Ἄρχοντες μέ ἀρετάς καί ὄχι μέ τιμάς

 

Ἄρχοντες μέ ἀρετάς καί ὄχι μέ τιμάς – 1ον

Τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου π. Διονυσίου Τάτση

Οἱ χριστιανοὶ εἶναι μέλη μιᾶς κοινωνίας ποὺ ἀγνοεῖ τὸν Χριστὸ καὶ οἱ ἄρχοντές της εἶναι ἀδιάφοροι σὲ θέματα θρησκείας. Πάντα ἔτσι ἦταν. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος δὲν ἀρνεῖται τὴν ὑποταγὴ σ’ ἐκείνους ποὺ κατέχουν ἀνώτερες ἐξουσίες στὴν πολιτεία. Τονίζει σχετικά: «Κάθε ἄνθρωπος ὀφείλει νὰ ὑποτάσσεται στὶς ἀνώτερες ἐξουσίες, γιατί δὲν ὑπάρχουν παρὰ ἀπὸ τὸν Θεό· Ἔτσι, λοιπόν, ὅποιος ἀντιτάσσεται στὴν ἐξουσία ἀντιστέκεται στὴν τάξη ποὺ ἔβαλε ὁ Θεός, κι ὅσοι ἀντιστέκονται εἶναι οἱ ἴδιοι ὑπεύθυνοι γιὰ τὴν τιμωρία τούς»1.

  Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος λέει ὅτι οἱ ἄρχοντες εἶναι ἀναγκαῖοι. Ὁ λαὸς θέλει ἀρχηγὸ «γιὰ νὰ μὴ εἴμαστε σὰν ἑρπετά· γι’ αὐτὸ ὑπάρχει ἄρχοντας, γιὰ νὰ μὴ κατατρώγουμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο σὰν τὰ ψάρια»2. Καὶ συνεχίζει ὑποστηρίζοντας ὅτι οἱ ἄρχοντες ἐξασφαλίζουν τὴν εὐταξία: «Τὸ ὅτι ὑπάρχουν βασιλεῖς καὶ δικαστές, πρέπει νὰ ἀναπέμπουμε στὸ Θεὸ μεγάλες εὐχαριστίες. Γιατί ὁ Θεός, φροντίζοντας γιὰ τὴν εὐταξία μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων καὶ γιὰ νὰ μὴ συμπεριφέρονται πιὸ παράλογα ἀπὸ ἄλογα θηρία οἱ πολλοί, μᾶς χάρισε τὶς ἐξουσίες καὶ τὶς βασιλεῖες, ποὺ εἶναι παρόμοιες μὲ τὴν τέχνη τοῦ ἡνιόχου καὶ τοῦ κυβερνήτη τοῦ πλοίου»3.

Τὸ ἔργο τῶν ἀρχόντων εἶναι νὰ τιμωροῦν τοὺς παραβάτες τῶν νόμων ὡς ἐπιζήμιους καὶ ἐπικίνδυνους γιὰ τὴν κοινωνία καὶ νὰ προωθοῦν τοὺς τίμιους καὶ ἀγαθούς. Νὰ ἐπιζητοῦν τὸ κοινὸ συμφέρον καὶ νὰ κοπιάζουν γιὰ τὸ λαό. Ἡ εὐθύνη τους εἶναι μεγάλη καὶ συχνὰ ἀντιμετωπίζουν ἀπειλὲς γιὰ τὴ σωματική τους ἀκεραιότητα.

Τὰ ἀξιώματα φέρνουν στὴ δημοσιότητα καὶ πολλὲς πτυχὲς τῆς προσωπικῆς ζωῆς τῶν ἀρχόντων. Οἱ ἄνθρωποι ἔχουν περιέργεια νὰ γνωρίσουν πῶς ζοῦν κι ἂν οἱ ἴδιοι τηροῦν αὐτὰ ποὺ τοὺς ἐπιβάλλουν. Πολλὲς φορὲς οἱ πληροφορίες εἶναι προκλητικὲς καὶ ἀπογοητεύουν.

