Ευθανασία: Λύση για το «Ασημένιο Τσουνάμι»;

Ευθανασία: Λύση για το «Ασημένιο Τσουνάμι»;

του Εμμανουήλ Παναγόπουλου, Αμ. Επ. Καθηγητού Χειρουργικής, Διευθυντού Χειρουργικού Ε.Σ.Υ.

 Τα τελευταία χρόνια, στις δυτικές κυρίως κοινωνίες, καταγράφεται μία συνεχής και σημαντική αύξηση του πληθυσμού των ηλικιωμένων ατόμων. Ή τεράστια πρόοδος της Ιατρικής τα προηγούμενα 30 χρόνια, είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, πού κατέστησε τούς ανθρώπους σημαντικά μακροβιότερους. Ό γηραιός πληθυσμός όχι μόνον αυξάνεται σε απόλυτους αριθμούς, σήμερα υπολογίζεται σε 600 εκατομμύρια και το 2025 προβλέ­πεται να διπλασιασθεί, αλλά και λόγω της συνεχιζόμενης ύπογεννητικότητος, στις δυτικές κυρίως κοινωνίες και στην Κίνα (πολιτική του ενός παιδιού), μεγαλώνει το ποσοστό του μέσα σε κάθε κοινωνία. Αυτή ή απόλυτη και ποσοστιαία μεγέθυνση αυτού του πληθυσμού, δημιουργεί κοινωνική πίεση. Έτσι πίεση ασκεί στο σύστημα υγείας, αφού αυτός ό πληθυσμός είναι πού καταναλώνει το μεγαλύτερο μέρος των διαθέσιμων πόρων για την υγεία. Πίεση ασκεί στο ασφαλιστικό σύστημα, αφού ή μειούμενη αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους κλονίζει τις δυνατό­τητες των ασφαλιστικών ταμείων. Πίεση ασκεί στην κοινωνία, γιατί ένα μεγάλο ποσοστό αυτού του πληθυσμού εμφανίζει νοητική έκπτωση, άνοια, νόσο του Alzheimer, με αποτέλεσμα τη μείωση ή και την απώλεια της ικανότητος για αυτοεξυπηρέτηση του και κατά συνέπεια τη μερική ή από­λυτη εξάρτηση του από το στενότερο ή ευρύτερο οικογενειακό του περιβάλλον και την κοινωνία. Λόγω της έντονης κοινωνικής πίεσης, πού αυτός ό συνεχώς αυξανόμενος πληθυσμός των ηλι­κιωμένων ατόμων ασκεί, έχει χαρακτηρισθεί ως ένα «ασημένιο τσουνάμι» από τα «ψαρά-ασημένια» μαλλιά τους.

Ή λύση του προβλήματος προφανώς δεν είναι εύκολη. Όμως ή χρησιμοθηρική και ωφε­λιμιστική δυτική κοινωνία είναι πάντα έτοιμη για εύκολες, βολικές, κοινωνικά και οικονομικά ανώδυνες λύσεις. Έτσι πρόσφατα, ό Άγγλος διηγηματογράφος Martin Amis, σε συνέντευξη πού παραχώρησε και δημοσιεύθηκε στη Βρετα­νική εφημερίδα Sunday Times της 25ης Ιανουαρίου 2010 με την ευκαιρία της κυκλοφο­ρίας ενός νέου του βιβλίου, άνοιξε πόλεμο με την γκρίζα δύναμη του ηλικιωμένου βρετανικού πληθυσμού και πρότεινε το στήσιμο σε κάθε γωνιά του δρόμου, θαλάμων ευθανασίας, όπου ή ζωή των ατόμων αυτών θα τερματίζεται με «ένα martini και ένα μετάλλιο». Ό Martin Amis στη συνέντευξη αυτή διατύπωσε την άποψη ότι ή Μ. Βρετα­νία στα προσεχή 10-15 χρόνια θα αντιμετωπί­σει έναν «εμφύλιο πόλεμο» μεταξύ των νέων και των ηλικιωμένων, γιατί το «ασημένιο τσουνάμι» του αυξανόμενου πληθυσμού των ηλικιωμένων θα ασκεί συνεχή πίεση στην κοινωνία. Αυτό το «ασημένιο τσου­νάμι» ό Amis το παρομοίωσε με εισβολή τρο­μερών μεταναστών πού θα κατακλύσουν τα μαγαζιά, τα εστιατόρια και τις καφετέριες της χώρας. Πρέπει να αναγνωρίσουμε, είπε, ότι με­ρικές ζωές οδηγούνται σε αρνητική πορεία, όταν ό πόνος μειώνει σημαντικά τις εναπομεί­νασες χαρές. Ακόμη υποστήριξε ότι «ή θρη­σκεία έχει βαθιές ρίζες στο Σύνταγμα μας και στο μυαλό μας και αυτό είναι κάτι πού πρέπει να αποβάλουμε».

