Εἰσήγησις εἰς τὴν Διημερίδα τῆς ΠΕΘ. 12–13 Μαρτίου 2011
ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΑΠΟ ΑΠΟΨΕΩΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗΣ
Τοῦ κ. Γεωργίου Ἠλ. Κρίππα, Καθ. Ἐλευθέρου Παν., Διδ. Συνταγματικοῦ Δικαίου
(3ον)
Θὰ ἐπιχειρήσουμε ἐν συνεχείᾳ μὲ κάθε δυνατὴν συντομίαν μίαν συγκριτικὴν ἔρευναν εἰς τὴν ξένην νομοθεσίαν καὶ νομολογίαν, ὅσον ἀφορᾶ εἰς τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, προκειμένου νὰ ἔχωμε μίαν εὐρύτερη ἐποπτεία ἐν προκειμένῳ. Ὑπ᾽ ὅψιν, ὅμως, ὅτι ἡ σχετικὴ νομολογία καὶ ἰδίως ἡ βιβλιογραφία εἶναι ἀνεξάντλητη. Ὡς ἐκ τούτου περιοριζόμεθα εἰς μίαν κατὰ τὸ δυνατὸν ὀρθολογικὴν παράθεσιν τῶν πλέον ἀντιπροσωπευτικῶν καὶ σοβαρῶν πηγῶν, δηλώνοντες, ὅμως, ὅτι καὶ αἱ λοιπαὶ πηγαὶ συντάσσονται μὲ τὰς παρατιθεμένας.
Ἀρχίζομεν ἀπὸ τὴν Γερμανίαν,ὅπου ἀπαντᾶται ἡ πλουσιωτέρα νομολογία καὶ βιβλιογραφία. Εἰς τὴν χώραν αὐτὴν τὸ ἄρθρον 7, παρ. 3 τοῦ Συντάγματος ἀναφέρει, ὅτι ἡ διδασκαλία τῶν Θρησκευτικῶν εἰς τὰ σχολεῖα ἀποτελεῖ τακτικὸν μάθημα (ordentliches Lehrfach), ἡ διδασκαλία τῶν Θρησκευτικῶν γίνεται συμφώνως πρὸς τὰς ἀρχὰς τῶν Θρησκευτικῶν κοινοτήτων.
Ἡ ἰδία διάταξη τοῦ γερμανικοῦ συντάγματος ἀναφέρει ἐπὶ πλέον, ὅτι τὴν ὕλη τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν τὴν καθορίζει ἡ Ἐκκλησία καὶ ὄχι τὸ κράτος, ἡ δὲ Ἐκκλησία δικαιοῦται, νὰ πραγματοποιεῖ ἐλέγχους εἰς τὰ σχολεῖα, διὰ νὰ διαπιστώνει, ἐὰν ἡ ὕλη, ποὺ καθόρισε, διδάσκεται. Διδάσκαλοι δύνανται νὰ διορίζονται καὶ κληρικοί. Ὅλοι οἱ Γερμανοὶ συγγραφεῖς, ποὺ ἔχουν ἀσχοληθεῖ μὲ τὸ θέμα αὐτὸ ἀναφέρουν, ὅτι τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν εἶναι ὑποχρεωτικὸ διὰ τοὺς μαθητάς, εἶναι ἰσότιμο πρὸς τὰ ἄλλα μαθήματα, ὁ βαθμός του ὑπολογίζεται στὸν μέσον ὅρον τῆς βαθμολογίας, οἱ δὲ διδάσκαλοι καὶ καθηγηταὶ τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν εἶναι ἰσότιμοι πρὸς τοὺς λοιπούς. Τὰ δικαστήρια ἔχουν ἀποφανθεῖ ὅτι τὸ μάθημα αὐτὸ πρέπει, νὰ διδάσκεται ἐπὶ δύο ὧρες τουλάχιστον ἑβδομαδιαίως καὶ νὰ καθορίζεται ὄχι σὲ ἀκραῖες ὧρες (δηλ. ὄχι σὲ πρῶτες ἢ τελευταῖες ὧρες, πράγμα ποὺ θὰ διευκόλυνε τὸν μαθητὴ νὰ ἀπουσιάσει εὐχερέστερον).