Τοὺς ἄρχοντες πάντα τοὺς πλησιάζουν καὶ ἄνθρωποι ποὺ ἐπιδιώκουν τὴν ἱκανοποίηση προσωπικῶν τους θεμάτων, ἀλλὰ μερικὲς φορὲς καὶ διευκολύνσεις ἀνθρώπων ποὺ ἔχουν ἀνάγκη καὶ ἀντιμετωπίζουν προβλήματα. Ὁ Μέγας Βασίλειος ἀναφέρει σχετικά: «Ἐκεῖνοι ποὺ βαδίζουν κάτω ἀπὸ τὸν ἥλιο, τοὺς ἀκολουθεῖ ὁπωσδήποτε ἡ σκιὰ τους, ἔστω κι ἂν αὐτοὶ οἱ ἴδιοι δὲν τὸ ἐπιθυμοῦν, ἔτσι καὶ τὶς συναναστροφὲς μὲ τοὺς ἄρχοντες τὶς ἀκολουθεῖ καὶ κάποια μικρὴ συναλλαγή, ἡ βοήθεια πρὸς τοὺς δυστυχεῖς»4.

Σημειώσεις:

1. Ρωμ. ιγ΄ 1-2. 2. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγικὴ ἀνθρωπολογία Ἰωάννου Χρυσοστόμου, τόμος Α΄, Ἀθήνα 1993, σελ. 673. 3. Ὅπ. παρ., σελ. 674. 4. Βασιλείου Δ. Χαρώνη, Παιδαγωγικὴ ἀνθρωπολογία Μεγάλου Βασιλείου, τόμος Α΄, Ἀθήνα 2002, σελ. 362.

orthodoxostypos

…………………………………………………………………

Ἄρχοντες μέ ἀρετάς καί ὄχι μέ τιμάς – 2ον

2ον.-Τελευταῖον

  Ὁ λαὸς συχνὰ ἐκλέγει ἄρχοντες ἀνθρώπους ποὺ τὸν ἐνθουσιάζουν μὲ τὸ λόγο τους, τὴ δημαγωγία, τὶς κρίσεις τῶν ἀντιπάλων, τὴ συκοφαντία, τὴν προπαγάνδα καὶ τὴν παραπληροφόρηση. Ἡ ἐναλλαγὴ προσώπων στὴν πολιτικὴ συνοδεύεται πάντα ἀπὸ διάφορους μύθους ποὺ πλέκουν ἰδιοτελεῖς ἄνθρωποι. Μῦθοι γιὰ τὰ ἀνύπαρκτα ἔργα τῶν ἀπερχόμενων καὶ ἐπίσης μῦθος γιὰ τοὺς διαδόχους τους. Συνήθως οἱ μυθοπλάστες εἶναι διαφορετικοὶ καὶ τὰ ὅσα λένε ἀλληλοαναιροῦνται. Οἱ μὲν βλέπουν ἀρετές, χαρίσματα, σπουδαῖα ἔργα τῶν ἀνθρώπων, ποὺ συμπαθοῦν καὶ ὑπηρετοῦν καὶ οἱ δὲ βλέπουν ἀνικανότητα, ἀδιαφορία, σκάνδαλα καὶ μυστικὲς συναλλαγὲς τῶν ἀνθρώπων ποὺ δὲν συμπαθοῦν καὶ τοὺς πολεμοῦν μὲ τὰ βέλη τῆς συκοφαντίας. Ἡ τακτικὴ αὐτὴ εἶναι ἀξιοκατάκριτη, γιατί οἱ μῦθοι ἀνεβάζουν καὶ κατεβάζουν πρόσωπα, ἀνάλογα μὲ τὶς ἐπιδιώξεις, τὶς φιλοδοξίες καὶ τὰ συμφέροντα. Γενικὰ ὅσοι προτιμοῦν τοὺς μύθους δὲν εἶναι ἀξιόπιστοι, οὔτε βέβαια ἔχουν ἦθος, γιὰ νὰ σέβονται τὴν προσωπικότητα τῶν ἀνθρώπων καὶ τὴν ἀλήθεια τῶν πραγμάτων.

  Οἱ ἄνθρωποι πρέπει νὰ ἔχουν ἀντικειμενικὴ καὶ σταθερὴ κρίση, ὁ λόγος τους νὰ εἶναι σοβαρὸς καὶ νὰ ἐκπέμπει φῶς. Νὰ μὴ γίνονται φωτοσβῆστες καὶ ἡ καρδιά τους νὰ διατηρεῖται καθαρὴ ἀπὸ συναισθήματα ἀμφιβόλου περιεχομένου. Οἱ προϋποθέσεις αὐτὲς χρειάζονται καὶ ὅταν γίνονται προαγωγὲς καὶ τοποθετήσεις σὲ καίριες θέσεις στὸ δημόσιο, στοὺς διάφορους κοινωνικοὺς φορεῖς καὶ φυσικὰ καὶ στὴν Ἐκκλησία. Εἰδικὰ ἐκεῖ ὅπου τὸ ἔργο τῶν ὑπεύθυνων κληρικῶν εἶναι πνευματικὸ καὶ πρέπει ὁπωσδήποτε νὰ εἶναι θεοφιλές. Ἰδιαίτερα ὅταν ἀποφασίζονται χειροτονίες κληρικῶν, μοναχικὲς κουρὲς καὶ ἐκλογὲς ἐπισκόπων.

