέφευγαν τις ομηρίες, τις φυλακίσεις, τους φρικτούς βασανισμούς και εξευτελισμούς προς το ιερατικόν τους σχήμα και, τέλος, και αυτόν τον μαρτυρικό θάνατο. Πάνοπλοι οι παραπά­νω εχθροί, χωρίς οίκτο, «σώριαζαν -όπως προσφυώς ελέγχθη- αλύπητα τη ζωή, σαν το πιο φτηνό και άχρηστο πράγμα...».

Η διαπίστωση αυτή μαρτυρείται: α) στα όσα συνέβαιναν στις φυλακές και στα στρατό­πεδα συγκεντρώσεων, που, μεταξύ του μαρτυρικού φυλακισμένου λαού, πρώτος στόχος των εχθρών ήσαν οι Ιερείς. Χαϊδάρι..., Νταχάου...., Άουσβιτς., κλπ., όταν ακούονται προξενούν ανατριχίλα και αισθήματα συγκινήσεως για όλους τους φυλακισμένους σ' αυτά, μεταξύ των οποί­ων δεκάδες ήσαν και οι «φιλοξενηθέντες» κληρικοί μας. «... Σε όλες τις φυλακές - γράφει ο αείμνηστος Αχιλλέας Κύρρου- ήταν αρκετοί Παπάδες και Καλόγεροι, που είχαν συλληφθεί από τους Ιταλούς, τους Γερμανούς και τους Βουλγάρους για τη συμμετοχή τους στην Εθνική Αντίσταση, σαν για να αποδείξουν μια φορά ακόμα ότι ποτέ η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είχε μείνει μακριά από τους Εθνικούς αγώνες τού Ελληνικού λαού».

Και β) στο ότι πέρα από τις κακουχίες των Κληρικών μας στις φυλακές, η Εκκλησία για την απελευθέρωση της Πα­τρίδας πρόσφερε και πολύ αίμα. «Ιερείς και Μοναχοί που εκρατούντο στις φυλα­κές ως όμηροι ή ως κατάδικοι, ή που συλλαμβάνονταν για αντίποινα σε κάποια αντιστασιακή δράση [σύμφωνα μάλιστα με το σατανικό γερμανικό εφεύρημα ‘περί συλλογικής ευθύνης’ για όλους τους κατεχόμενους υπ' αυτών λαούς], βασανίσθηκαν απάνθρωπα και μαρτύρησαν με διάφορους ανατριχιαστικούς τρόπους, όπως οι ένδο­ξοι Μάρτυρες των πρωτοχριστιανικών χρόνων και οι Νεομάρτυρες επί τουρκο­κρατίας.

Έτσι, εκ της μακράς φάλαγγας των νέ­ων τούτων Νεομαρτύρων Κληρικών που έμειναν πιστοί στο Χριστό και στην Ελλά­δα: «...άλλοι κατακρεουργήθηκαν και δια­μελίσθηκαν, άλλοι έμειναν ημέρες μετέω­ροι στην αγχόνη, άλλους τους έθαψαν ζω­ντανούς ή τους έριξαν στη φωτιά, τους κρήμνισαν σε χαράδρες και βάραθρα, τους έριξαν στη θάλασσα, τους άρπαξαν στα βουνά και πήγαν μ' άγνωστο σε μας θάνα­το, άλλους τους έσφαξαν, άλλους τους σταύρωσαν, αφού προηγουμένως τους βα­σάνισαν βάρβαρα...». Όλοι έμειναν «πι­στοί άχρι θανάτου». Όλοι «εβάστασαν τα στίγματα τού Κυρίου εν τοις σώμασιν αυτών».

Και για την αλήθεια τού λόγου, ιδού και οι αριθμοί:

Οι ηττημένοι και καταντροπιασμένοι Ιταλοί στο πόλεμο 1940-41, που αναπά­ντεχα, χάρη στις πλάτες των προστατών τους, έγιναν και «κατακτητές», χωρίς να ντρέπονται βέβαια για την άδικη θέση που πήραν, θανάτωσαν μαρτυρικά, όπως οι κακούργοι πρόγονοί τους Ρωμαίοι... σαρά­ντα (40) κληρικούς μας.