Ὑπ᾽ ὄψιν ὅτι οἱ διαπρεπέστεροι Γερμανοὶ καθηγηταὶ Νομικῶν Σχο λῶν ἀναφέρουν, ὅτι ἐφ᾽ ὅσον ὑπάρχει συνταγματικὴ διάταξη περὶ τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν καὶ μὲ τὴν Ἐκκλησία νὰ ἀποφασίζει ἐπ᾽αὐτοῦ, τότε πᾶσα ἔννοια χωρισμοῦ κράτους Ἐκκλησίας ἔχει διασπασθεῖ καὶ δὲν ἀπαντᾶται. Ὑπ᾽ ὄψιν ὅτι εἰς τὴν Γερμανία οἱ Χριστιανικὴ Ἐκκλησία εἶναι νομικὸ πρόσωπο δημοσίου δικαίου. Ἐπίσης οἱ μαθηταὶ ὀφεί λουν νὰ μετέχουν καὶ εἰς τὴν σχολικὴ προσευχή.
Εἰς τὴν Ἀγγλία τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ὡς κατηχητικὸ διδάσκεται κανονικὰ εἰς τὰ σχολεῖα ὡς ὑποχρεωτικό, ἡ δὲ ἀγγλικὴ νομοθεσία ἀναφέρει ὅτι ὄχι μόνον τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ἀλλὰ καὶ τὸ ὅλον ἐκπαιδευτικὸ σύστημα πρέπει νὰ βασίζεται στὶς χριστιανικὲς ἀρχές.
Ἡ Αὐστρία ἔχει καθεστὼς μαθήματος Θρησκευτικῶν ὅμοιο ἀκριβῶς μὲ τὸ τῆς Γερμανίας (μάθημα ὑποχρεωτικό, κατηχητικό, ἡ ὕλη του καθορίζεται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, οἱ διδάσκαλοι ἐγκρίνονται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία ὑπάρχει συνταγματικὴ κατοχύρωση κ.λπ.) Ἐπὶ πλέον ἡ Αὐστρία ὡς χώρα μὲ θρησκεία καθολικὴ ἔχει συνάψει καὶ Κονκορδάτο μὲ τὸν Πάπα, διὰ τοῦ ὁποίου ἀναλαμβάνει τὴν ὑποχρέωση, νὰ διδάσκει τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν.
Τὸ ἴδιο καθεστὼς ὑπάρχει καὶ στὴν Ἑλβετία, ὅπου ἀπαντῶνται καὶ ἀποφάσεις δικαστικές, οἱ ὁποῖες κατεδίκασαν γονεῖς, διότι δὲν ἀπέστελλαν τὰ τέκνα τους, διὰ νὰ συμμετάσχουν εἰς τὰ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν. Τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ἄλλωστε κατοχυροῦται καὶ ἀπὸ τὸ ἄρθρον 27 τοῦ ἑλβετικοῦ Συντάγματος ὡς κατηχητικὸ καὶ ὄχι ὡς ἁπλὴ θρησκειολογία.
