Επιπτώσεις από την απόφαση της Χάγης για το Κόσοβο

The Guardian

Η μονομερής απόφαση του Κοσσυφοπεδίου να κηρύξει την ανεξαρτησία του από τη Σερβία, τον Φεβρουάριο του 2008, δεν αποτέλεσε παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου. Αυτό τουλάχιστον απεφάνθη το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (ICJ), την Πέμπτη, με μία απόφαση–σταθμό η οποία ενδεχομένως να έχει σημαντικές επιπτώσεις για όλα τα κράτη, με αυτονομιστικά κινήματα στην επικράτειά τους. Το βούλευμα θα επηρεάσει επίσης και την αίτηση που έχει υποβάλει η Σερβία για ένταξη στην Ε.Ε.

Η πολυαναμενόμενη απόφαση εξεδόθη έπειτα από προσφυγή της Σερβίας στη Χάγη. Πλέον, θεωρείται πολύ πιθανό να αναγνωριστεί το Κόσοβο από περισσότερα των 69 κρατών που το αναγνωρίζουν τώρα. Σημειώνεται ότι, για να ενταχθεί μία χώρα στον ΟΗΕ, απαιτείται πρώτα να αναγνωριστεί από 100 κράτη. Αιτιολογώντας την απόφαση, το προεδρείο του δικαστηρίου σημείωσε ότι δεν υπάρχει καμία διάταξη στο Διεθνές Δίκαιο που να απαγορεύει τις διακηρύξεις ανεξαρτησίας.

Μολονότι επισήμως τόσο η Πρίστινα όσο και το Βελιγράδι δήλωναν αισιοδοξία για το τελικό αποτέλεσμα, λίγες ώρες πριν από την ανακοίνωση άρχισε να διαφαίνεται ότι νικητής θα αναδεικνυόταν η πρώτη. Λίγο πριν από την ανάγνωση της απόφασης, ο Αμερικανός αντιπρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, είχε ξεκαθαρίσει άλλωστε πως ό,τι και να γίνει οι ΗΠΑ δεν ήταν διατεθειμένες να ανακαλέσουν την αναγνώρισή τους προς το Κοσσυφοπέδιο.

Οι παράγοντες που ελήφθησαν υπόψη για την απόφαση του δικαστηρίου ήταν τα στοιχεία που παρείχαν δεκάδες χώρες, η διεθνής αρχή της εδαφικής ακεραιότητας, οι περιορισμένες περιπτώσεις δεδικασμένου, αλλά και το παράδειγμα της διάλυσης της Σοβιετικής Ενωσης. Η Σερβία συνεχίζει, πάντως, να ζητεί την επιστροφή του Κοσόβου στην κυριαρχία της, καθώς θεωρεί ότι πρόκειται για το λίκνο της εθνογένεσής της, κατά την επική μάχη εναντίον των Οθωμανών, το 1389.

Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση δημιουργεί δεδικασμένο, ενισχύοντας ανάλογα αιτήματα σε πολλές περιοχές του κόσμου, περιλαμβανομένης και της τουρκοκρατούμενης Κύπρου, της Αμπχαζίας, της Νότιας Οσετίας, του Ναγκόρνο Καραμπάχ και της Υπερδνειστερίας. Δεν θα έχει όμως καμία σχεδόν επίπτωση στην κατάσταση που έχει ήδη διαμορφωθεί στο Κοσσυφοπέδιο, όπου ο μικρός σερβικός πληθυσμός που έχει απομείνει, έχει συγκεντρωθεί γύρω από την πόλη της Μιτροβίτσα. Το αδιέξοδο που επικρατεί οδηγεί ενίοτε και σε συγκρούσεις, ενώ ο σερβικός και ο αλβανόφωνος πληθυσμός ζουν στην ουσία ξεχωριστά και ανεξάρτητα.

Η περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου πυροδότησε έντονες συζητήσεις, όταν η επαρχία ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Σερβία, το 2008, έπειτα από έναν εμφύλιο πόλεμο, το 1998 - 99 και μία δεκαετία υπό διεθνή κηδεμονία. Ο πόλεμος του 1998- 99 ξεκίνησε ύστερα από τη βίαιη καταστολή του αυτονομιστικού κινήματος των αλβανόφωνων Κοσοβάρων από τις σερβικές δυνάμεις, η οποία άφησε πίσω της περίπου 10.000 νεκρούς, πριν τελειώσει με 78 ημέρες βομβαρδισμών από το ΝΑΤΟ. Εκατοντάδες Σέρβοι, επίσης, σκοτώθηκαν σε επιθέσεις αντεκδίκησης.

Η απόφαση της Πέμπτης θα ενισχύσει την αρνητική στάση της κυβέρνησης της Πρίστινας σε αιτήματα για αναδιαπραγμάτευση του ζητήματος της ανεξαρτησίας και ειδικότερα σε ό,τι αφορά την τύχη της σερβοκρατούμενης βόρειας περιοχής του Κοσσυφοπεδίου. Ούτως ή άλλως, ο υπουργός Εξωτερικών του Κοσσυφοπεδίου, Σκεντέρ Χισένι, είχε διαμηνύσει και πριν από την απόφαση της Χάγης, ότι περαιτέρω διαπραγματεύσεις αποκλείονται. Από την άλλη πλευρά, ο Σέρβος υπουργός Εξωτερικών, Βουκ Γιέρεμιτς, είχε προειδοποιήσει ότι ακόμη και αν η απόφαση ήταν αντίθετη με εκείνη που περίμενε η Σερβία, το Βελιγράδι δεν θα έπαυε να διεκδικεί το Κόσοβο: «Η θέση της Σερβίας σχετικά με τη μονομερή απόφαση του Κοσσυφοπεδίου να διακηρύξει την ανεξαρτησία του δεν έχει αλλάξει, ούτε και η θέση μας για την ανάγκη συνέχισης του διαλόγου», τόνισε και προσέθεσε: «Ο αγώνας μας θα είναι πιθανότατα μακρύς και δύσκολος, αλλά δεν θα τα παρατήσουμε».

Τέλος, ο νομικός σύμβουλος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Χάρολντ Κο, είχε πει ότι «η Σερβία ζήτησε από το Διεθνές Δικαστήριο να εκδώσει μία απόφαση που θα γυρίσει πίσω τον χρόνο και θα υπονομεύσει την πρόοδο και τη σταθερότητα που έφερε στην περιοχή η ανεξαρτητοποίηση του Κοσσυφοπεδίου». Στην άλλη πλευρά του φάσματος βρίσκεται ο στενός σύμμαχος της Σερβίας, η Ρωσία, η οποία αντιμετωπίζει δικά της προβλήματα με αποσχιστικά κινήματα στην Τσετσενία. Η Μόσχα ζητούσε να αρθεί η ανεξαρτητοποίηση της περιοχής, όπως άλλωστε ζητούν και άλλες χώρες που έχουν ανάλογα θέματα, όπως η Κίνα και η Ισπανία.

«Καθημερινή» 25/07/2010