Μόνο καταστροφή

Δέν πρόλαβε νά κλείσει τό ἐπετειακό ἔτος ἀπό τά 200 χρόνια τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης καί στόν ΣΚΑΙ, ὕστερα ἀπό δέκα χρόνια, «ἔσκασε» νέα ἐθνοαποδομητική βόμβα. Πρόκειται γιά μιά σειρά ντοκιμαντέρ πού προβλήθηκε τόν Ἰανουάριο, μέ γενικό τίτλο «Καταστροφές καί Θρίαμβοι». Ἕνα ὁδοιπορικό μέσα ἀπό ἑφτά ἱστορικούς κύκλους τῆς ἱστορίας μας, ἀπό τό ξέσπασμα τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης μέχρι τήν πρόσφατη οἰκονομική κρίση, ὅλες μέ κοινά χαρακτηριστικά ὅπως: μεγαλόπνοα σχέδια, μεγάλες καταστροφές ἀλλά καί ἐντυπωσιακούς θριάμβους. Τό ἀφήγημα τῆς σειρᾶς εἶναι θετικό καί αἰσιόδοξο. Κάθε ἐπεισόδιο κλείνει μέ τήν μεγάλη ἀνατροπή, δείχνοντας πώς τελικά μέσα ἀπό κάθε καταστροφή ξεπηδᾶ ἕνας θρίαμβος καί ἡ χώρα συνεχίζει νά προοδεύει. Τό κεντρικό ἐρώτημα εἶναι: Πῶς τελικά καταφέρνουμε νά μετουσιώνουμε τίς καταστροφές σέ θριάμβους;

Ἕνα ἐρώτημα πού δέν εἶναι τόσο ἱστορικό, ὅσο πολιτικό, καθώς ὑποχρεώνει τήν ἔρευνα νά προσαρμοστεῖ ἐπιτακτικά στήν ἐξήγηση τῆς «καταστροφῆς» ἤ τοῦ «θριάμβου», παγιώνοντας μιά ἀντίληψη ἱστορικοῦ πεπρωμένου γιά τή χώρα ἡ ὁποία βασίζεται σέ πολύ συγκεκριμένα πολιτικά κριτήρια, ἀφήνοντας στό σκοτάδι κεντρικές ὄψεις τῆς ὑπό ἐξέταση ἐποχῆς.

  Ἤδη ἀπό τόν τίτλο τοῦ πρώτου ἐπεισοδίου, «Μιά χώρα γεννιέται», ἀναδύονται ἀνιστόρητα ἀναθεωρητικές ἀναθυμιάσεις προκαλώντας δυσφορία σέ κάθε ἀνύποπτο Ἕλληνα, ἁπλῶς ἀπόφοιτο Γυμνασίου, πού θά θελήσει μέ φιλομάθεια νά παρακολουθήσει αὐτήν τήν κατά τά ἄλλα ἐντυπωσιακή σειρά. «Ἦταν ἕτοιμος ὁ Ἑλληνισμός γιά τήν ἐπανάσταση. Ἀλλά ποιός Ἑλληνισμός; Δέν εἶναι οἱ φτωχοί ἀγρότες καί οἱ κτηνοτρόφοι. Εἶναι οἱ ἔμποροι καί οἱ διανοούμενοι, γιατί ἔχουν ἀντιληφθεῖ ὅτι τό brand name "Ἕλληνας" εἶναι κάτι πολύ σημαντικό στήν Εὐρώπη», θά δηλώσει μέ στόμφο ἕνας ἀπό τούς ἔγκριτους ἱστορικούς πού συμμετεῖχε στή συζήτηση. Οἱ ἔμποροι καί οἱ διανοούμενοι, λοιπόν, πού εἶχαν τό προνόμιο καί τή δυνατότητα ἐπιλογῆς νά ζοῦν σέ συνθῆκες ἐλευθερίας καί ἀξιοπρέπειας στήν Ἑσπερία, συνέλαβαν τήν ἰδέα τῆς δημιουργίας μιᾶς χώρας, τύπου startup, μέ ἕνα ἰδιαίτερα «πιασιάρικο» brand name γιά ἐκείνη τήν ἐποχή! Πῶς ἐξηγοῦν ὅμως τό γεγονός, ἀκόμα καί ἀγράμματοι ἀγρότες καί κτηνοτρόφοι νά ἐπιμένουν νά δίνουν στά παιδιά τους ἀρχαιοελληνικά ὀνόματα;

  «Ἡ ἰδέα τῆς δημιουργίας ἑνός ἀνεξάρτητου ἑλληνικοῦ κράτους τήν ἐποχή ἐκείνη ἦταν ὄχι ἁπλά πρωτότυπη, ἀλλά ρηξικέλευθη», θά δηλώσει ἄλλος θριαμβευτικά (θά ἔλεγα εγώ, μᾶλλον καταστρο-φικά). Δέν θέλω νά πιστεύω ὅτι δέν διάβασαν ποτέ στά Ἀπομνημονεύματα τοῦ Κολοκοτρώνη (ἐκτός ἄν δέν τόν συνάντησαν πουθενά στήν ἱστορία πού προσπαθοῦν νά μᾶς διδάξουν) τήν ἀπάντηση πού ἔδωσε στόν Χάμιλτον, ὅταν τόν συμβούλεψε ὅτι πρέπει οἱ Ἕλληνες νά ζητήσουν συμβιβασμό μέ τήν Τουρκία μέ τή μεσολάβηση τῆς Ἀγγλίας. «Ἐμεῖς, καπετάν Ἄμιλτον, ποτέ συμβιβασμόν δέν ἐκάναμεν μέ τούς Τούρκους. Ἄλλους ἔκοψε, ἄλλους ἐσκλάβωσε μέ τό σπαθί, καί ἄλλοι καθώς ἐμεῖς ἐζήσαμεν ἐλεύθεροι ἀπό γενεά εἰς γενεά. Ὁ βασιλεύς μας ἐσκοτώθη, καμιά συνθήκη δέν ἔκαμε. Ἡ φρουρά του εἶχε παντοτεινόν πόλεμον μέ τούς Τούρκους καί δύο φρούρια ἦταν ἀνυπόταχτα. Μέ εἶπε: Ποιά εἶναι ἡ βασιλική φρουρά του, ποιά εἶναι τά φρούρια; Ἡ φρουρά τοῦ βασιλέως μας εἶναι οἱ λεγόμενοι κλέφτες, τά φρούρια, ἡ Μάνη καί τό Σούλι καί τά βουνά». Γιά ποιούς ἄραγε νά μιλάει αὐτός ὁ μή ἔμπορος, καί φεῦ, μή διανοούμενος, οἱ ὁποῖοι ζοῦν ἐλεύθεροι ἀπό γενιά σέ γενιά, μέ βασιλιά πού σκοτώθηκε, μέ φρουρά καί φρούρια πού ἀντιστέκονται ἀκόμα, καί σέ ποιὀ βασίλειο;

  Ἀλήθεια, ὁ καθηγητής Πολιτικῆς Ἐπιστήμης Στάθης Καλύβας, πού σκηνοθέτησε αὐτή τή σειρά «Καταστροφές καί Θρίαμβοι», βασιζόμενη στό ὁμώνυμο βιβλίο του, καί οἱ 35 κορυφαῖοι εἰδικοί μέ τούς ὁποίους διαλέγεται, ὅταν παρουσιάζουν τήν πρόσφατη ἱστορική ἔρευνα γιά τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση ἐννοοῦν τή δική μας Ἐπανάσταση τοῦ 1821; Αὐτήν πού ἔγινε στά δικά μας χώματα, πού τά κατοικοῦμε καί τά δοξάζουμε ἐδῶ καί τρεῖς χιλιάδες χρόνια; Τότε πού οἱ τουρκικές θηριωδίες, ἡ ἑλληνική αὐτοθυσία, καί ὁ χωρίς ἐπιστροφή ἀγώνας τῶν Ἑλλήνων γιά τήν ἐλευθερία, εἶχαν συνταράξει τίς συνειδήσεις σέ ὁλόκληρο τόν δυτικό κόσμο καί κατέστησαν σαφές ὅτι ἐπρόκειτο γιά τή μάχη ἑνός μικροῦ, πανάρχαιου ἔθνους για τήν ἀπελευθέρωσή του ἀπό τήν ὀθωμανική βαρβαρότητα;

  Στό ἐρώτημα πού ἔγινε στόν συγγραφέα-σκηνοθέτη ποιά εἶναι ἡ κύρια αἰτία στήν ὁποία ἀποδίδει αὐτές τίς συχνές καταστροφές ἀλλά καί τό πετυχημένο γύρισμα σέ θρίαμβο κάθε φορά, εἶπε: «Σέ σχέση μέ τό μέγεθος τῆς χώρας μας ἔχουμε ἀσυνήθιστη φιλοδοξία, γι’ αὐτό καί οἱ καταστροφές πού περνᾶμε τραβοῦν πάνω μας τήν παγκόσμια προσοχή». Ἐμεῖς, δηλαδή, σάν λαός μέ τίς ἐπιλογές μας συνεχῶς ὁδηγούμαστε σέ καταστροφές καί ἐκείνο πού διασφαλίζει στό σχῆμα «καταστροφές - θρίαμβοι» τή συνέχεια τῶν επιτευγμάτων, καθιστώντας τίς καταστροφές πρόσκαι-ρες, εἶναι ἡ ἐπέμβαση τῶν ξένων! Ὁδηγούμαστε δηλαδή στόν θρίαμβο ἀπό ἐξωγενείς παράγοντες, σχεδόν ἀπό σπόντα!

  Χαρακτηριστικό ἱιστορικό παράδειγμα γιά αὐτό ἀναφέρουν τήν πολυσυζητημένη ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου, στήν ὁποία οἱ συνασπισμένες ναυτικές δυνάμεις Ἀγγλίας, Γαλλίας καί Ρωσίας κατέστρεψαν τόν τουρκοαιγυπτιακό στόλο καί «ἀναχαίτισαν ὁριστικά τήν καταστροφική ὁρμή τοῦ ἀήττητου Ἰμπραήμ, πού εἶχε καταλάβει τήν Πελοπόννησο καί εἶχε καταστείλει τήν Ἐπανάσταση, ἀφήνοντας πίσω του ἀποκαΐδια». Ποιόν Ἰμπραήμ ἐννοοῦν καί ποιά Πελοπόννησο; Ἐκεῖνον πού ἀπέτυχε νά ἀναγκάσει τούς ἐξαθλιωμένους Ἕλληνες νά προσκυνήσουν καί παγιδεύτηκε σέ στρατηγικό ἀδιέξοδο στήν δυσανάλογα μικρή γιά τόν ὄγκο τοῦ στρατεύματός του Πελοπόννησο; Ἤ μήπως θεωροῦν ὅτι τό ἀπόρθητο Ναύπλιο καί ἡ Μάνη, στήν ὁποία ἐπανειλημμένα νικήθηκε, δέν ἀνήκουν στήν Πελοπόννησο;

  «Καταστροφή», λοιπόν, χαρακτηρίζουν τήν ἥττα τῶν Ἕλλήνων στό στρατιωτικό ἐπίπεδο, χωρίς νά ἀναφερθοῦν στήν τιτάνεια ἀντίσταση ἐκείνων τῶν ἀγράμματων καί φτωχῶν γιά ἐννέα ὁλόκληρα χρόνια, καί «θρίαμβο» τή διάσωση τῆς Ἐπανάστασης ἀπό τίς ξένες δυνάμεις καί τή δημιουργία τοῦ ἀνεξάρτητου Ἑλληνικοῦ κράτους πού μᾶς τήν χάρισαν ἀπό ἐντελῶς ἁγνά καί φιλελληνικά αἰσθήματα! Τήν ὁρμή τοῦ Αἰγύπτιου Μοχάμετ Ἄλη ἤθελαν νά ἀναχαιτίσουν, ὁ ὁποῖος πίσω ἀπό τήν Πελοπόννησο ἔβλεπε τήν κατάκτηση τῆς Κωνσταντινούπολης, κι αὐτό βόλεψε νά γίνει σέ ἑλληνικά ἐδάφη τή συγκεκριμένη χρονική στιγμή.

  Δέν διαθέτω τήν κατάλληλη ἐπιστημονική κατάρτιση γιά νά τολμήσω νά ἀναθεωρήσω ὅλα τά ἀνιστόρητα πού μοῦ προκάλεσαν ἀσφυξία. Αὐτό ἄς τό ἀναλάβουν οἱ Ἕλληνες ἱστορικοί. Μέχρι νά «σκάσει» ἡ ἑπόμενη βόμβα ἔχουν διάστημα δέκα ἐτῶν. Ἐγώ, διαπιστώνοντας τό μέγεθος τῆς ἀποδόμησης πού θά προκαλέσει αὐτή ἡ πολύκροτη σειρά, θά τήν ὀνόμαζα «Θρίαμβος καί καταστροφή». Μπορεῖ οἱ τριανταπέντε ἐπιστήμονες νά θριαμβολογοῦν γιά τόν ἐθνοαποδομητικό μηχανισμό πού κατάφεραν νά στήσουν, ὅμως τό ἀποτύπωμα πού ἄφησαν στή σκέψη τῶν νέων παιδιῶν εἶναι καταστροφικό. Σέ ἕναν διάλογο πού πραγματοποίησε στή συνέχεια ὁ κ. Καλύβας μέ ἐπιλεγμένους μαθητές Λυκείου γιά τό τί προσέλαβαν ἀπό τά συγκεκριμένα ντοκιμαντέρ εἶπαν: «Σ’ αὐτό πού πρέπει νά δώσουμε περισσότερο προσοχή εἶναι ὅτι πρέπει νά δοκιμάσουμε διαφορετικά πράγματα. Νά ξεχάσουμε τό παρωχημένο καί τετριμμένο. Νά μήν ἀντιμετωπίζουμε τήν ἱστορία μέ τόσο ἡρωισμό. Εἶναι τό παρελθόν μας καί πρέπει νά τό σεβόμαστε, ἀλλά πρέπει νά κατεβάσουμε ἀπό τό βάθρο τόν ἡρωισμό τοῦ παρελθόντος»!

  Ὑπάρχει μεγαλύτερη καταστροφή γιά ἕνα ἔθνος ὅταν ἀνδρώνει τέτοιους γενίτσαρους;

Δια-κριτικός