Ὁμοίως εἰς τὸ Βέλγιο τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν διδάσκεται ὡς ὑποχρεωτικὸ καὶ κατηχητικό, ὅπως καὶ στὶς λοιπὲς χῶρες. Τὸ δεδομένο αὐτὸ τὸ δέχονται καὶ τὰ δικαστήρια, τῶν ὁποίων οἱ ἀποφάσεις μνημονεύονται ἀπὸ τὰ νομικὰ συγγράμματα. (Ὁμοίως καὶ στὴν Ἰταλία, ἡ ὁποία ἔχει συνάψει κονκορδάτο μὲ τὸν Πάπα, διὰ τοῦ ὁποίου ἀναλαμβάνει νὰ διδάσκει μάθημα Θρησκευτικῶν εἰς τὰ δημόσια σχολεῖα. Ὑπάρχει δὲ καὶ ἀπόφαση τοῦ Συνταγματικοῦ Δικαστηρίου τοῦ Μαρτίου 1989, ἡ ὁποία ὑποχρεώνει τὸ ἰταλικὸ κράτος νὰ διδάσκει τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας. Στὶς 14.12.1985 ἄλλωστε ἔχει ὑπογραφεῖ συμφωνία μεταξὺ τοῦ Ἰταλοῦ Ὑπουργοῦ Παιδείας καὶ τοῦ προέδρου καρδιναλίου τῆς ἐκκλησιαστικῆς συνόδου τῆς ἰταλικῆς ἐκκλησίας διὰ τὴν εἰσαγωγὴ εἰς τὰ δημόσια σχολεῖα τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν, οἱ δὲ καθηγηταὶ καὶ διδάσκαλοι τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν πρέπει, νὰ ἔχουν τὴν λεγομένη «ἐκκλησιαστικὴ ἀναγνώριση» (δηλ. ἔγκριση τῆς Ἐκκλησίας).
Τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν χρηματοδοτεῖται ἀπὸ τὸ κράτος πέραν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ φόρου, ποὺ εἰσπράττει ἡ καθολικὴ ἐκκλησία (0,8% ἐπὶ τοῦ φόρου εἰσοδήματος).
Εἰς τὴν Ὁλλανδία τὸ 80% τῶν σχολείων εἶναι ἰδιωτικὰ καὶ χρηματοδοτοῦνται ὑπὸ τοῦ κράτους, διὰ νὰ διδάσκουν τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, τὸ ὁποῖο μάλιστα κατοχυροῦται ἀπὸ τὸ ἄρθρον 32 τοῦ Συντάγματος.
Ἡ Ἱσπανία ἔχει συνάψει τὴν 4.12.1979 Κονκορδάτο μὲ τὸν Πάπα, διὰ τοῦ ὁποίου ἀναλαμβάνει τὴν διδασκαλία τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν εἰς τὰ δημόσια σχολεῖα, ἡ ὕλη τοῦ μαθήματος καθορίζεται ἀπὸ τὴν “ἐκκλησία”, ἡ ὁποία καὶ διορίζει τοὺς καθηγητὰς τοῦ μαθήματος αὐτοῦ.
Εἰς τὴν Πορτογαλία τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν εἰς τὰ σχολεῖα ἔχει εἰσαχθεῖ ὑπὸ τοῦ νομοθετικοῦ Διατάγματος 407/89, τὸ δὲ Συνταγματικὸ Δικαστήριο διὰ δύο ἀποφάσεών του (423/87 καὶ 174/93) ὑπεχρέωσε ἐπίσης τὸ πορτογαλικὸ κράτος, νὰ εἰσαγάγει τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν τῆς καθολικῆς ἐκ κλησίας στὰ σχολεῖα, ἐπὶ τῷ λόγῳ ὅτι ἡ καθολικὴ “ἐκκλησία” τυγχάνει ἡ μείζων ἐκκλησία εἰς τὴν Πορτογαλία. Ἐπίσης ἡ χώρα αὐτὴ ἔχει ἀναλάβει τὴν ἰδίαν ὑποχρέωση καὶ μὲ τὸ Κονκορδάτο τῆς 7.5.1940, ποὺ ἔχει συνάψει μὲ τὸ Βατικανὸ καὶ τὸ ὁποῖο ὑποστηρίζεται ὅτι ὑπερτερεῖ καὶ τοῦ
πορτογαλικοῦ συντάγματος.
