Κυριακή του ασώτου υιού - Οι σύγχρονοι άσωτοι (+Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

Οἱ σύγχρονοι ἄσωτοι

(Ομιλία του †Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτου)

H δευτέρα Κυριακὴ τοῦ Τριῳδίου, ἀγαπητοί μου, ὀνομάζεται Κυριακὴ τοῦ Ἀσώτου, ἀπὸ τὴν περίφημη σχετικὴ παραβολὴ τοῦ Κυρίου, ποὺ χαρακτηρίσθηκε ὡς διαμάντι καὶ κορωνίδα ὅλων τῶν παραβολῶν τῆς ἁγίας Γραφῆς. Εἶνε παραβολὴ - θησαυρός. Κάποιος εἶπε ὅτι, καὶ ἂν ὁ Χριστὸς δὲν ἔκανε καμμιά ἄλλη διδασκαλία, ἀρκοῦσε καὶ μόνο ἡ παραβολὴ αὐτὴ ν᾿ ἀποδείξῃ, ὅτι αὐτὸς ποὺ τὴν εἶπε εἶνε Θεός• μόνο ὁ καρδιογνώστης μποροῦσε νὰ δώσῃ τέτοια ἀκτινογραφία τῆς καρδιᾶς τοῦ ἀποστάτου ἀλλὰ καὶ μετανοημένου ἀνθρώπου• τέτοιο κείμενο δὲν ὑπάρχει ἀλλοῦ στὴν παγκόσμιο φιλολογία.

Μέσα στὶς λέξεις της συμπτύσσεται ὅλο τὸ δρᾶμα ἀλλὰ καὶ ἡ λύσις τῆς τραγῳδίας μας. Θὰ ἄξιζε νὰ γίνῃ κτῆμα τῶν σημερινῶν ἀνθρώπων, νὰ ῥιζώσουν σὲ κάθε καρδιὰ οἱ ἀθάνατες ἰδέες της. Τί θησαυρὸ κατέχουμε οἱ Χριστιανοί!Θὰ προσπαθήσουμε νὰ δώσουμε μία ἀμυδρὰ εἰκόνα τοῦ συγχρόνου ἀσώτου.

ΑΣΩΤΙΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ. Οἱ ἄσωτοι, ἀγαπητοί μου, σήμερα εἶνε πολλοί, ἀναρίθμητοι. Ἄσωτοι ὑπάρχουν πρῶτα - πρῶτα μέσ᾽ στὴν οἰκογένεια. Εἶνε τὰ παιδιὰ ἐκεῖνα εὐπόρωνγονέων, ποὺ μαζὶ μὲ διεφθαρμένους συντρόφους σπαταλοῦν ποσὰ φανταστικά. Πόσοι τέτοιοι ἄσωτοι υἱοί  , μὲ τὸ πρόσχημα ὅτι σπουδάζουν, αἰώνιοι φοιτηταί, διημερεύουν καὶ διανυ-κτερεύουν σὲ κέντρα ἀκολασίας καὶ σὰν βδέλλες ἀφαιμάζουν τὰ πατρικὰ βαλάντια! Ἐξ αἰτίας τους ἐξανεμίστηκαν περουσίες, διαλύθηκαν οἰκογένειες, κατέβηκαν πρόωρα στὸν τάφο πικραμένοι γονεῖς, ἔσβησαν κοπέλλες ποὺ ἀπατήθηκαν ἀπ᾽ αὐτοὺς καὶ μαράζωσαν.Ἄσωτες ὅμως εἶνε καὶ οἱ ἄμυαλες ἐκεῖνες κόρες , ποὺ περιφρονοῦν τὶς παραδόσεις τῆςὀρθοδόξου οἰκογενείας, ἀποτινάζουν τὸν πατρικὸ ζυγό, βγαίνουν, περιφέρονται ἀργόσχολες, συχνάζουν σὲ κοσμικὰ κέντρα, χασκογελοῦν μὲ τὸν πρῶτο τυχόντα, πίνουν, καπνίζουν,χαρτοπαίζουν, σπαταλοῦν πολύτιμο χρόνο, ποὺ οἱ ἀρχαῖες πρόγονοί τους Ναυσικᾶ καὶ Πηνελόπη διέθεταν γιὰ τὴν εὐπρέπεια τοῦ ἑλληνικοῦ