Το ίδιο και οι Γερμανοί κατακτητές... Θανάτωσαν με τους πιο φρικιαστικούς τρόπους εκατόν τριάντα (130) κληρικούς μας. Επίσης και οι Αλβανοτσάμηδες με τους Ρουμανίζοντες, άλλοτε βοηθούμενοι ή βοηθώντας τους Γερμανοϊταλούς, θανά­τωσαν κι αυτοί είκοσι εννέα (29) κληρι­κούς μας.

Ατυχώς -γράφει σύγχρονος ιστορικός, ο Ι. Αναστασάκης στο έργο του: «Η Εκκλησία στη Μάχη της Κρήτης... 1941- 45», Χανιά 1994- ποταμός αίματος των κληρικών μας έρευσε και με τους κομμουνι­στές, οι οποίοι με την γνωστή διδασκαλία τους: «Δεν θέλουμε παπάδες, δεν θέλουμε Εκκλησίες...», σκότωσαν κι αυτοί με απάν­θρωπους και οικτρούς βασανισμούς διακόσιους σαράντα δύο (242) κληρικούς... 

Με την παράθεση τού παραπάνω αποσπάσματος δεν αποβλέπω να αναξέσω οδυνηρές πληγές... Άλλωστε, και εκ μέ­ρους των αντικομμουνιστικών, δεξιών ανταρτικών ομάδων, φανατικών στρατο­δικών και από άλλες ανεξερεύνητες αιτίες της ανώμαλης τότε εποχής, βρήκαν οικτρό. ταπεινωτικό και μαρτυρικό θάνατο τριά­ντα (30) ακόμη κληρικοί μας.

Παρακάτω παραθέτω, επιλεκτικά και περιληπτικά, αναφορές από το σύγχρονοΣυναξάρι που συνέταξα, Ιεροεθνομαρτύρων Κληρικών τού 40, συνδημοσιευόμενο ως Επίμετρον στο προαναφερθέν έργο μας, σελ. 94-160.

Στο μέτωπο έπεσαν: ο Αρχιμ. Χρυσό­στομος Τσοκώνας, ο επικαλούμενος «άγιος παπάς», και ο Αρχιμ. Ιερόθεος Μπαζιώτης.

Στις 9 Μαρτίου 1943, ο Ιερέας π. Δημήτριος Σταμπουλής, εφημέριος Σκοπιάς Φλωρίνης, επειδή αρνήθηκε να λειτουργή­σει στο βουλγαρικό - σλαβικό γλωσσικό ιδίωμα πιεζόμενος από τους όρχαν/τες, παραδόθηκε στους Γερμανούς, οι οποίοι τον απαγχόνισαν μαζί με άλλους πατριώτες (βλ. «Οι θυσίες των Κληρικών της Ελλάδος», έκδ. Ορθ. Ιεραποστ. Αδελ­φότητος "Ο ΣΤΑΥΡΟΣ", Αθήναι 1995, σελ. 126-127).

Επίσης στο ίδιο βιβλίο, σελ. 129-130, σημειώνεται ο σταυρικός θάνατος, έπειτα από φρικτούς βασανισμούς, τού ιερέα π. Κωνσταντίνου Τούλια, εφημερίου Σιταριάς Φλωρίνης, την 23 Απριλίου 1943, Μεγάλη Παρασκευή...

Παρόμοιο σταυρικό θάνατο υπέστη επίσης τη Μεγάλη Παρασκευή 11 Απριλί­ου 1947, ο ιερέας π. Γεώργιος Σκρέκας, εφημέριος Μεγάρχης Τρικάλων.

Ο Κων. Βοβολίνης στο γνωστό βιβλίο του: «Η Εκκλησία εις τον αγώνα της Ελευθερίας»( 1453-1953), Αθήναι 1952, σελ. 266-267, αναφέρεται σε 80τούτη Βο­ρειοηπειρώτη Ιερέα της Δερβιτσάνης, ο οποίος μετά την υποχώρηση τού Στρατού μας (Απρ. 1941) κατεσφάγη από τους Αλβανοτσάμηδες.

