Μόσχα καλεί Φανάρι

Του ΘΑΝΑΣΗ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ

Πρώτη προτεραιότητα για το Πατριαρχείο Μόσχας είναι η ενότητα τόσο της Ρωσικής Εκκλησίας όσο και της παγκόσμιας ορθοδοξίας, σύμφωνα με τον νέο επικεφαλής των διεθνών σχέσεών του, αρχιεπίσκοπο Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνα, ο οποίος αναγνωρίζει την ύπαρξη «σοβαρών διαφωνιών» με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά σε σαφώς χαμηλότερους τόνους απ' ό,τι τα τελευταία χρόνια.
Μιλώντας στην «Ε» με αφορμή τις διορθόδοξες διαβουλεύσεις για το θέμα της Διασποράς, που ολοκληρώθηκαν πριν από μερικές μέρες στο Σαμπεζί της Ελβετίας, ο βικάριος του νέου Πατριάρχη Μόσχας χαιρέτισε την προσωπική επικοινωνία των Πατριαρχών Βαρθολομαίου και Κυρίλλου, υπογραμμίζοντας ότι «και οι δύο Εκκλησίες επιθυμούν την αδερφική συνεργασία και ελπίζω ότι αυτό θα βοηθήσει να υπερβούμε τις υπάρχουσες διαφωνίες και να εδραιώσουμε την πανορθόδοξη ενότητα».
Με δηλώσεις του στο περιοδικό «Φομά» ο στενός συνεργάτης του Πατριάρχη Κύριλλου διευκρίνισε ειδικότερα ότι το θέμα της υπαγωγής όλων των ορθοδόξων διασπορών διεθνώς στο Οικουμενικό Πατριαρχείο επανέρχεται τακτικά από πλευράς Κωνσταντινουπόλεως από τη δεκαετία του 1920 και η Μόσχα δεν έχει αντίρρηση στη δημιουργία σε Ευρώπη, Αμερική και Αυστραλία επισκοπικών συνελεύσεων υπό τους ιεράρχες του Φαναρίου, οι οποίες όμως «μπορούν να έχουν μόνο συντονιστικό-συμβουλευτικό ρόλο, καθώς ο ιεράρχης της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας δεν μπορεί να είναι υφιστάμενος του ιεράρχη του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, διότι δίνει λόγο μόνο στη δική του Ιερά Σύνοδο».

Θετικά βήματα

Παρά τα προβλήματα, ο αρχιεπίσκοπος Ιλαρίωνας θεωρεί σημαντικό το γεγονός ότι ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης είχε παραστεί στα τέλη της περασμένης χρονιάς στην εξόδιο ακολουθία στη Μόσχα για τον μακαριστό Πατριάρχη Αλέξιο, όπως επίσης και την περσινή απόφαση των επικεφαλής των κατά τόπους ορθοδόξων Εκκλησιών να επαναλάβουν την προετοιμασία νέας Μεγάλης Οικουμενικής Συνόδου, για την οποία γίνονται και οι σχετικές διαβουλεύσεις.
Σύμφωνα με τον υπάρχοντα προγραμματισμό ο νέος Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος θα αρχίσει τον κύκλο των καθιερωμένων επισκέψεών του στις τοπικές Εκκλησίες από το Οικουμενικό Πατριαρχείο τον Ιούλιο.
Σε ερώτησή μας για τις αλληλοκατηγορίες του παρελθόντος μεταξύ των δύο Πατριαρχείων για «εθνικισμό», «πανσλαβισμό» και διεκδίκηση από τη Μόσχα καθεστώτος «τρίτης Ρώμης», το κατά παράδοση «Νο 2» της ρωσικής Εκκλησίας χαρακτήρισε τις διαφωνίες αναπόφευκτες, σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο.
Επέμεινε, όμως, ότι «η ρωσική ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν επεδίωξε την ηγεμονία στον ορθόδοξο κόσμο, αν και συχνά παρείχε τη βοήθειά της στους αδερφούς της σε άλλες χώρες, γι' αυτό και οι κατηγορίες εναντίον μας δεν έχουν ιστορική θεμελίωση».
Ενα από τα θέματα που έχουν προκαλέσει στο παρελθόν σοβαρές τριβές μεταξύ Μόσχας και Φαναρίου είναι και το εκκλησιαστικό ζήτημα στην Ουκρανία, όπου έχουν εμφανιστεί μη αναγνωρισμένες ορθόδοξες Εκκλησίες, ενώ η «πορτοκαλί» διακυβέρνηση της χώρας προσπάθησε να προωθήσει τη δημιουργία αυτοκέφαλης Εκκλησίας, που δεν θα υπάγεται πλέον στο Πατριαρχείο Μόσχας, αλλά ενδεχομένως στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Αυτοκέφαλο Κίεβο

Και ο αρχιεπίσκοπος Ιλαρίωνας συνεχίζει: «Οπως και οι πιστοί στη Ρωσία θεωρούν ως ύψιστης σημασίας τη διατήρηση της ενότητας του Αγίου Ρους (σ.σ. ή Αγίου Ρως, δηλαδή του πρώτου ρωσικού κράτους με έδρα το Κίεβο), του κοινού πνευματικού και πολιτιστικού πεδίου, το οποίο δημιουργήθηκε ως συνέπεια της ιστορικής επιλογής του αγίου ισαπόστολου πρίγκιπα του Κιέβου Βλαδίμηρου».
Ξεκαθαρίζει μάλιστα ότι ακόμη και αν προκύψει τέτοιο θέμα, το αυτοκέφαλο στην ουκρανική Εκκλησία δεν μπορεί παρά να το παραχωρήσει μόνο το Πατριαρχείο Μόσχας, τμήμα του οποίου αποτελεί ώς σήμερα η Εκκλησία του Κιέβου, όπου και γεννήθηκε ιστορικά τόσο η σύγχρονη Ρωσία όσο και η ορθοδοξία της.
Στα 43 του χρόνια ο αρχιεπίσκοπος Ιλαρίωνας, συνθέτης εκτός των άλλων συμφωνικής μουσικής με εκκλησιαστική θεματολογία και μεταφραστής από τα ελληνικά πατερικών κειμένων, είναι από τα πιο νέα και ταλαντούχα στελέχη της Ρωσικής Εκκλησίας, «δεξί χέρι» του Πατριάρχη Κυρίλλου, ο οποίος τον προσκάλεσε από τη Βιέννη, όπου είχε την ευθύνη των επαφών με διεθνείς οργανισμούς, για να αναλάβει την «εκκλησιαστική διπλωματία», που χειριζόταν ο ίδιος επί πολλά χρόνια.
Πηγή: Ελευθεροτυπία