σπιτικοῦ, ποὺ ἔλαμπε ἀπὸ τάξι καὶ καθαρότητα.Ἄσωτα παιδιά, ἀλλὰ καὶ —τὸ θλιβερώτερο—ἄσωτοι γονεῖς! Ἄσωτοι πατέρες, ποὺ μπλέκουν σὲ ἄνομες σχέσεις, λησμονοῦν τὶς ἱερὲς ὑποχρεώσεις τοῦ οἰκογενειάρχου κι ἀφήνουν κλαμένη τὴ σύζυγο, τὸ ἴνδαλμα τῆς νιότης τους, καὶ νηστικὰ τὰ παιδιά τους, γυμνά, ἔκθετα σ᾽ ὅλους τοὺς ἀνέμους τῆς κοινωνικῆς δυστυχίας, μὲ τὸ στίγμα τῆς ἐγκαταλείψεως. Ἄσωτες μητέρες καὶ σύζυγοι, ποὺ μὲ ἐλαφρὰ συνείδησι σπάζουν τὸν ἱερὸδεσμὸ τοῦ γάμου, ῥίχνουν στὸ βοῦρκο τῆς ἀτιμίας τὰ στέφανά τους, καὶ χωρὶς ντροπὴ συζοῦνμὲ ἄλλους ἄντρες. Χιλιάδες οἱ παράνομες συμβιώσεις, ποὺ γκρεμίζουν τὸ θεσμὸ τῆς οἰκογενείας καὶ κλονίζουν τὰ θεμέλια τοῦ γένους.Πατρίδα, θρήνησε γιὰ τοὺς ἀσώτους αὐ-τοὺς υἱοὺς καὶ θυγατέρες σου!

ΑΣΩΤΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ. Ἄσωτοι στὴν οἰκογένεια, ἀλλὰ καὶ πόσοι ἄσωτοι ὑπάρχουν στὴν εὐρύτερη οἰκογένεια ποὺ λέγεται κοινωνία! Νέα φάλαγγα ἀσώτων. Τέτοιοι εἶνε π.χ. ὅσοιγιὰ μία ματαία ἐπίδειξι στὴ γιορτή τους, γιὰ μία διασκέδασι, γιὰ μία νύκτα κραιπάλης καὶ ὀργίων, οἱ νέοι αὐτοὶ Λούκουλλοι , σπαταλοῦνσὲ καιρὸ γενικῆς οἰκονομικῆς κρίσεως τόσαὅσα θὰ ἔφταναν νὰ θρέψουν γιὰ ἕνα μῆνα ἑκατοντάδες οἰκογένειες. Ἄσωτοι ἐκεῖνοι ποὺ εὔκολα πλουτίζουν καὶ ἀσύνετα σπαταλοῦν·γι᾽ αὐτοὺς ὁ ἀρχαῖος Διογένης ἔλεγε, ὅτι μοιάζουν μὲ τὶς συκὲς ποὺ φυτρώνουν σὲ γκρεμοὺς καὶ δύσβατους τόπους, καὶ τοὺς καρπούς των δὲν γεύονται ἄνθρωποι ἀλλὰ τοὺςτρῶνε τὰ ὄρνεα· ἔτσι καὶ τὶς περιουσίες τῶνἀσώτων αὐτῶν ὄχι ὀρφανὰ καὶ χῆρες ἀλλὰγύναια ἁμαρτωλὰ καὶ σύντροφοι ἔκφυλοι καὶ κόλακες τὶς καταβροχθίζουν, κατὰ τὸ ῥητὸ «Ζεῖ χύτρα, ζῇ φιλία», δηλαδή· Βράζει ἡ χύτρα τοῦ συμφέροντος; διατηρεῖται καὶ ἡ φιλία· ἔπαυσε ἡ χύτρα; ἀμέσως οἱ σύντροφοιτοῦ ἀσώτου κάνουν φτερὰ κ᾽ ἐξαφανίζονται.Ἄσωτοι ἀκόμη εἶνε οἱ ὀκνηροί , ποὺ τίποτακαλὸ δὲν κάνουν γύρω τους. Ἀπ᾽ τὸ πρωὶ λιμνάζουν σὲ καφφενεῖα καὶ φλυαροῦν. Λησμονοῦν τὸ προγονικὸ«χρόνου φείδου» καὶ σπαταλοῦν πολύτιμο χρόνο. Ἄσωτοι καὶ ὅσοι ἐργάζονται μέν, ἀλλὰ τὸ Σαββατοκύριακο ξοδεύουν σὲ διασκεδάσεις ὅ,τι ἔβγαλαν ὅλη τὴν ἑβδομάδα, ποσὰ μὲ τὰ ὁποῖα θὰ ἔχτιζαν πολυκατοικίες. Ἀλλὰ ποῦ ἀφήνει ὁ ἀλκοολισμός, ἡ μέθη; Ἄσωτοι ἀκόμη οἱ θαμῶνες θεαμάτων, οἱ παῖκτες τοῦ τζόγου, οἱ χρῆστεςναρκωτικῶν.Κάποιοι ὅμως ἀσωτεύουν ὄχι μόνο στὴν ὕλη ἀλλὰ καὶ στὸ πνεῦμα, καὶ αὐτοί εἶνε οἱ μεγάλης ὁλκῆς ἄσωτοι. Παράδειγμα οἱ δημοσιογράφοι καὶ συγγραφεῖς ἐκεῖνοι, ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ χρησιμοποιήσουν τὸ τάλαντό τους γιὰ νὰ προβάλουν τὸ καλὸ καὶ νὰ στιγματίσουν τὸ κακό, ἀλλ᾿ αὐτοὶ βυθίζουν τὴν πέννα τους στὴν κοινωνικὴ κοπριὰ καὶ γεμίζουν πε-ριοδικὰ καὶ ἐφημερίδες καὶ μυθιστορήματαμὲ αἰσχρὲς περιγραφές, γιὰ νὰ τὰ διαβάζουνοἱ ἄνθρωποι καὶ νὰ μὴ μείνῃ νέος ἀμόλυντοςστὸν τόπο αὐτόν, ποὺ κάποτε ὑμνοῦσε καὶστεφάνωνε τὴν αἰδῶ καὶ τὴν παρθενία . Με-γάλοι ἄσωτοι καὶ οἱ ἐπιστήμονες ἐκεῖνοι, ποὺχωρὶς Θεὸ ἐρευνοῦν γιὰ νὰ ἐφεύρουν τὰ καταστρεπτικώτερα μηχανήματα, μὲ τὰ ὁποῖα θὰ ἐξοντώσουν τὴν ἀνθρωπότητα…Ἕνας γενικὸς ὁρισμός · Ἄσωτοςεἶνε καὶ λέγεται ὅποιος σπαταλᾷ ὑλικοὺς καὶ πνευμα-τικοὺς θησαυρούς, ἢ δὲν κάνει καλὴ χρῆσιτῶν μικρῶν ἢ μεγάλων ταλάντων, δωρεῶν,προσόντων, δυνάμεων ἐν γένει, ἢ ἀκόμη τῶνεὐκαιριῶν ποὺ τοῦ δίνει καθημερινῶς ἡ ἀγαθότης τοῦ Θεοῦ· ὅποιος δὲν θέτει τὸν ἑαυτότου στὴν ὑπηρεσία τῆς ἀληθείας, τῆς ἀρετῆς,τῆς πίστεως, τοῦ φωτός, τοῦ Χριστοῦ, ἀλλὰζεύεται καὶ σέρνει τὸ ἅρμα τῆς ἀπωλείας.

