Φετουλάχ Γκιουλέν & Ερντογάν- Δυαρχία στην Τουρκία

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ - Δυαρχία στην Τουρκία

Tου Στέφανου Κωνσταντινίδη 

Ο Φετουλάχ Γκιουλέν είναι μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα όχι μόνο της Τουρκίας αλλά και του παγκόσμιου Ισλάμ. Για να αποφύγει τη φυλάκιση από το κεμαλικό καθεστώς εγκατέλειψε την Τουρκία το 1998 και από τότε ζει στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ, από όπου διευθύνει μια ολάκερη αυτοκρατορία που επεκτείνεται σε όλο τον κόσμο. Η αυτοκρατορία του Γκιουλέν είναι επιφανειακά πνευματικο-θρησκευτική. Παρουσιάζεται επικεφαλής ενός πανίσχυρου θρησκευτικού τάγματος που έχει τα πλοκάμια του παντού στην Τουρκία, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες.

Στην πραγματικότητα η αυτοκρατορία του Γκιουλέν δεν είναι μόνο θρησκευτική αλλά και πολιτική, οικονομική, πολιτισμική και κοινωνική. Ελέγχει μεγάλες επιχειρήσεις, πολλά μέσα ενημέρωσης, πολλαπλά κοινωφελή ιδρύματα και ένα παγκόσμιο εκπαιδευτικό σύστημα. Στην Τουρκία στήριξε πολιτικά τον Ερντογάν και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης-ΑΚΡ. 

Τα μέλη του Τάγματος του Φετουλάχ Γκιουλέν είναι ταυτόχρονα και στελέχη του ΑΚΡ. Λέγεται και γράφεται στον τουρκικό Τύπο ότι ο ιμάμης ελέγχει κατά ένα μεγάλο μέρος την τουρκική Δικαιοσύνη, την Αστυνομία και κατώτερα και μεσαία στελέχη του Στρατού. Όλη αυτή η επιρροή του Γκιουλέν προκαλεί τελευταία τριγμούς στους κόλπους του τουρκικού πολιτικού Ισλάμ. Ο Ερντογάν φάνηκε σε αρκετές περιπτώσεις αρκετά εκνευρισμένος από ενέργειες των οπαδών του Γκιουλέν, είτε στο χώρο της Δικαιοσύνης είτε στην Αστυνομία. Παρατηρείται έτσι ένα είδος δυαρχίας στο πλαίσιο της γραφειοκρατικής μηχανής που εγκατέστησε στην Τουρκία το πολιτικό Ισλάμ. Λέγεται ακόμη ότι για το θέμα αυτό υπάρχουν και διαφορές ανάμεσα στον Τούρκο πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιουλ και τον πρωθυπουργό Ταγίπ Ερντογάν, καθώς ο Γκιουλ φαίνεται να είναι πιο κοντά στον Γκιουλέν. Τελευταία ο Ερντογάν κάλεσε τον Γκιουλέν να επιστρέψει στην Τουρκία. Ίσως γιατί πιστεύει πως θα είναι καλύτερα ελεγχόμενος στην Τουρκία παρά να βρίσκεται στην Αμερική από όπου διευθύνει την αυτοκρατορία του. Στον τουρκικό Τύπο έχει γραφτεί πως σε κάποια θέματα, όπως για παράδειγμα οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ, υπάρχει διάσταση ανάμεσα στον Γκιουλέν και τον Ερντογάν. 

Γενικότερα αναφέρεται πως ο ιμάμης δεν συμφωνεί με κάποιες θέσεις του Ερντογάν που θεωρεί ακραίες. Για τον Γκιουλέν γράφτηκε επίσης κατά καιρούς ότι προωθεί την αμερικανική πολιτική στον ισλαμικό κόσμο και ότι διατηρεί σχέσεις με την CΙΑ. Τελευταία επικρίνεται ακόμη και στις ΗΠΑ επειδή με το δίκτυο σχολείων που έχει δημιουργήσει, και τα οποία χρηματοδοτούνται από το αμερικανικό Δημόσιο, εισάγει στην εκπαίδευση την ισλαμική προπαγάνδα. Για τον ίδιο λόγο άλλωστε το δίκτυο των σχολείων του δεν γίνεται αποδεκτό σε πολλές χώρες, όπως για παράδειγμα στη Ρωσία και σε άλλες χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Καθώς υπάρχουν φήμες για τα προβλήματα υγείας του Ερντογάν και πιθανόν να τεθεί θέμα διαδοχής του, η αντιπαλότητα εντείνεται στους κόλπους του ΑΚΡ, με τους οπαδούς του Γκιουλέν να προσπαθούν να προωθήσουν σε καίριες θέσεις δικούς τους ανθρώπους. Αλλά και σε περίπτωση ακόμη που ο Ερντογάν θελήσει να μεταπηδήσει στην προεδρία της Τουρκικής Δημοκρατίας, και πάλι θα προκύψει θέμα ηγεσίας του ΑΚΡ.

Προπάντων που ο νέος ηγέτης του κόμματος θα είναι ο μελλοντικός πρωθυπουργός της Τουρκίας. Με αυτά τα δεδομένα, οι καλά πληροφορημένοι Τούρκοι πολιτικοί σχολιαστές αναμένουν ότι θα ενταθεί ο ανταγωνισμός στις τάξεις του τουρκικού πολιτικού Ισλάμ, με τον Γκιουλέν να διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο. Το καίριο ερώτημα που τίθεται είναι αν πράγματι ο ιμάμης προωθεί όπως λέγεται την αμερικανική πολιτική στην Τουρκία και γενικότερα στον ισλαμικό κόσμο. Διότι υπάρχουν και άλλοι που θεωρούν ότι κάτω από τον μετριοπαθή ιμάμη, όπως παρουσιάζεται, κρύβεται ένας Χομεϊνί που θα εμφανιστεί στην κατάλληλη στιγμή. Φυσικά ακόμη και να προωθεί την αμερικανική πολιτική στον ισλαμικό κόσμο, θα το κάνει στο μέτρο που αυτή θα συμπίπτει με τα συμφέροντα της Τουρκίας και με αυτά του μουσουλμανικού κόσμου, όπως τουλάχιστον αυτός και οι οπαδοί του τα αντιλαμβάνονται.

*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ε-mail stephanos.constantinides@gmail.com

Φιλελεύθερος,  Κυριακή, 5 Αυγούστου 2012