Πολλοί φίλοι του προσπάθησαν να τον δι­καιολογήσουν, υποστηρίζοντας ότι ό Amis έχει για όλα τα θέματα υπερβολικό και σατυρικό λόγο, καθώς και ό ίδιος παραδέχθηκε, ότι τα περί θαλάμων ευθανασίας είναι ουτοπιστικά και δεν πρόκειται να εφαρμοσθούν στο άμεσο τουλάχιστον μέλλον. Όμως με τις θέσεις του Martin Amis ασχολήθηκαν, επί σειρά ημερών, όλες οι βρετανικές εφημερίδες αλλά και το δια­δίκτυο, όπου πάνω από 4.000 ίστότοποι σχο­λίασαν θετικά ή αρνητικά τις θέσεις του Amis. Μάλιστα με αφορμή την αναφορά του Amis στο «ασημένιο τσουνάμι», το περιοδικό The Economist στο τεύχος της 4ης Φεβρουαρίου 2010 φιλοξένησε άρθρο του Schumpeter με τίτλο: «The Silver Tsounami» - το «ασημένιο τσουνάμι». Στο άρθρο αυτό αναλύεται το πρό­βλημα του γηράσκοντος εργατικού δυναμικού και γίνεται ή διαπίστωση ότι οι μεγάλες επιχει­ρήσεις των πλουσίων κρατών μόλις τώρα αρχί­ζουν να συνειδητοποιούν ότι βρίσκονται αντιμέτωπες με το πρόβλημα της διαχείρισης ενός ταχέως γηράσκοντος δυναμικού και για το όποιο πρόβλημα οι πε­ρισσότερες από αυτές είναι εντελώς ανέτοιμες.

Σχεδόν ταυτόχρονα με τις δηλώσεις του Martin Amis ένας άλλος συγ­γραφέας, ό sir Terry Pratchett, με αρχόμενο Alzheimer κατά δική του δήλωση, σε διάλεξη πού έδωσε στο BBC υπεραμύνθηκε του δικαιώ­ματος των ασθενών με ανίατες ασθένειες και των ηλικιωμένων με νοητική έκπτωση να επι­λέγουν το πώς και το πότε θα πεθάνουν. Ό Pratchett πρότεινε μάλιστα τη δημιουργία μιας Δικαστικής Αρχής, τα μέλη της οποίας θα δρουν για το καλό της κοινωνίας και για το καλό των αιτούντων ευθανασία. Ή επιτροπή αυτή θα βεβαιώνει ότι οι αιτούντες ευθανασία έχουν πνευματική διαύγεια, είναι καλά ενημε­ρωμένοι και δεν βρίσκονται υπό την επήρεια τρίτων. Τα μέλη της επιτροπής, ένας δικηγό­ρος με εμπειρία στην αντιμετώπιση οικογενει­ακών ζητημάτων και ένας Ιατρός με εμπειρία στις χρόνιες ασθένειες, πρέπει να έχουν ηλικία άνω των 45 ετών, ώστε να έχουν αποκτήσει το σπάνιο δώρο της σοφίας, αφού ή σοφία και ή συμπάθεια σε αυτή τη Δικαστική Αρχή πρέπει να στέκονται πλάι-πλάι με τον νόμο. Ακόμη ένας άλλος συγγραφέας, ό Christopher Buck­ley στο διήγημα του "Boomsday" αναφέρεται στον επικείμενο πόλεμο των γενεών και υιοθε­τεί τα οφέλη της μαζικής ευθανασίας, προτείνοντας σε αντίθεση με τον Martin Amis, πιο εκλε­πτυσμένα κίνητρα, όπως φορολογικές εκπτώσεις.