Στις 23 Ιουλίου 1943, ο ιερέας εφημέ­ριος τού χωριού Αγία Αναστασία Ιωαννίνων π. Γεώργιος Σιούλης εκάη ζωντανός σε αχυροκαλύβα από τους Γερμανούς, με­τά από φρικτά βασανιστήρια, χωρίς να αποτεφρωθεί το μαρτυρικό του σώμα, στο οποίο ευρέθη ανέπαφο από τη φωτιά το μι­κρό βιβλίο της Καινής Διαθήκης που έφερε μαζί του, οι δε συμμάρτυρές του απετεφρώθησαν παντελώς. Ο Ιεροεθνομάρτυρας τούτος, προ της θυσίας του, είδε να τυ­φεκίζονται: η σύζυγος - πρεσβυτέρα του, ο υιός του και οι θυγατέρες του...

Στις 3 Ιουλίου 1943, ο Αρχιμ. Ιεροκή­ρυκας της Μητροπόλεως Κοζάνης π. Iωακείμ Λιόλιας συνελήφθη από τους Γερμα­νούς, ενεκλείσθη στις φοβερές φυλακές της Θεσσαλονίκης, όπου εβασανίζετο απάνθρωπα, απαντώντας στους βασανιστές του με παρρησία: «Βαράτε, είμαι Έλληνας Παπάς. Πεθαίνω για τον Χριστό και την Πατρίδα». Τέλος, εξετελέσθη μαζί με άλλους πενήντα (50) αθώους Έλληνες πο­λίτες.

Στις 9 Ιουλίου 1944, ο Ιεροδιάκονος - Μοναχός και αδελφός της Ι. Μονής Αγί­ου Γεωργίου Φενεού της Μητροπόλεως Κορινθίας συνελήφθη, εβασανίσθη και, τέλος, εσφάγη από αντάρτες αριστερών κομ­μουνιστικών ομάδων.

Επίσης στις 7 Αυγ. 1948, ο ιερέας Γεώργιος Αρ. Νικόπουλος, εφημέριος Βουτύρου της Μητροπόλεως Καρπενησιού, κατεδικάσθη και εξετελέσθη στη Λαμία, ως θύμα φα­νατισμού στρατοδικών της εποχής.

Ακόμη, ιερό λείψανο, αποδεικτικό και αντιπροσωπευτικό της μαρτυρικής θυσίας όλων των μαρτυρησάντων ιερέων, είναι επιστήθιος σταυρός που ανήκει στην πα­τρική μου οικογένεια. Είναι λείψανο που διασώθηκε μέσα στις στάχτες, από τη μαρτυρική θυσία τού μακαριστού πατέρα μου Ιεροδιδασκάλου Οικονόμου Δημητρίου Κ. Βαστάκη, εφημερίου του Μεγάλου Χωριού της Μητροπόλεως Καρπενησιού, ο οποίος τελικά μετά από φρικτούς βασανισμούς εκάη ζωντανός από τους Ιταλούς την πα­ραμονή των Χριστουγέννων, 24-12-1942.

Η Εκκλησία μας, λοιπόν, «ως πορφύ­ραν και βύσσον με τα αίματα και των νέων τούτων Ιερομαρτύρων στολισαμένη», δί­καια καυχάται ότι και στους πρόσφατους χρόνους οι λειτουργοί της: «εν υπομονή πολλή..., εν στεχωρίαις, εν πληγαίς και φυλακαίς... και εν λιμώ και θλίψει» (Β' Κορ. 6,4-5, 10,27), συνέβαλαν στην εθνική αντίσταση και απελευθέρωση της Ελληνικής Πατρίδας.

Τέλος, η Εκκλησία μας δεν αποβλέπει σε δάφνες και υστεροφημίες, από την εκτεθείσα προσφορά της. Η Εκκλησία μας είναι πάντα ένα διαρκές παρόν, όπως και ο Θείος Ιδρυτής της. Και σαν Στρατευομένη που είναι, ένα καθήκον έχει: Να θυσιά­ζεται... Κι αυτό έκαμε στο μεγάλο ΕΠΟΣ της ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ τού ΣΑΡΑΝΤΑ. Κι αυτό εξακολουθεί να κάνει, όταν το απαιτούν οι περιστάσεις.

 ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΤΟΛΜΗ» ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2001

Ψηφιοποίηση Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον