Μεταμόρφωση του Σωτήρος - Αλλαγὴ - μεταστοιχείωσις (+Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

Ἀλλαγὴ - μεταστοιχείωσις

«Καὶ μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν» (Ματθ. 17,2)

(Ομιλία του †Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου) 

Η σημερινὴ ἑορτή, ἀγαπητοί μου, ὀνομάζεται δεσποτική, διότι σήμερα ἑορτάζει ὁ Δεσπότης  Δεσπότης μὲ δέλτα κεφαλαῖο, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ποὺ ἐξουσιάζειτὸ σύμπαν, ποὺ κυβερνᾷ τὸν ἥλιο, τὴ σελήνη,τὰ ἄστρα, τοὺς γαλαξίες, ὅλο τὸν κόσμο. Μεταμόρφωσις! Σήμερα χρειαζόταν γλῶσσα Χρυσοστόμου καὶ Βασιλείου γιὰ νὰ ὑμνήσῃ πρεπόντως τὸ γεγονός. Ἀλλὰ καὶ γλῶσσα μεγάλων πατέρων τῆς Ἐκκλησίας νὰ εἴχαμε, πάλι δὲ θὰ μπορούσαμε νὰ εἰσέλθουμε στὸ βαθὺ νόημα τῆς ἑορτῆς. Λίγα λόγια μόνο θὰ ποῦμε.

Κατὰ τὴν πίστι μας, ὁ Χριστὸς κατέβηκε ἀπὸ τὰ οὐράνια ἐδῶ στὴ γῆ καὶ φόρεσε σάρκα ἀνθρωπίνη ἀπὸ τὰ πάναγνα αἵματα τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου. Ἔγινε ἄνθρωπος ὅπως εἴμαστε ἐμεῖς –πλὴν τῆς ἁμαρτίας, γιὰ νὰ σώσῃ τὸ ἀνθρώπινο γένος. Γεννήθηκε στὴ Βηθλεέμ, ὅπως γνωρίζουμε, καὶ τὰ περισσότερα χρόνιατὰ πέρασε σ᾽ ἕνα μικρὸ καὶ ἄσημο χωριό, τὴ Ναζαρέτ. Γι᾿ αὐτὸ οἱ ἐχθροί του, ἐμπαίζοντάς τον γιὰ τὴν καταγωγή του, τὸν ὠνόμαζαν περιφρονητικὰ «Ναζωραῖο»· «Ναζωραῖος» ἔγραφε καὶ ἡ ἐπιγραφὴ τοῦ σταυροῦ (Ἰω. 19,19) .Ἔζησε φτωχὸς ὅσο κανείς ἄλλος. Ἐργαζόταν σὰν ξυλουργός, ἔφτειαχνε παράθυρα καὶ πόρτες, γιὰ νὰ ἐξοικονομῇ τὸν «ἐπιούσιο ἄρτο» (Ματθ. 6,11). Ἦταν τελείως ἄσημος. Ποιός φανταζόταν ὅτι κάτω ἀπὸ τὸ ταπεινὸ σχῆμα αὐτοῦ τοῦ Ναζωραίου κρυβόταν ὁλόκληρη ἡ Θεότης;

Καὶ ὅμως ἦταν Θεός· τὸ ἀπέδειξαν τὰ θαύματά του,ἡ ἀπαστράπτουσα ζωή του, ἡ ὑπέροχη διδασκαλία του, κυρίως ὅμως τὸ σημερινὸ γεγονός.Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Κυρίου. Λίγες μέρες πρὸ τοῦ πάθους του ὁ Χριστός, γιὰ νὰ στηρίξῃτοὺς μαθητάς του –ποὺ θὰ τὸν ἔβλεπαν σὲ λίγο νὰ κρέμεται πάνω στὸ σταυρό πῆρε τὸν στενὸ κύκλο τῶν μαθητῶν, ὅπως ἀκούσαμε στὸ εὐαγγέλιο, τὸν Πέτρο τὸν Ἰάκωβο καὶτὸν Ἰωάννη. Κι ὅπως λένε οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, πῆρε μαζί του τὸν Πέτρο γιὰ τὴ θερμὴ πίστι του, τὸν Ἰάκωβο γιὰ τὴ ζωντανὴ ἐλπίδα του, καὶ τὸν Ἰωάννη γιὰ τὴ φλογερὴ ἀγάπη του. Πῆρε ἰδιαιτέρως αὐτοὺς τοὺς τρεῖς, σύμβολο τῶν τριῶν μεγάλων ἀρετῶν τοῦ εὐαγγελίου, καὶ τοὺς ἀνέβασεσ᾽ ἕνα ψηλὸ βουνό –κατὰτὴν παράδοσι τῆς Ἐκκλησίας εἶνε τὸ Θαβώρ, ποὺ ὑπάρχει μέχρι σήμερα. Ἐκεῖ –πρὸς τιμὴν τῆς πατρίδος μας–Ἕλληνες μοναχοὶ ἔκτισαν ναὸ τῆς Μεταμορφώσεως ἐπάνω στὰ ἐρείπια ἄλλου ναοῦ ποὺ εἶχε κτίσει ἡ ἁγία Ἑλένη ἡ μητέρα τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ἐκεῖ  συρρέουν ἀπ᾿ ὅλα τὰ μέρη οἱ Χριστιανοὶ καὶ ἑορτάζουν τὴ Μεταμόρφωσι (μὲ τὸ παλαιὸ ἡμερολόγιο), ὅπως καὶ στὴν κορυφὴ τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀπ᾽ ὅπου φαίνεται ὅλο τὸ Αἰγαῖο πέλαγος.

