«Εαυτόν εκένωσε μορφήν δούλου λαβών»

«Ἑαυτόν ἐκένωσε μορφήν δούλου λαβών»

Κείμενο του Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου  Χρυσοστόμου. Από το περιοδικό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής "Παρέμβαση Εκκλησιαστική". Τεύχος 17ο (Οκτωβρίου - Δεκεμβρίου 2011).

Ἡ Γέννηση τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί ὅλα τά γεγονότα πού τήν συνοδεύουν, καθώς ἐξιστοροῦνται στά Ἱερά Εὐαγγέλια, φανερώνουν μέ τόν πιό ἔντονο τρόπο ἀφενός τήν ἄπειρη ἀγάπη καί ἀφετέρου τήν ἄρρητη ταπείνωση τοῦ Θεανθρώπου.

Στήν Ἁγία Γραφή καί τή Θεολογία τῶν Ἁγίων Πατέρων, τό Μυστήριο τῆς Ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου χαρακτηρίζεται ὡς «κένωσις», «οἰκονομία», «πτωχεία», «ἄπειρος συγκατάβασις», «φιλανθρωπία», «ταπείνωσις» τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς λέγει χαρακτηριστικά: «Αὐτός ὁ (προαιωνίως γεννηθείς) ἀπό τόν Θεό (Πατέρα) Θεός Λόγος, ἀφοῦ ‘‘ἐκένωσεν’’ μέ ἀπόρρητο τρόπο τόν Ἑαυτόν Του καί ‘’κατέβη’’ ἀπό τόν οὐρανό στήν ἔσχατη ἀνθρώπινη (ταπείνωση) καί ἀφοῦ τήν συνέδεσε μέ τόν Ἑαυτό Του, μέ τρόπο πού δέν λύνεται πλέον καί ταπεινώθηκε καί ἐπτώχευσε τή δική μας πτωχεία, ἔφερε τά κάτω (τήν ‘‘πεπτωκυῖαν’’ ἀνθρώπινη φύση) ἄνω (πρός τή θεία φύση). Μᾶλλον δέ ἔφερε τά δύο σέ ἕνα, ἀφοῦ ἕνωσε τή θεότητα μέ τήν ἀνθρωπότητα, καί ἔτσι ὑπέδειξε σέ ὅλους τήν ταπείνωση ὡς τήν ὁδό πού ὁδηγεῖ πρός τά ἄνω, προβάλλοντας τόν Ἑαυτόν Του ὡς παράδειγμα καί στούς ἀνθρώπους καί στούς Ἁγίους Ἀγγέλους».

Γιά τήν ἀγάπη καί τήν ταπείνωση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ κάνει λόγο σέ σχετική ὁμιλία του καί ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, μέ τή χαρακτηριστική γλῶσσα τῆς ἐποχῆς του: «Ἴδε ὅμως εἰς τί λογῆς ταλαιπωρίαν κατήντησε διά τήν ἀγάπην μας, Ἐκεῖνος ὁποῦ διαμοιράζει τά πλούτη καί τούς θησαυρούς τῆς παρούσης ζωῆς καί τῆς μελλούσης· ‘‘ἐμόν τό ἀργύριον καί ἐμόν τό χρυσίον, λέγει Κύριος παντοκράτωρ’’ · καί στοχάσου: Ποῦ εἶναι τό παλάτιον ὅπου ἐγεννήθη; Ποῦ αἱ προετοιμασίαι; Ποῦ αἱ μαῖαι; Ποῦ τό στρῶμα τό βασιλικόν; Ποῦ τά βρεφικά περιρραντήρια; Ποῦ ἡ δορυφορία τῶν δούλων; Ποῦ ἡ φωτία καί ἡ ἀνάπαυσις; Ποῦ ἡ συνδρομή τῶν συγγενῶν καί φίλων; Ἔμβα κατά μέρος καί ἴδε τό πτωχότατον σπήλαιον ὁποῦ ἐγεννήθη, καί τήν εὐτελεστάτην φάτνην εἰς τήν ὁποία ἀνεκλίθη, καί θέλης εὕρης μεγάλην ἔλλειψιν ἀπό ὅλα τά ἀναγκαῖα, ἐπειδή ὁ γλυκύτατός μου Ἰησοῦς γεννᾶται σχεδόν εἰς τόπον ξέσκεπον, ἐν τῇ ὥρᾳ τοῦ μεσονυκτίου, εἰς τήν καρδίαν τοῦ χειμῶνος, μόνος μέ μόνην τήν μητέρα, καί τόν νομιζόμενον πατέρα, χωρίς σκεπάσματα, χωρίς ζεστά φαγητά, τά συνηθισμένα εἰς τάς γεννήσεις καί αὐτῶν τῶν πενιχροτάτων παιδίων, χωρίς κἄν τάς ἐλλιπεῖς ἐκείνας ἀναπαύσεις τοῦ πτωχικοῦ ὀσπητίου ὁποῦ εἶχεν εἰς τήν Ναζαρέτ».