ΑΣΩΤΙΑ ΕΝΤΟΣ ΜΑΣ. Καὶ τώρα ποιός, ἔχοντας ὑπ᾿ ὄψιν αὐτά, μπορεῖ νὰ πῇ, ὅτι ἔθεσε τὸν

ἑαυτό του ἀπολύτως στὴν ὑπηρεσία τοῦ καλοῦ; Καὶ ὁ πλέον δίκαιος νομιζόμενος δὲν ἔχει ἆραγε στιγμὲς καὶ ὧρες καὶ ἡμέρες, ποὺ ἀφήνειτὸν ἑαυτό του σὲ χλιαρότητα, ἀδράνεια, ἀδια-φορία; Καὶ μόνο αὐτό; Σὲ πόσες ἄλλες φορὲς ὁ νοῦς δὲν σκέφτηκε τὸ κακό, ἡ καρδιὰ δὲνπόθησε τὸ πονηρό, ἡ γλῶσσα δὲν εἶπε λόγια πικρά, τὰ μάτια δὲν κοίταξαν ἁμαρτωλά, τὰ αὐτιὰ δὲν ἄκουσαν αἰσχρά, τὰ χέρια καὶ τὰπόδια δὲν κινήθηκαν σὲ ἀπαγορευόμενα;

Μὴ ἀπατώμεθα, κανείς δὲν εἶνε δίκαιος. Ὅλοι λίγο ἢ πολὺ εἴμαστε στὸν κλοιὸ τῆς ἀσω-τίας, ὅλοι φθείραμε ὑλικὰ καὶ πνευματικὰ κεφάλαια ποὺ ἔδωσε ὁ Πλάστης. Ἂν καθρεπτισθοῦμε στὴν παραβολή, θὰ δοῦμε ἄσωτο ὄχιμόνο τὸ γείτονα, ἀλλὰ κυρίως τὸν ἑαυτό μας·θὰ δοῦμε πῶς μᾶς κατήντησε ὅλους ἡ ἁμαρ-τία καὶ θὰ φρίξουμε· κι ἂν ἔχουμε λίγη μετάνοια, θὰ γονατίσουμε καὶ θὰ ποῦμε μὲ συντριβή· Κύριε! ὣς τώρα ἄλλους μόνο θεωροῦσα καὶ καυτηρίαζα ὡς ἀσώτους· τώρα βλέπω ὅτι πρῶτος ἄσωτος εἶμαι ἐγώ. «Πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου…»