Ἐπάνω λοιπὸν στὸ Θαβὼρ ὁ Χριστὸς μὲ τοὺς μαθητάς του «μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν» (Ματθ. 17,2). Ἔλαμψε δηλαδὴ τὸ πρόσωπό του σὰν τὸν ἥλιο, καὶ τὰ ῥοῦχα του, ποὺ εἶχε ὑφάνει μὲ τὰ ἅγιά της χέρια στὸν ἀργαλειὸ ἡ ὑπεραγίαΘεοτόκος, αὐτὰ τὰ ταπεινὰ καὶ φτωχὰ ῥοῦχαἄστραψαν καὶ ἔγιναν λευκὰ σὰν τὸ χιόνι (βλ. Μᾶρκ.9,3).

Τί θέαμα ἦταν ἐκεῖνο! Ἂν εἶν᾽ ὡραῖος ὁ ἥλιος τὴν αὐγή, ἀπείρως ὡραιότερο ἦταν αὐτὸ ποὺ ἀξιώθηκαν νὰ δοῦν τότε οἱ τρεῖς μαθηταί.Ἔμειναν ἔκθαμβοι. Καὶ ὄχι μόνο αὐτό· ἔγινε καὶ κάτι ἄλλο, πολύ σπουδαῖο. Συγχρόνως παρουσιάστηκαν δύο μεγάλες προσωπικότητες τῆς παλαιᾶς διαθήκης· ὁ Μωϋσῆς, ποὺ εἶχε πεθάνει 1.500 χρόνια πρὸ Χριστοῦ, καὶ ὁ Ἠλίας, ποὺ εἶχε φύγει ἀπὸ τὸν κόσμο 800 χρόνια πρὸ Χριστοῦ. Αὐτοὶ οἱ δύο φάνηκαν νὰ συνομιλοῦν μὲ τὸ Χριστὸ γιὰ τὸ σωτήριο πάθος του (βλ. Ματθ. 17,3. Λουκ. 9,30-31) . Αὐτὸ φανερώνει, πόσο πλανᾶται ὁ ὑλισμὸς ποὺ λέει πὼς ὁ ἄνθρωπος τελειώνει σὰν τὸ ζῷο. Ὄχι. Τὸ σῶμα φθείρεται, γίνεται «σκωλήκων βρῶμα καὶ δυσωδία» (Νεκρ. ἀκ., μακαρ.) , ἀλλὰ ἡ ψυχὴ μένει ἀθάνατη. Καὶ ἀπόδειξις ἡ συν- ομιλία μὲ τοὺς δύο αὐτοὺς ἄνδρες, ποὺ δείχνει ὅτι ὁ Χριστὸς «ζώντων καὶ νεκρῶν κυρι-εύει» (ἑσπερ.),εἶνε ὁ Κύριος ζώντων καὶ νεκρῶν .Ὅταν ὁ Πέτρος εἶδε ὅλ᾽ αὐτά, τόσο ἐνθουσιάστηκε ὥστε εἶπε· Κύριε, νὰ φτειάξουμε ἐδῶ τρεῖς σκηνές, μία γιὰ σένα μία γιὰ τὸ Μωυσῆ καὶ μία γιὰ τὸν Ἠλία –λησμονώντας τελείως τὸν ἑαυτό του. Δὲν τὸν ἐνδιέφερε ἂν ὁ ἥλιος ἔκαιγε ἐκεῖ τὶς πέτρες κι ἂν τὸ χειμῶνα θὰ πέφτῃ χιόνι· ἕνα μόνο ἤθελε, ν᾽ ἀπολαμβάνῃ τὴ δόξα τῆς μορφῆς τοῦ Χριστοῦ μας.

