Προς τον Σεβασμιώτατο Νέας Ιωνίας κ. Γαβριήλ

Προς τον Σεβασμιώτατο Νέας Ιωνίας κ. Γαβριήλ

Ελένη Βασσάλου

Σεβασμιώτατε ευλογείτε. Μένω έκπληκτη και δεν μπορώ να πιστέψω  τις αναφορές σας για το ΜτΘ: «Τα θρησκευτικά δεν έχουν χαρακτήρα να σας μάθουν τον Χριστό. Έχουν χαρακτήρα και στόχο να σας βοηθήσουν να μάθετε την έννοια των θρησκειών πώς αυτές είναι απαραίτητες…».

Μετά από τέσσερις αποφάσεις του ΣτΕ (660 και 926 του 2018 και 1749 και 1750 του 2019) που ορίζουν πως το ΜτΘ υπάρχει για την ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης των Ορθόδοξων μαθητών, πως οι Ορθόδοξοι μαθητές πρέπει να διδάσκονται Θρησκευτικά σύμφωνα με την πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η δε Ορθόδοξη διδασκαλία να μη διδάσκεται μαζί με τις θρησκείες για να μη προκαλείται σύγχυση στους μαθητές, Εσείς ακόμη κινείστε στο πολυθρησκειακό πρόγραμμα σπουδών του Φίλη και του Γαβρόγλου;

Παραλείπω το ερώτημα, ως καθηγητής τί διδάσκατε στους μαθητές σας αφού για Εσάς το Θρησκευτικά δεν έχουν χαρακτήρα να τους μάθουν τον Χριστό αλλά το πόσο απαραίτητες είναι οι θρησκείες.

Οι τέσσερις προαναφερθείσες αποφάσεις του ΣτΕ τις οποίες σίγουρα γνωρίζετε εξηγούν επαρκώς σχετικά με τον λόγο ύπαρξης του ΜτΘ, σε ποιους αναφέρεται και σε ποιους δεν αναφέρεται, καθώς και τους στόχους του μαθήματος, το οποίο δεν είναι κατοχυρωμένο μόνο με βάση το ελληνικό Σύνταγμα, αλλά και με βάση τις ευρωπαϊκές και διεθνείς συμβάσεις τις οποίες έχει υπογράψει η Ελλάδα και έχουν ισχύ Συντάγματος. Ενδεικτικά:

ΣτΕ 660/ 2018, σελ. 12-14: «… Περαιτέρω, δοθέντος ότι η θρησκευτική συνείδηση γεννάται και διαμορφώνεται σταδιακά, πριν ακόμη από την έναρξη του σχολικού βίου, στο πλαίσιο της οικογενείας (η οποία, ως «θεμέλιο της συντηρήσεως και προαγωγής του Έθνους» τελεί -όπως και η παιδική ηλικία- υπό την προστασία του Κράτους, κατά το άρθρο 21 του Σ/τος), από τη διάταξη του άρθρου 16 παρ. 2 του Σ/τος σε συνδυασμό με τις διατάξεις των παρ.1 και 2 του άρθρου 13 αυτού και με τη διάταξη του άρθρου 2 του ΠΠΠ της ΕΣΔΑ συνάγεται ότι ως «ανάπτυξη» της κατά τα ανωτέρω ορθόδοξης χριστιανικής θρησκευτικής συνειδήσεως νοείται η, δια της διδασκαλίας των δογμάτων, ηθικών αξιών και παραδόσεων της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού, εμπέδωση και ενίσχυση της συγκεκριμένης αυτής θρησκευτικής συνειδήσεως των μαθητών και, ως εκ τούτου, αφορά αποκλειστικώς στους μαθητές, οι οποίοι ανήκοντες στην κατά τα άνω πλειοψηφία του ελληνικού λαού, ασπάζονται το ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα, το κυριότερο δε μέσον, δια του οποίου -εκτός άλλων (προσευχή, εκκλησιασμός)- υπηρετείται ο ανωτέρω συνταγματικός σκοπός είναι η διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών. Συνεπώς, στις ανωτέρω υπερνομοθετικής ισχύος διατάξεις αντίκεινται ρυθμίσεις νόμων ή κανονιστικών διοικητικών πράξεων, με τις οποίες, μέσω, κυρίως, των προγραμμάτων διδασκαλίας του μαθήματος των θρησκευτικών, για τους αποτελούντες την κατά τα άνω πλειοψηφία του ελληνικού λαού μαθητάς δεν υπηρετείται ο ως άνω συνταγματικός σκοπός, η ανάπτυξη δηλαδή, υπό την προεκτεθείσα έννοια, της ορθόδοξης χριστιανικής συνειδήσεως, αλλά επιχειρείται ο κλονισμός ή και η μεταβολή αυτής. Ειδικότερα, σχολική διδασκαλία που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη μεταβολή ή την αλλοίωση της θρησκευτικής αυτής συνειδήσεως των μαθητών, όπως αυτή διαμορφώνεται στο πλαίσιο της οικογενείας, θα συνιστούσε μορφή ομαδικού προσηλυτισμού ιδιαιτέρως σοβαρή, ως επέμβαση στον ευαίσθητο ψυχικό κόσμο των μαθητών που δεν διαθέτουν την κριτική αντίληψη και ωριμότητα των ενηλίκων κατά παράβαση των παρ. 1 και 2 του άρθρου 13 του Σ/τος. Περαιτέρω, ως αποστολή της Παιδείας, η, υπό την προεκτεθείσα έννοια «ανάπτυξη της θρησκευτικής συνειδήσεως» αποτελεί συνταγματική υποχρέωση του Κράτους, επιτελείται δε κυρίως με τη διδασκαλία του μαθήματος των θρησκευτικών, το οποίο για να υπηρετεί τον εν λόγω σκοπό, πρέπει να διδάσκεται επί ικανό αριθμό ωρών διδασκαλίας εβδομαδιαίως (βλ. ΣΕ 2176/1998, 3356/1995) και να περιλαμβάνει οπωσδήποτε, με σαφήνεια και πληρότητα,τα δόγματα,τις ηθικές αξίες και τις παραδόσεις της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού, χωρίς να καλλιεργεί αμφιβολίες ως προς τα εν λόγω στοιχεία που συγκροτούν την ορθόδοξη χριστιανική πίστη, ούτε να προκαλεί σύγχυση με τη διδασκαλία άλλων δογμάτων και θρησκειών. Η διδασκαλία των ανωτέρω στοιχείων, η οποία καθιστά το μάθημα των θρησκευτικών «ομολογιακό», είναι απολύτως συμβατή με την, καθιερούμενη στη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 13 του Σ/τος, απαραβίαστη θρησκευτική ελευθερία, διότι δεν συνιστά επιβολή πίστεως προς την επικρατούσα θρησκεία, αφού το μάθημα αυτό, μέσω του οποίου πραγματώνεται ως σκοπός της παιδείας η «ανάπτυξη της θρησκευτικής συνειδήσεως» υπό το προεκτεθέν κατά τη διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 16 του Σ/τος περιεχόμενο (ήτοι η ανάπτυξη ορθόδοξης χριστιανικής συνειδήσεως), απευθύνεται αποκλειστικά, ως εκ του ανωτέρω περιεχομένου του, στους μαθητές που ασπάζονται το ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα και όχι στους ετεροδόξους, αλλοθρήσκους ή αθέους».

