Ἀναγωγὴ ἀπὸ τὰ ὑλικὰ εἰς τὰ πνευματικά

 

Ἀναγωγὴ ἀπὸ τὰ ὑλικὰ εἰς τὰ πνευματικά

Τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου π. Διονυσίου Τάτση

Πολλοὶ πνευματικοὶ ἀγωνιστὲς ἀνησυχοῦν, γιατί λόγῳ τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν ὁ νοῦς τους ἀποσπᾶται ἀπὸ τὸν Χριστὸ καὶ αἰσθάνονται ἕνα κενὸ μέσα τους, μία ἀπώλεια πνευματική. Προσπαθοῦν νὰ συγκεντρώσουν τὸ νοῦ τους, ἀλλὰ δὲν τὸ κατορθώνουν. Ἐνῷ ἡ καρδιὰ τους ἔχει τὴν καλὴ ἐπιθυμία νὰ βρίσκεται κοντὰ στὸν Χριστό, ὁ νοῦς τους εἶναι σκορπισμένος στὰ αἰσθητὰ ἀντικείμενα καὶ τὶς καθημερινὲς ὑποθέσεις.

Οἱ ἅγιοι χρησιμοποιοῦν τὶς φυσικὲς εἰκόνες ὡς μέσα ἀναγωγῆς στὸν Χριστό. Δὲν εἶναι τόσο εὔκολη αὐτὴ ἡ μέθοδος. Προϋποθέτει τὴν προσεκτικὴ παρατήρηση τῶν ἀντικειμένων καὶ τῶν εἰκόνων καὶ τὴ σύγκρισή τους μὲ τὶς διάφορες ἐσωτερικὲς διεργασίες καὶ πνευματικὲς ἀνάγκες ποὺ ὑπάρχον. Σημειώνουμε μερικὰ παραδείγματα.

Παρατηροῦμε τὰ ἀεικίνητα σύννεφα, ποὺ ἄλλοτε κρύβουν τὸν ἥλιο καὶ ἄλλοτε τὸν ἀποκαλύπτουν, νὰ διαγράφουν μία πορεία ποὺ τὰ ἴχνη της γρήγορα χάνονται καὶ ὁ νοῦς μας ἀρχίζει νὰ σκέφτεται καὶ νὰ συμπεραίνει. Ὅ,τι γίνεται στὰ σύννεφα, γίνεται καὶ στὸν ἄνθρωπο. Ἐκεῖνα ἀλλάζουν συνεχῶς θέσεις καὶ ἀπομακρύνονται ἀπὸ τὸν ὁρίζοντα καὶ στὴ θέση τους ἔρχονται ἄλλα μὲ διαφορετικὰ σχήματα καὶ χρώματα. Βλέπουμε ἕνα ἀδιάκοπο καὶ ἐντυπωσιακὸ ταξίδι. Τὰ ἐσωτερικὰ γεγονότα τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου τελοῦν ὑπὸ συνεχῆ μεταβολή, γι’ αὐτὸ ἄλλοτε χαροποιοῦν καὶ ἄλλοτε στενοχωροῦν. Τίποτα δὲν εἶναι σταθερό. Ἔγνοια μας ὁ νοῦς νὰ εἶναι ὅσο τὸ δυνατὸν περισσότερο στραμμένος στὸν Χριστὸ καὶ νὰ θυμούμαστε ὅτι τὰ δυσάρεστε συναισθήματα γρήγορα τὰ διαδέχονται τὰ εὐχάριστα.

Βλέπουμε τὴν καλοκαιρινὴ βροχή, ὅταν ἡ γῆ εἶναι στεγνὴ καὶ διψασμένη, νὰ μαλακώνει τὸ χῶμα καὶ νὰ ζωογονεῖ πάλι τὶς καλλιέργειες. Ἀμέσως ὁ νοῦς μας πηγαίνει στὰ δάκρυα τῆς μετανοίας, τὰ ὁποῖα εἶναι τὸ κύριο συστατικό τῆς ἐσωτερικῆς μας καλλιέργειας.

Στὴν αὐλὴ τοῦ σπιτιοῦ μας τὰ φύλλα τῶν δέντρων καὶ τῶν θάμνων βρίσκονται σὲ ἀδιάκοπη κίνηση καὶ ἀκούγεται τὸ θρόϊσμά τους. Τὴν αἰτία αὐτῆς τῆς κίνησης δὲν τὴ βλέπουμε. Εἶναι ὅμως ἡ ἀόρατη πνοὴ τοῦ ἀνέμου. Αὐτὸ πρέπει νὰ συμβαίνει καὶ μέ μᾶς. Ὅ,τι καλὸ κάνουμε καὶ ὅποια πνευματικὴ ἐπιτυχία ἔχουμε, πρέπει νὰ τά ἀποδίδουμε στὸ Θεὸ κι ἐμεῖς νὰ μένουμε στὴν ἀφάνεια μὲ συντροφιὰ τὴν ταπείνωση.

Τὰ γνωστὰ μυρμήγκια εἶναι ἰδιαίτερα ἐργατικὰ καὶ ζοῦν σὲ πολυάριθμες κοινωνίες, ἀποθηκεύοντας τὴν τροφή τους γιὰ τὸ χειμώνα. Ἀθόρυβα καὶ συστηματικὰ πρέπει κι ἐμεῖς νὰ ἐργαζόμαστε τὰ ἔργα τοῦ Θεοῦ πρωτίστως καὶ δευτερευόντως τὰ βιοτικὰ ἔργα.

Τὰ κελαδήματα τῶν πουλιῶν πάντα εἶναι εὐχάριστα καὶ δίνουν μία νότα χαρᾶς κι ἕνα σύνθημα ζωντάνιας. Εἶναι ἡ δοξολογία τους στὸν οὐράνιο Πατέρα ποὺ μεριμνᾶ καὶ γι’ αὐτά. Βέβαια, πολὺ περισσότερο φροντίζει γιὰ τοὺς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι πρέπει νὰ ἔχουν ἀδιάκοπη εὐχαριστία πρὸς τὸ Θεό.

Οἱ ξαφνικοὶ χείμαρροι συνήθως καταστρέφουν μὲ τὴν ὁρμή τους. Ἔτσι εἶναι καὶ οἱ πειρασμοί, στὴν ζωή τῶν ἀνθρώπων. Γιὰ νὰ μὴ προκαλοῦν μεγάλη βλάβη στὴν πνευματική τους ζωή χρειάζεται ὑπομονὴ καὶ ψυχραιμία καὶ σὲ λίγη ὥρα ὅλα ἠρεμοῦν. Οἱ πειρασμοὶ ἀπειλοῦν, ἀλλ’ ὅταν ἀντιστεκόμαστε, ἐμποδίζουμε τὸ καταστροφικό τους ἔργο.

Τὰ ἀεροπλάνα, ὅταν πετοῦν χαμηλά, προκαλοῦν μεγάλο θόρυβο. Τρίζουν οἱ στέγες τῶν σπιτιῶν μας, χωρὶς ὅμως νὰ προκαλοῦν βλάβες. Καὶ οἱ πειρασμοὶ ἐμφανίζονται δυνατοὶ καὶ ἀπειλητικοί, ἀλλὰ ὅταν εἴμαστε ἐν ἐγρηγόρσει μένουμε ἀνεπηρέαστοι καὶ γαλήνιοι.

Ὁ ὅσιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος, ἀπευθυνόμενος σὲ πνευματικό του τέκνο, ποὺ οἱ ἀσχολίες τοῦ σπιτοῦ τοῦ ἀποσποῦσαν τὴ σκέψη του ἀπὸ τὸ Θεό, τοῦ ὑπέδειξε τὴ μέθοδο ἀναγωγῆς ἀπὸ τὰ αἰσθητὰ καὶ ὑλικὰ πράγματα νὰ ἀνεβαίνει ὁ νοῦς στὸν οὐράνιο Πατέρα. Καὶ κατέληξε: «Κάθε πρᾶγμα καὶ κάθε γεγονὸς θὰ εἶναι γιὰ σένα κάτι σὰν ἱερὸ βιβλίο ἢ κεφάλαιο ἀπὸ ἱερὸ βιβλίο. Κάθε ἀντικείμενο, κάθε ἀσχολία, κάθε ἔργο θὰ σὲ κάνει νὰ σκέφτεσαι τὸν Θεό. Θὰ κινεῖσαι μέσα στὸν ὑλικὸ κόσμο σὰν σὲ κόσμο πνευματικό. Ὅλα θὰ σοῦ μιλοῦν γιὰ τὸν Θεό. Ὅλα θὰ κρατοῦν τὸν νοῦ σου προσηλωμένο σ’ Αὐτόν. Καὶ ἂν σ’ αὐτὴ τὴ μνήμη προσθέτεις κάθε φορά τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ δέος μπροστὰ στὴν ἄπειρη μεγαλωσύνη Του, τότε τί ἄλλους δασκάλους καὶ συμβούλους χρειάζεσαι;».

Οἱ χριστιανοὶ ποὺ χρησιμοποιοῦν τὴ μέθοδο τῆς ἀναγωγῆς ἀπὸ τὰ ὑλικὰ στὰ πνευματικὰ βρίσκονται σὲ πλεονεκτικότερη θέση ἀπὸ κάθε ἄλλον ἀγωνιστή, γιατί κατορθώνουν τὴ διαφύλαξη τοῦ νοῦ ἀπὸ κάθε μάταιο περισπασμὸ καὶ ἁμαρτωλὴ περιπλάνηση.

Ορθόδοξος Τύπος