Ὥσπου νὰ πῇ ὅμως τὰ λόγια αὐτὰ ὁ Πέτρος,τοὺς σκέπασε νεφέλη φωτεινή , ἀπὸ τὴν ὁποία ἀκούστηκε φωνή· «Οὗτός ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα· αὐτοῦ ἀκούετε» (Ματθ. 17,5). Αὐτό, μὲ λίγα λόγια, εἶνε τὸ γεγονὸς ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα.

Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Σωτῆρος, ἀγαπητοί μου, ἐκτὸς τῶν ἄλλων δείχνει ὅτι ὁ Χριστός,ποὺ ἀξίωσε τοὺς τρεῖς μαθητὰς νὰ δοῦν –ὅσο μποροῦσαν–τὴ δόξα του, ἔχει καὶ τὴ δύναμι νὰ μεταμορφώνῃ τὸν ἄνθρωπο . Ὅπως μεταμορφώθηκε ὁ ἴδιος, ἔδειξε τὸ σῶμα του σὲ μία ἔκπαγλο μορφή, στὸ «ἀρχαῖον κάλλος» (Νεκρ. ἀκ., εὐλογ.) , ἔτσιμπορεῖ νὰ μεταμορφώσῃ κ᾽ ἐμᾶς . Τὸ θέμα εἶ νε θεολογικό, κάπως δύσκολο, ἀλλ᾿ αὐτὸ εἶνε ἡ οὐσία τῆς σημερινῆς ἑορτῆς.Ὁ ἄνθρωπος κατὰ τὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας, λόγῳ τῆς ἁμαρτίας καὶ τῆς πτώσεως τοῦ Ἀδάμ, ἔπαθε ἀλλοίωσι· ἡ θεία εἰκόναποὺ ὑπῆρχε μέσα του ἀμαυρώθηκε, παραμορφώθηκε, ἔπαθε παραμόρφωσι. Τί θὰ πῇ παραμόρφωσις . Ὅπως λ.χ. μερικὰ ἀναρχικὰ στοιχεῖα στὴν Ἀθήνα πηγαίνουν τὴ νύχτα σ᾿ ἕνα ἀπὸ τὰ ἀγάλματα τῶν ἡρώων τοῦ 1821 καὶ τὸ μουντζουρώνουν, τοῦ κόβουν τὴ μύτη ἢ τὰ αὐτιά, κάτι τέτοιο ἔπαθε καὶ ὁ ἄνθρωπος. Δὲν εἶνε πλέον ὅπως βγῆκε ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ Θείου καλλιτέχνου. Αὐτὸ βλέπουμε καὶ στὴ σημερινὴ κοινωνία. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἔχει φύγει μακριὰ ἀπὸ τὸ Θεὸ διατηρεῖ μόνο τὴν ἐξωτερικὴ μορφή· μέσα εἶνε θηρίο ἀνθρωπόμορφο, τὸ ἀγριώτερο ἀπ᾿ ὅσα γεννᾷ ἡ φύσις, ὅπως εἶπαν οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας. Ἔγινε ἀπαίσιος. Ὁ Δαυῒδ θρηνεῖ καὶ λέει· «Ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὢν οὐ συνῆκε· παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀ νο ήτοις καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς»(Ψαλμ. 48,13,21)

. Καὶ ὁἱερὸς Χρυσόστομος ἐρωτᾷ· Πῶς νὰ σὲ ὀνο-μάσω ἄνθρωπο, ὅταν ἐσὺ εἶσαι πονηρὸς σὰντὴν ἀλεποῦ, ἅρπαγας σὰν τὸ γεράκι, αἱμοβό-ρος σὰν τὸ λύκο, λαίμαργος σὰν τὸ χοῖρο, ἀ-σελγὴς σὰν τὸν τράγο, φαρμακερὸς σὰν τὴνὀχιά, ἐκδικητικὸς σὰν τὴν καμήλα;…Ἀμαυρώθηκε μέσα μας ἡ θεία εἰκόνα.