ΣτΕ 660/ 2018, σελ. 14-15: «Πέραν δε τούτου, μάλιστα, για ετεροδόξους ή αλλοθρήσκους μαθητάς -ιδίως τους μαθητάς του καθολικού δόγματος ή της εβραϊκής θρησκείας ή της μουσουλμανικής μειονότητος της Δυτικής Θράκης- ο νομοθέτης έχει ρητώς προβλέψει δυνατότητα διδασκαλίας του οικείου δόγματος ή θρησκείας από πρόσωπα προτεινόμενα από την οικεία θρησκευτική κοινότητα, προκειμένου δε περί της μουσουλμανικής μειονότητος από μουσουλμάνο θρησκευτικό λειτουργό (βλ. άρθρα 19 παρ. 1 τουν. 3379/1955, 85 παρ. 4 του ν. 1566/1985, 55 παρ. 5 του ν. 4386/2016 και 7 παρ. 1 του ν. 694/1977). Περαιτέρω, εφόσον διασφαλίζεται η συνταγματική υποχρέωση του Κράτους για την ανάπτυξη, κατά τα άνω, της ορθόδοξης χριστιανικής συνειδήσεως των μαθητών εκείνων, οι οποίοι ανήκοντες στην πλειοψηφία του ελληνικού λαού ασπάζονται το ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα, δεν εμποδίζεται η πολιτεία να περιλαμβάνει στα σχολικά προγράμματα, στο πλαίσιο άλλων μαθημάτων απευθυνομένων στο σύνολο των μαθητών, (ανεξαρτήτως δηλαδή της θρησκευτικής τους εντάξεως), και εκπαίδευση «θρησκειολογικού» χαρακτήρος με πληροφορίες και γνώσεις και για άλλες, πέραν της Ορθοδοξίας, θρησκείες και δόγματα «κατά τρόπο αντικειμενικό, κριτικό και πλουραλιστικό, χωρίς να επιδιώκει κατηχητικό σκοπό», έτσι ώστε να σέβεται τις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις των γονέων τους. (βλ. από ΕΔΑΔ 29/6/2007 Folgero σκ. 84 h, 88, 7/12/1976 Kjeldsen σκ. 53).».

Πλείστα αποσπάσματα μπορεί να αναφέρει κάποιος από όλες τις 4 πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ. Συνοπτικά το ΜτΘ πρέπει να ταυτίζεται με τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, να μη δημιουργεί στους μαθητές σύγχυση με τις γνώσεις που μεταδίδει ή αμφιβολία με τις μεθόδους διδασκαλίας σχετικά με την αλήθεια της πίστης τους.

Αξίζει να προσθέσουμε και τον ισχύοντα  νόμο 1566/1985 με τον τίτλο : «Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης» (ΦΕΚ 167 Α) ότι: «1. Σκοπός της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης … να συμβάλει στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε, ανεξάρτητα από φύλο και καταγωγή, να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά. Ειδικότερα υποβοηθεί τους μαθητές : α) Να γίνονται ελεύθεροι, υπεύθυνοι, δημοκρατικοί πολίτες, να υπερασπίζονται την εθνική ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα της χώρας και τη δημοκρατία, να εμπνέονται από αγάπη προς τον άνθρωπο τη ζωή και τη φύση και να διακατέχονται από πίστη προς την πατρίδα και τα γνήσια στοιχεία της ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης. Η ελευθερία της θρησκευτικής τους συνείδησης είναι απαραβίαστη».

Σεβασμιώτατε επιτρέψτε μου να ρωτήσω πώς συμπεράνατε ότι το ΜτΘ δεν έχει σχέση με την Ορθόδοξη Εκκλησία ή ότι δεν έχει σκοπό να διδάξει στα παιδιά τον Χριστό (εννοείται στα πλαίσια των γνώσεων που μεταδίδει και όχι του μυστηρίου το οποίο είναι η ευθύνη της Εκκλησίας); Είναι πρόβλημα αν τις γνώσεις που αποκτούν οι μαθητές από το ΜτΘ τις εμβαθύνουν και τις βιώσουν στην ζωή της Εκκλησίας; Νομίζω, τόσο το καλύτερο. Όμως ως γνωστόν, το ΜτΘ δεν απευθύνεται μόνο στους μαθητές που τακτικά εκκλησιάζονται αλλά γενικά προς όλους, χωρίς φυσικά να ελέγχει τα πιστεύω ή τις συνήθειές τους. Δυστυχώς συμβαίνει πολλοί νεοέλληνες εκ των Ορθόδοξων Χριστιανών δε συμμετέχουν στην κυριακάτικη Θεία Λειτουργία. Έτσι εκ των πραγμάτων μεγάλος αριθμός μαθητών δεν θα ακούσει τον λόγο της Εκκλησίας, αλλά ίσως κάτι μάθει από το ΜτΘ στο σχολείο. Κατά την άποψή μου αυτός είναι βασικός λόγος για την πολεμική εναντίον του μαθήματος ώστε οι μαθητές να μην αποκτήσουν καν τη στοιχειώδη Ορθόδοξη παιδεία με αποτέλεσμα να είναι ευκολότερα χειραγωγήσιμοι.