Ὁ τόσο ταπεινός Ἰησοῦς εἶναι φυσικό νά ἀναγνωρίζεται μόνο ἀπό τούς ἐπίσης ταπεινούς ἀνθρώπους ὡς Σωτήρας καί Λυτρωτής. Οἱ ὑπερήφανοι δέν Τόν καταλαβαίνουν, δέν τόν πιστεύουν, δέν τόν δέχονται ὡς τόν Υἱόν καί Λόγον τοῦ Θεοῦ, πού φωτίζει τά σκοτάδια τῶν ἀλόγων ἀνθρώπων.

Αὐτός ὁ ταπεινός Χριστός δέν μπορεῖ νά γεννηθεῖ καί νά βασιλεύσει στίς καρδιές πού εἶναι γεμᾶτες ἀπό ἀλαζονεία, ἐγωισμό, αὐτάρκεια, κοσμική αὐτοπεποίθηση, ματαιοδοξία, κοσμικότητα καί σκληρότητα.

Ἡ τόσο ἀκατανόητη, γιά τό σκοτισμένο ἀνθρώπινο νοῦ, ταπείνωση τοῦ Θεανθρώπου εἶναι ἡ αἰτία πού, ὁ γεμᾶτος αὐτοθαυμασμό γιά τά σπουδαῖα ἐπιστημονικά καί τεχνολογικά ἐπιτεύγματά του, ἄνθρωπος Τόν ἐκτόπισε ἀπό τήν οἰκογένεια, ἀπό τό σχολεῖο, ἀπό τό πανεπιστήμιο, ἀπό τόν χῶρο ἐργασίας, ἀπό τήν καθημερινή ζωή! Στόν ὑπερήφανο «πολιτισμό» τοῦ 21ου αἰώνα, πού ἔχει ποτιστεῖ βαθιά ἀπό τήν ἀτομοκεντρική, ὑλιστική φιλοσοφία καί νοοτροπία, «οὐκ ἔστι τόπος ἐν τῷ καταλύματι»  γιά τόν ταπεινό τῇ καρδίᾳ  Ἰησοῦ!

Τά ἀποτελέσματα τοῦ ἐκτοπισμοῦ τοῦ Θεανθρώπου ἀπό τή ζωή τοῦ συγχρόνου ἀλαζόνα ἀνθρώπου εἶναι ὁλοφάνερα καταστρεπτικά: Τά ἀγαθά, πού ὁ Δημιουργός σκόρπισε μέ τήν ἀγάπη Του ἁπλόχερα στή γῆ, συσσωρεύονται στά χέρια τῶν λίγων πανίσχυρων πλουσίων, ἐνῷ στούς πολλούς μένει ἡ ἀνέχεια, ἡ πείνα, ἡ ἀρρώστια, ἡ ἐξαθλίωση! «Πολέμους καί ἀκοάς πολέμων»  μέ ἑκατομμύρια θυμάτων καί στυγνή ἐκμετάλλευση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν ἄνθρωπο, μόνο καί μόνο γιά τόν πλοῦτο, τή δύναμη, τήν ἡδονή κ.τ.ὅ. Ἡ ἀγωνία, ὁ φόβος, τό ἄγχος, ἡ ἀνασφάλεια εἶναι ἡ μόνη συντροφιά τοῦ, χωρίς Χριστό, ἀνθρώπου.

Ἡ ἑορτή τῶν Χριστουγέννων εἶναι γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους καί κυρίως γιά μᾶς τούς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς μιά πρόσκληση νά ξαναφέρουμε στήν καθημερινή μας ζωή τήν ἁγία ταπείνωση τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ μας.

Αὐτό θά τό ἐπιτύχουμε, ὅπως μᾶς συμβουλεύει ὁ Μέγας Βασίλειος, «μιμούμενοι τόν ἐξ οὐρανοῦ καταβάντα Κύριον πρός τήν ἐσχάτην ταπεινότητα». Καί συνεχίζει ὁ Ἅγιος: «Διότι ὅλα ὅσα ἀφοροῦν στόν Κύριο βλέπουμε ὅτι μᾶς παιδαγωγοῦν πρός τήν ταπεινοφροσύνη. Ὄντας ἀκόμη βρέφος, ἀμέσως μέσα στό σπήλαιο (τοποθετεῖται) καί ὄχι σέ κρεββάτι, ἀλλά στή φάτνη· (κατόπιν Τόν βλέπουμε) μέσα στό σπίτι ξυλουργοῦ καί πτωχῆς μητέρας, ὑποτασσόμενο στή μητέρα καί τόν μνηστῆρα της... (Ἀργότερα Τόν βλέπουμε) ἐνώπιον τῶν ἀρχιερέων νά στέκεται δικαζόμενος, πρός τόν (ρωμαῖο) ἡγεμόνα νά προσάγεται καί νά ὑποφέρει τήν κρίση του καί παρών νά ἐλέγχει τούς συκοφάντες Του, μέ τό νά ὑπομένει σιωπηλός τίς συκοφαντίες τους. (Τόν βλέπουμε) νά ἐμπτύεται ἀπό δούλους καί ἀλητόπαιδα καί τέλος νά παραδίδεται στόν θάνατο καί μάλιστα τόν πιό αἰσχρό, κατά τήν γνώμη τῶν ἀνθρώπων, θάνατο».

«Ὁ ἐν σπηλαίῳ γεννηθείς καί ἐν φάτνῃ ἀνακλιθείς» Θεάνθρωπος καί οἱ Ἅγιοι Πατέρες ὁδηγοῦν μέ σοφία ὅλους μας (κληρικούς καί λαϊκούς, ἄρχοντες καί ἀρχόμενους, ἄνδρες καί γυναῖκες, λευκούς καί ἔγχρωμους, πλουσίους καί πτωχούς) στήν ὁδό τῆς ταπεινώσεως. Βέβαια, ταπείνωση δέν εἶναι ἡ ταπεινοσχημία καί ἡ ταπεινολογία, ἀλλά τό ταπεινό φρόνημα, «καρδίαν συντετριμμένην καί τεταπεινωμένην» , γιά τήν ὁποία χρειάζεται συνεχής ἀγώνας.

Δέν ὑπάρχει ἄλλη ὁδός γιά νά ἑνωθοῦμε μέ τόν Θεό καί τούς συνανθρώπους μας, ἐκτός ἀπό τήν ὁδό πού ἄνοιξε ὁ ἴδιος ὁ Θεός ἐρχόμενος στή γῆ, τήν ὁδό τῆς ταπεινώσεως.

Εἴθε τά ἐφετεινά Χριστούγεννα ν’ ἀξιωθοῦμε ὅλοι, μέ τήν εὐλογημένη ταπείνωση, νά κοινωνήσουμε ἀληθινά μέ τόν Χριστό καί τούς ἀδελφούς μας, ὥστε νά βροῦμε τή χαρά, τήν εἰρήνη καί τήν ἀγάπη πού τόσο ποθοῦμε ὅλοι οἱ κουρασμένοι ἄνθρωποι.

Καλά Χριστούγεννα.

«Εκκλησία Κύπρου»