  Κάθε ἐπιπολαιότητα στὶς παραπάνω δραστηριότητες καὶ ἐπιλογὲς ἔχει σοβαρὲς συνέπειες στὸ κοινωνικὸ σύνολο. Ἰδιαίτερα στὴν Ἐκκλησία τὰ δυσάρεστα ἀποτελέσματα διαρκοῦν, γιατί οἱ κληρικοὶ παραμένουν στὶς θέσεις τους ἐπὶ δεκαετίες, οἱ δὲ ἐπίσκοποι εἶναι ἰσόβιοι ποιμένες!

  Οἱ ἀνάξιοι ἄρχοντες δικαιολογοῦν τὴν ἀποτυχία τους στὸ ἔργο ποὺ ἔχουν ἀναλάβει, ὑποστηρίζοντας ὅτι ὁ τόπος εἶναι δύσκολος καὶ οἱ δυνατότητες ἐλάχιστες. Ξεχνοῦν ὡστόσο ὅτι τοὺς ἄρχοντες δὲν τοὺς ἀναδεικνύει ὁ τόπος, ἀλλὰ αὐτοὶ πρέπει νὰ ἀναδεικνύουν τὸν τόπο. Ὁ Μέγας Βασίλειος ἔλεγε γιὰ τὸ φίλο του Γρηγόριο, ποὺ εἶχε χειροτονηθεῖ ἐπίσκοπος σὲ μιὰ κωμόπολη τῆς Καππαδοκίας, τὰ Σάσιμα, ἐνῶ εἶχε προσόντα γιὰ μεγαλύτερη ἐπισκοπή: «Ἂς εἶναι ἐπίσκοπος ὄχι λαμβάνων ἀξίαν ἀπὸ τὸν τόπον, ἀλλὰ δίδων ἀξίαν εἰς τόπον. Διότι γνώρισμα τοῦ μεγάλου δὲν εἶναι μόνον νὰ ἐπαρκῆ εἰς τὰ μεγάλα, ἀλλὰ καὶ τὰ μικρὰ νὰ μεταβάλη εἰς μεγάλα μὲ τὴν ἱκανότητά του»[5].

  Οἱ συνειδητοὶ χριστιανοὶ δὲν ἀνησυχοῦν ὑπερβολικά, ὅταν οἱ ἄρχοντες τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας ψηφίζουν αὐστηροὺς νόμους καὶ κάποτε ἀντίθετους μὲ τὸ πνεῦμα τοῦ Εὐαγγελίου. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος διευκρινίζει: «Οἱ ἄρχοντες δὲν προκαλοῦν φόβο σ’ ὅποιον κάνει τὸ καλό, ἀλλὰ σ’ ὅποιον κάνει τὸ κακό. Θέλεις ἐσὺ νὰ μὴ φοβᾶσαι τὴν ἐξουσία; Κάνε τὸ καλό, καὶ θὰ σὲ ἐπαινέσει ἡ ἐξουσία, γιατί εἶναι στὴν ὑπηρεσία τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸ καλό σου. Ἂν ὅμως κάνεις τὸ κακό, νὰ φοβᾶσαι, γιατί ἡ ἐξουσία δὲν ἔχει χωρὶς λόγο τὸ σπαθί· γιατί ὑπηρετεῖ τὸν Θεὸ καὶ γίνεται ὄργανο τῆς ὀργῆς, τιμωρώντας ὅποιον κάνει τὸ κακό»[6].

Οἱ ἄρχοντες πρέπει νὰ ἔχουν τὰ ἀναγκαῖα προσόντα, νὰ ἔχουν ἀγαθὴ προαίρεση καὶ «δὲν πρέπει νὰ ὑπερέχουν ἀπὸ τοὺς ἀρχόμενους στὶς τιμές, ἀλλὰ στὶς ἀρετές»[7].

Σημειώσεις:

5. Ε.Π.Ε. Ἔργα Μεγάλου Βασιλείου, τόμος 1ος, Θεσ/νίκη 1972, σελ. 261. 6. Ρωμ. ιγ΄ 3-5. 7. Βασιλείου Δ. Χαρώνη. Παιδαγωγικὴ ἀνθρωπολογία Ἰωάννου Χρυσοστόμου, τόμος Α΄, Ἀθήνα 1993, σελ. 678.