Σεβασμιώτατε, συγνώμη, αλλά είναι άδικο και απαράδεκτο αυτό που κάνετε διότι ως  Ορθόδοξος Επίσκοπος η φωνή Σας έχει κύρος στο πλήρωμα της Εκκλησίας. (Αλίμονο αν αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε για τους Επισκόπους μας πότε μας λένε την αλήθεια και πότε την αποκρύπτουν ή τη διαστρεβλώνουν. Μέχρι σήμερα η προσωπικότητα και ο λόγος ενός Ορθόδοξου Επισκόπου απολαμβάνει την απόλυτη τιμή και αγάπη και ο λόγος του θεωρείται ότι εκφράζει την αλήθεια.

Είναι άδικο για έναν ακόμη λόγο: Μετά από την πολεμική και τις σκευωρίες τις οποίες αντιμετώπισε το Μτθ προκειμένου να μετατραπεί σε διδασκαλία θρησκειών, αντί να το στηρίξετε, μεταδίδετε την προπαγάνδα των πολεμίων του σε ανήλικους μαθητές οι οποίοι δεν γνωρίζουν ούτε το Σύνταγμα, ούτε το νόμο για την Παιδεία, ούτε τις διεθνείς συμβάσεις, ούτε τις σκευωρίες εναντίον του ΜτΘ, ούτε τις τέσσερις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ. Αυτά τα παιδιά περιμένουν από Εσάς να μάθουν την αλήθεια των πραγμάτων και όχι να αποπροσανατολιστούν.

Εκείνο που πονάει δεν είναι η πολεμική που ασκήθηκε στο ΜτΘ από στρατευμένους άθεους, ούτε οι αγώνες τους να διδάσκονται ισάξια και παράλληλα οι θρησκείες με την Ορθοδοξία. Προφανώς εκείνοι είναι συνεπείς με τα πιστεύω τους, οπότε δεν παρεξηγούνται. Ο μεγάλος πόνος είναι να βλέπεις εν Χριστώ Πατέρες και αδελφούς -  οι οποίοι εκούσια και απολύτως ελεύθερα έδωσαν όρκο είτε να υπηρετήσουν το έργο της σωτηρίας, είτε να υπηρετήσουν την Ορθόδοξη Θεολογία στο χώρο της εκπαίδευσης - να στηρίζουν τα αιτήματα στρατευμένων αποδομητών του τόπου μας, ακόμη και μετά από τις πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ, ενώ επίσης έρχονται σε αντίθεση με την ίδια τη διδασκαλία του Χριστού. Έτσι αντί ως Εκκλησία να είμαστε όλοι μαζί, είμαστε απέναντι. Κατά τα άλλα θα διδάξουμε στους μαθητές και γενικότερα στον κόσμο πώς λειτουργούμε ως Σώμα Χριστού. Εδώ σταματάει ο νους…

Ο Θεός να μας συγχωρέσει όλους και εμένα την αμαρτωλή. Ζητώ συγγνώμη, Ελένη Βασσάλου

…………………………………

Δείτε σχετικά και -Απάντηση της Πανελλήνιας Ένωσης Θεολόγων στις καινοφανείς για Ορθόδοξο Ιεράρχη θέσεις του Σεβ. Μητροπολίτη Νέας Ιωνίας κ. Γαβριήλ, για το Μάθημα των Θρησκευτικών (Μέρος Α’)