Καὶ τώρα τί εἶνε ἀνάγκη· ἀπὸ τὴν παραμόρφωσι νὰ πᾶμε στὴ μεταμόρφωσι , νὰ ἐπανέλθουμε στὸ «ἀρχαῖον κάλλος» ποὺ εἴχαμε στὸν παράδεισο. Πῶς γίνεται αὐτό; Μυστήριο καὶ θαῦμα, ποὺ μπορεῖ νὰ κάνῃ μόνο ὁ Χριστός.Πῶς; Θὰ φέρω δυὸ - τρία παραδείγματαἀ-πὸ τὴ φύσι. Βλέπουμε μιὰ ἀηδιαστικὴ κάμπιανὰ μεταμορφώνεται καὶ νὰ γίνεται χρυσαλλίδα. Λένε ἐπίσης οἱ φυσικοί, ὅτι μέσ᾿ στὰ σπλάχνα τῆς γῆς ὑπάρχει κάρβουνο ποὺ μετὰ  ἀπὸ μεγάλη ἐπεξεργασία γίνεται –τί; διαμάντι. Ἐλᾶτε σεῖς νὰ τὸ ἐξηγήσετε. Θέλετε κι ἄλλο παράδειγμα; Πάνω στὴν κοπριὰ φυτρώνει ἕ-να ῥόδο ποὺ εὐωδιάζει. Πῶς γίνονται αὐτὲς οἱ μεταβολές, αὐτὲς οἱ μεταστοιχειώσεις;

Τὴ λέξι «μεταστοιχείωσις» ἀκοῦμε καὶ σὲ κάποιο τροπάριο τῆς ἑορτῆς (ἀπόστ. ἑσπερ.). Ἔ λοιπόν,αὐτὸς ποὺ κάνει τὴν κοπριὰ ῥόδο, τὸ κάρβουνο διαμάντι, τὴν κάμπια ὡραία πεταλούδα, αὐτὸς ποὺ κάνει τὰ μεγάλα καὶ θαυμαστὰ στὴ φύσι, αὐτὸς κάνει καὶ τὸ ἀκόμη μεγαλύτερο θαῦμα· παίρνει τὸν παραμορφωμένο ἄνθρωπο, τὸ θηρίο, τὸ τέρας, τὸ ῥάκος, τὸ βδέλυγμα, τὸ «ἔκτρωμα» ποὺ ἔλεγε ὁ ἀπόστολος Παῦλος γιὰ τὸν παλαιὸ ἑαυτό του (Α΄ Κορ. 15,8) , καὶ τοῦ δίνει μιὰ ἀπερίγραπτη ὡραιότητα. Ὁ ἄνθρωπος φεύγει ἀπὸ τὸ «παρὰ φύσιν» καὶ πηγαίνει στὸ «κατὰ φύσιν», κι ἀπ᾽ τὸ «κατὰ φύσιν» φτερουγίζει στὸ «ὑπὲρ φύσιν» , στὰ μεγάλα ὕψη· γίνεται ἐπίγειος ἄγγελος καὶ οὐράνιος ἄνθρωπος.

Ἂς σκεφτοῦμε σήμερα, ἀγαπητοί μου, σοβαρὰ ἐπάνω στὸ μεγάλο αὐτὸ μυστήριο. Τότε θὰ ἑορτάσουμε σωστὰ καὶ θὰ αἰσθανθοῦμε τὸ μυστήριο τῆς θείας Μεταμορφώσεως, ὅταν ὁ καθένας μας, ὄχι ταπεινολογώντας ἀλλὰ μὲ βαθειὰ συναίσθησι , πῇ· Χριστέ μου, ἐγὼ εἶμαι ἡ βρωμερὴ κάμπια, πάρε με καὶ κάνε με πεταλούδα· ἐγὼ εἶμαι τὸ μαῦρο κάρβουνο, πάρε με καὶ κάνε με διαμάντι· ἐγὼ εἶμαι ἡ κοπριὰ τοῦ διαβόλου, πάρε με καὶ κάνε με τριαντάφυλλο.Αὐτὴ τὴ δύναμι τῆς Μεταμορφώσεως βεβαιώνουν αἰῶνες ὁλόκληροι μὲ πλήθη ἁγίων. Μερικοὶ φωνάζουν «ἀλλαγή», «μετασχηματισμό», νέα κοινωνία μὲ ἰσότητα δικαιοσύνη ἐλευθερία. Ἀλλ᾽ αὐτὴ ἡ ἀλλαγὴ ἔρχεται μόνο μὲ τὸ Εὐαγγέλιο, μὲ τὴ δύναμι τοῦ Χριστοῦ .Τότε ὁ ἄνθρωπος ἀλλάζει, ὅταν γίνῃ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ. Τὴ δύναμι αὐτὴ τὴν ἔχει ἕνας μόνο, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός· ὅν, παῖδες Ἑλλήνων, ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰςπάντας τοὺς αἰῶνας· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Απομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναΐσκο Μεταμορφώσεως τοῦ Ὑψώματος 1020 Φλωρίνης τὴν 6-8-1983μὲ ἄλλο τίτλο.