Εἰς τὴν Ἰρλανδία διδάσκεται ὁμοί ως τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας, τοῦτο διότι τὸ ἰρλανδικό Σύνταγμα σὲ πάρα πολλὲς διατάξεις του ἀνα- φέρεται στὴν Ἐκκλησία, στὸν Θεὸ —καὶ στὴν Ἁγία Τριάδα.
Εἰς τὸ Λουξεμβοῦργο ἐπικρατεῖ καθεστὼς πανομοιότυπο μὲ τὸ τῆς Γερμανίας.
Εἰς τὴν Δανία τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν τῆς Χριστιανικῆς θρησκείας ἔχει εἰσαχθεῖ εἰς τὰ σχολεῖα διὰ τοῦ νόμου τῆς 8.6.1966. Ὑπ᾽ὄψιν ὅτι παλαιότερα ἡ κυβέρνηση τῆς Δανίας εἰσήγαγε εἰς τὰ σχολεῖα καὶ τὸ μάθημα τῆς σεξουαλικῆς ἀγωγῆς. Ὅμως ἡ ἕνωση τῶν Χριστιανῶν γονέων τῆς Δανίας προσέφυγε εἰς τὸ Εὐρωπ. Δικαστήριο Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων, τὸ ὁποῖο διὰ τῆς 7.12.1976 ἐδέχθη, ὅτι τὸ μάθημα αὐτὸ πρέπει νὰ καταργηθεῖ, διότι ἀποτελεῖ ἄσκηση προσηλυτισμοῦ τοῦ κράτους τῆς Δανίας εἰς βάρος τῶν Χριστιανῶν μαθητῶν.
Εἰς τὴν Σουηδία, Νορβηγία καὶ Φιλανδία ἰσχύουν τὰ ἴδια, διότι πρόκειται περὶ χωρῶν, ὅπου ἡ Χριστιανικὴ Ἐκκλησία εἶναι κρατικὴ καὶ δὲν ἀποτελεῖ χωριστὸν ὀργανισμὸ ἀπὸ τὸ κράτος.
Ἡ Γαλλία εἶναι ἡ μόνη χώρα τῆς Εὐρώπης, ὅπου τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ἔχει μία ἰδιομορφία. Κατ᾽ἀρχὴν πρέπει νὰ ἐπισημάνουμε, ὅτι σὲ δώδεκα περιοχὲς τῆς Γαλλίας (ὅπως π.χ. ἡ Ἀλσατία, ἡ Λωρραίνη, οἱ ὑπερπόντιες κτήσεις κ.λπ.) κράτος καὶ ἐκκλησία εἶναι ἑνωμένα, ἡ δὲ ἐκκλησία εἶναι κρατική. Σὲ ὅλες αὐτὲς τὶς περιοχὲς διδάσκεται κανονικὰ τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν τῆς καθολικῆς “ἐκ κλησίας” ὡς κατηχητικό, δηλ. ὄχι ὡς μία γενικὴ θρησκειολογία). Ὁπό τε δὲν ὑπάρχει θέμα διὰ τὶς περιοχὲς αὐτές. Στὴν ὑπόλοιπη χώρα δὲν διδάσκεται εἰς τὰ σχολεῖα τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, πλὴν ὅμως: α) Οἱ κληρικοὶ τῆς καθολικῆς “ἐκκλησίας” ἔχουν τὸ δικαίωμα νὰ μπαίνουν εἰς τὰ σχολεῖα καὶ νὰ κάνουν κήρυγμα (καὶ τὴν πράξη αὐ τὴν τὴν χρηματοδοτεῖ τὸ κράτος), β) οἱ δὲ μαθηταὶ μία φορὰ τὴν ἑβδομάδα (κάθε Τετάρτη) φεύγουν