(Λουκ. 15,18-19).Σὲ μιὰ πόλι τῆς Ἀγγλίας ἔφθασε ἕνας θίασος γιὰ παραστάσεις. Σὲ ἕναν ἠθοποιό, ποὺ ἔπαιζε τὸ ῥόλο γελωτοποιοῦ, κάποιος ἔδωσε μία ἁγία Γραφὴ καὶ τοῦ ζήτησε, ἐκτὸς παραστάσεως, ἐπὶ πληρωμῇ ν᾿ ἀπαγγείλῃ μὲ τὴν ὡραία φωνή του μεγαλοφώνως τὴν παραβολὴτοῦ Ἀσώτου. Αὐτὸς δέχτηκε. Ἀνέβηκε κάπου ψηλὰ καὶ ἤρχισε τὴν ἀπαγγελία ἀλλὰ μέσα σὲ εἰρωνεῖες τῶν συντρόφων του. Ὅταν εἶ πε τὴ φράσι «…καὶ ἐκεῖ διεσκόρπισε τὴν οὐσί αν αὐτοῦ ζῶν ἀσώτως», ἕνας τοῦ φωνάζει· «Σὰν κ᾽ἐσένα, Γιάννη». Προχωρεῖ πιὸ κάτω, ἀλλὰ καὶσὲ κάθε νέα φράσι οἱ σύντροφοί του τοῦ φώναζαν συνεχῶς· «Σὰν κ᾽ ἐσένα, Γιάννη». Ἄρχισε νὰ ταράζεται. Κι ὅταν πιὰ ἔφθασε στὶς λέξεις«Πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν  σου, καὶ οὐκέτι ἐμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου»,συγκλονίστηκε ὁλόκληρος. Ἄρχισε νὰ κλαίῃ,κατέβηκε καὶ ἔτρεξε νὰ γράψῃ γράμμα –σὲ ποιόν; Στὸν πατέρα του! Τί συνέβαινε· ἦταν κι αὐτὸς ἕνας ἄσωτος υἱός, παιδὶ ἑνὸς πλουσί-ου πατέρα τὸν ὁποῖο εἶχε ἐγκαταλείψει, καὶ ἡἱστορία του ἦταν γνωστὴ στὸν θίασο. Ἡ ἀνάγνωσι τῆς παραβολῆς τοῦ ὑπενθύμισε τὴνκατάστασί του καὶ τὸν ἔφερε σὲ μετάνοια.

* * *

Ἡ παραβολὴ τοῦ Ἀσώτου, ἀγαπητοί μου,εἶνε καὶ δική μας ἱστορία καὶ μᾶς φωνάζει· Ἕωςπότε θὰ ζῆτε μακριὰ καὶ θὰ τρῶτε ξυλοκέρα-τα τοῦ ἀθέου πολιτισμοῦ;…Ἂς ἐπιστρέψουμε μετανοημένοι,στὸν οὐράνιο Πατέρα μας. Καὶ σύ, ἀνθρωπότης, ὁ μεγάλος ἄσωτος, ποὺ ἀποστάτησες ἀπὸ τὸ Θεὸ καὶ σπαταλᾷς πλούτη ἀμύθητα καὶ αἱματοκυλίεσαι φρικτά, τί σκέπτεσαι; Ὅπως μιμήθηκες τὸν Ἄσωτο στὴν ἀποστασία, μιμήσου τον τώρα καὶ στὴν ἐπιστροφή. Ἂν τὰ παιδιά σου ποῦν τὸ «Ἥμαρτον», οὐρανὸς καὶ γῆ θὰ συμφιλιωθοῦν, χοροὶ ἀγγέλων θὰ πανηγυρίζουν· γιατὶ ἡ ἀνθρωπότης ὕστερα ἀπὸ μύριες περιπλανήσεις θὰ εἰσέρχε-ται λυτρωμένη σὲ νέα ζωή, εἰρηνικὴ καὶ μακαρία, τῆς ὁποίας ῥίζα καὶ θεμέλιο θὰ εἶνε ὁ Θεός.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Γραπτὴ ὁμιλία στὴν καθαρεύουσα, ποὺ μεταδόθηκε ἀπὸ τὸν ῾Ραδιοφωνικὸ Σταθμὸ Λαρίσσης τὴν 20-2-1949.