Στις Δυτικές κοινωνίες οι ομάδες πού αγωνίζον­ται για τη νομιμοποίηση της ευθανασίας, έχουν συνεχή παρουσία και δράση, και οι στόχοι τους προωθούνται με αργά, αλλά σταθερά βήματα. Απλώς όταν υπάρχουν δηλώσεις επωνύμων, όπως αυτές του Martin Amis ή όταν κάποιος επώνυμος σταματήσει τη ζωή του με ευθανασία, όπως είναι ή περίπτωση του διάσημου βρετανού μαέστρου Έντουαρτ Ντάουνς, πού συνέβη τον Ιούλιο του 2009 με τη βοήθεια της ελβετικής οργάνωσης Dignitas στην Ζυρίχη, το όλο ζήτημα της ευθανασίας φωτίζεται και προβάλλεται εντονότερα.

Τούς τελευταίους μήνες, πλην της πολιτείας Oregon, άλλες δύο πολιτείες των ΗΠΑ, ή Wash­ington και ή Montana νομιμοποίησαν την ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Μάλιστα επειδή ό όρος αυτοκτονία ακούγεται κάπως απο­κρουστικά, οι δύο πολιτείες φρόντισαν στις νο­μοθεσίες τους να τον αντικαταστήσουν με τον πιο συμπαθή και ουδέτερο όρο της ιατρικής βοήθειας στον θάνατο. Όμως όποιος και αν είναι ό όρος, ή πραγματικότητα είναι ή ίδια. Ή βοήθεια στο θάνατο είναι στην ουσία μία πράξη αυτοκτονίας με ουσίες πού δυστυχώς συνταγογραφούνται από ιατρό, πού ασφαλώς φέρει και την ηθική ευθύνη.

Σε παλαιότερες εποχές, τα ηλικιωμένα άτομα αντιμετωπίζονταν με σεβασμό και αγάπη. Ή συσ­σωρευμένη από τη ζωή εμπειρία δημιουργούσε μία σοφία αξιοσέβαστη. Σήμερα ή κοινωνία θεωρεί τούς ηλικιωμένους ως άχρηστους καταναλωτές τροφής και πόρων, ως ένα «τσουνάμι», πού δημι­ουργεί κοινωνικά προβλήματα! Πριν μερικά χρό­νια κάποιοι επώνυμοι βιοηθικοί με πολύ κυνικό τρόπο διατύπωσαν την άποψη ότι για τα ηλικιω­μένα άτομα με χρόνια νοσήματα ή νοητική έκπτωση, ή ευθανασία πρέπει να είναι όχι μόνο δυνατότητα, αλλά και υποχρέωση, γιατί τα άτομα αυτά αποτελούν βάρος για τα ίδια, την οικογένεια τους και την κοινωνία!

Ή άποχριστιανοποίηση των δυτικών κοινω­νιών, ή απομάκρυνση τους από τον Θεό και τις ηθικές αξίες και ή προσήλωση τους στο «κατά κόσμον» χρήσιμο και ωφέλιμο, τις έχει οδηγήσει στη βίωση ενός πολιτισμού θανάτου, πού συνεχώς γί­νεται σκοτεινότερος και τρομακτικότερος.

Περιοδικό «Η ΔΡΑΣΗ» Μάιος 2010