ἐνωρίτερα ἀπὸ τὰ σχολεῖα, διὰ νὰ πᾶνε νὰ παρακολουθήσουν μάθημα Θρησκευτικῶν ἐκτὸς τῶν σχολείων. Ἡ ἰδιομορφία αὐτὴ ἀνάγεται σὲ λόγους ἱστορικούς, πλὴν ὅμως εἰς τὴν Γαλλία ὑπάρχουν ἐν ἰσχύι σήμερον νόμοι τοῦ κράτους, ποὺ ἐπιβάλλουν τὴν θρησκευτικὴ ἐκπαίδευση τῶν μαθητῶν, ὅπως ὁ νόμος τῆς 3.12.1959 (γνωστὸς ὡς νόμος Μισὲλ Ντεμπρέ), ὁ ὁποῖος ὁρίζει ὅτι τὸ κράτος ἐκδίδει τὶς ἀναγκαῖες διατάξεις, διὰ νὰ ἐξασφαλισθεῖ ἡ θρησκευτικὴ ἐκπαίδευση τῶν μαθητῶν. Τὰ ἴδια ἀναφέρει καὶ ὁ παλαιότερος (ἀλλὰ ἐν ἰσχύι σήμερον) Νόμος τῆς 23.3.1882. Μὲ τὸ σύστημα ὅμως ποὺ περιγράψαμε, θεωρεῖται ὅτι πληροῦνται οἱ προϋποθέσεις τῶν νόμων αὐτῶν. Παρεμπιπτόντως θὰ ἤθελα νὰ ἀναφέρω, ὅτι ἡ: ἄποψη ποὺ ἐπικρατεῖ ὅτι ἡ Γαλλία εἶναι κράτος ἄθεο καὶ ὑπάρχει χωρισμὸς κράτους– Ἐκκλησίας εἶναι ἐσφαλμένη. Ὁ ἰσχύ ων σήμερα νόμος περὶ χωρισμοῦ κράτους – Ἐκκλησίας εἶναι ὁ νόμος τῆς 9.12.1905. Ὁ νόμος αὐ τὸς ἔχει δύο κύριες διατάξεις. Οἱ λοιπὲς εἶναι δευτερεύουσες. Τὸ ἄρθρον 1 ἀναφέρει ὅτι ἡ Γαλλία δὲν ἀναγνωρίζει καμμία θρησκεία, τὸ δὲ ἄρθρον 2 ἀναφέρει ὅτι ἀπαγορεύεται ἡ ἐκ τοῦ γαλλικοῦ κρατικοῦ προϋπολογισμοῦ χρηματοδότηση ὁποιασδήποτε “ἐκκλη σίας”. Καμμία ἀπὸ τὶς δύο αὐτὲς βασικὲς διατάξεις δὲν τηροῦνται σήμερα, διότι ἡ Γαλλία ἔχει θεσπίσει καθεστὼς ἀναγνωρίσεως θρησκειῶν (καὶ ἔχει ἐπικυρωθεῖ καὶ ἀπὸ τὸ Εὐρωπ. Δικαστήριο Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων), ἐκ δὲ τοῦ κρατικοῦ προϋπολογισμοῦ χρηματοδοτεῖ τὴν καθολικὴ “ἐκκλησία” μὲ ποσόν, ποὺ ὑπερβαίνει τὰ ἑπτὰ δισεκατομμύρια ΕΥΡΩ. Τὸ δεδομένο αὐτὸ τὸ ἀναφέρει ὁ Γάλλος καθηγητὴς τοῦ Πανεπ. τῆς Σορβόννης Odon Valet σὲ ἄρθρο του στὴν ἐφημερίδα Le Monde, ὁ ὁποῖος καθηγητὴς εἶναι ἐχθρὸς τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὄχι φιλικὰ διακείμενος πρὸς αὐτήν. Ἑπομένως ὑπ᾽ αὐτὸ τὸ πρίσμα πρέπει, νὰ δοῦμε καὶ τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν.
«Ορθόδοξος Τύπος»20/05/2011
Δείτε και :
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου