19 Ιουλ 2021

Ο αμερικανός φιλάνθρωπος γιατρός Σάμουελ Χάου και το Λεωνίδιο. Απόσπασμα από το Ημερολόγιό του για την Επανάσταση του 1821

Ο αμερικανός φιλάνθρωπος γιατρός Σάμουελ Χάου και το Λεωνίδιο

Απόσπασμα από το Ημερολόγιό του για την Επανάσταση του 1821

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

            Πρόκειται για μια πρωτότυπη περιγραφή του Λεωνιδίου και χωριών της  Κυνουρίας, την οποία έγραψε ο Σάμουελ Χάου στο ημερολόγιό του. Η περιγραφή, κατά την άποψή μας, είναι από τις πιο γλαφυρές που έχουν γραφτεί από ξένους περιηγητές για ελληνικές περιοχές. Σημειώνεται ότι ο Χάου διηγείται  τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις από την για φιλανθρωπικό σκοπό περιοδεία του στην περιοχή του Λεωνιδίου, σε ένα διάλειμμα των υποχρεώσεων του ως ιατρού των αγωνιστών του 1821  .

            Λεωνίδιον, 25 Ιουλίου 1827

            Αφίχθημεν ενταύθα περί την μεσημβρίαν, ελλείψει δε καταλλήλου αγκυροβολίου, όπως συμβαίνει εις τους πλείστους λιμένας της Ελλάδος, ηναγκάσθημεν να προσδέσωμεν σχοινία επί των βράχων προς εξασφάλισιν του πλοίου. Επί της παραλίας υπάρχει είδος τελωνείου καί τινα καταστήματα. Ιππεύσαντες επί ημιόνων κατηυθύνθημεν εις την πεδιάδα, αποτελούσαν περιεργοτάτην σκηνογραφίαν. Από του ενός μέρους περιβάλλεται υπό αποτόμου οροσειράς, από του ετέρου δε υπό βραχώδους κρημνού πολλών εκατοντάδων ποδών ύψους και τόσον κανονικού, ώστε να σχηματίζη τέλειον τείχος εντελώς απροσπέλαστον. Η πεδιάς εκτείνεται εις απόστασιν πέντε μιλίων.

Ακολουθήσαντες την κοίτην του ποταμού εφθάσαμεν εις Λεωνίδιον, κείμενον επί κλιτύος λόφου και εις απόστασιν ημίσεος περίπου μιλίου εκ του άνω άκρου της περιέργου πεδιάδος. Ουδεμία άλλη φυσική έξοδος υπάρχει πλην της κοίτης του ποταμού διερχομένης μεταξύ τεραστίων βράχων και κρημνών. Ωδηγήθημεν ευθύς ως εφθάσαμεν εις το Λεωνίδιον εις την οικίαν του προεστώτος υποδεχθέντος ημάς φιλοφρόνως και προσκαλέσαντος ημάς εις γεύμα. Κατόπιν μας ετοποθέτησεν εις κατάλληλον κατοικίαν όπου αναπαυθείς ολίγον ήρχισα την σύνταξιν καταλόγου των πτωχών της πόλεως και των πέριξ. Εις το χωρίον δεν υπήρχον πολλοί πτωχοί καθόσον δεν είχε λαφυραγωγηθή υπό των Τούρκων. Αι οικίαι του είναι θαυμάσιαι, η δε πλουσία και καλώς καλλιεργημένη πεδιάς συντείνει τα μέγιστα εις την ευημερίαν των κατοίκων. Πράγματι εις όλον τον Μωρέαν δεν υπάρχει άλλο χωρίον τόσο ακμάζον, καθόσον όλα τα άλλα ελεηλατήθησαν και επυρπολήθησαν υπό των Αράβων. Επλησίασαν και ενταύθα οι Άραβες, αλλ’ ότε ητένισαν εκ των κρημνών εις την πεδιάδα δεν ετόλμησαν να εισέλθωσιν εις την παγίδα, εντός της οποίας πεντήκοντα μόνον Έλληνες θα ηδύναντο να τους αποκλείσωσι και να τους καταστρέψωσι.

            26 Ιουλίου 1827.

            Σήμερον την πρωίαν απήλθον εκ Λεωνιδίου συνοδευόμενος υπό του ιατρού Δυμόν, των τριών υπηρετών μας και τριών ημιονηγών ωπλισμένων μέχρις οδόντων, καθόσον οι κάτοικοι μας είχον ειδοποιήσει ότι, αν μεταβαίνομεν προς εκτέλεσιν φιλανθρωπικού έργου ηδυνάμεθα να συναντήσωμεν τους προσκόπους από των οποίων κακώς θα απηλλασσόμεθα. Ούτως εξεκινήσαμεν επί ημιόνων, των πεισματωδεστέρων δαιμόνων, διαρκώς λακτιζουσών, καθόσον εις την Ελλάδα δια τας καλάς ημιόνους το λάκτισμα θεωρείται προτέρημα. Η ιδική μου επί παραδείγματι μετά πολλάς προσπαθείας όπως με κυλίση κάτω, λακτίζουσα, οπισθοχωρούσα και ανορθουμένη, επωφελήθη της ευκαιρίας, ότε είχον αφιππεύσει χριστιανικώτατα όπως την ανακουφίσω κατά την αναρρίχησιν του όρους, όπως αποδώση αντιχριστιανικώτατα κακόν αντί καλού, και με ελάκτισεν εις τον δεξιόν μηρόν, θα με εφόνευε δε αναμφιβόλως αν δεν προσέκρουε ο πους της επί του γιαταγανίου και των άλλων όπλων τα οποία έφερον....

Αλλά ας εξακολουθήσω. Ανηρχόμεθα λοιπόν τον απότομον κρημνόν τον σχηματίζοντα το σύνορον της πεδιάδος δι’ ανωμάλου ελικοειδούς ατραπού τόσον στενής είς τινα μέρη, ώστε μόλις η ημίονος να πατή. Με τον κρημνόν εγειρόμενον προς το εν μέρος και με την χαίνουσαν προς το άλλο άβυσσον, εντός της οποίας θα εξηφανιζόμην εις το ελάχιστον παραπάτημα της ημιόνου, επροχωρούσαμεν βραδέως έως ότου εφθάσαμεν ασφαλώς επί της κορυφής. Αφού εποτίσαμεν τα ζώα εις έν λιμνάριον, εξηκολουθήσαμεν τον δρόμον μας μέχρις ότου εφθάσαμεν εις την κορυφήν του λόφου, εκ της οποίας θαυμασίως εξειλίσσετο προ ημών το θέαμα της ωραίας πεδιάδος της Ολυμπίας (Σημ. γρ. Πιθανόν παραφθορά της Αρχαίας Γλυππίας, που βρισκόταν στη θέση του χωρίου της Κυνουρίας Άγιος Βασίλειος). Προ ημών υπήρχεν έν μοναστήριον δεξιά του χωρίου Ολυμπία, αποτέρω δε το χωρίον Πλατανίκα (Σημ. γρ. Εννοεί το Πλατανάκι), αι οροφαί των οικιών του οποίου διεκρίνοντο δια μέσου των κλάδων των μορεοδένδρων.

 Κατελθόντες του λόφου εφθάσαμεν εις το χωρίον, αι ογδοήκοντα οικίαι του οποίου καίτοι λεηλατηθείσαι κατοικούνται εισέτι. Εισήλθομεν εντός της οικίας γέροντος και επεδόθημεν κατόπιν εις ανεύρεσιν των πτωχών πασχόντων. Εύρομεν εν εσχάτη ενδεία είκοσι περίπου οικογενείας εντοπίων και δύο Ρουμελιωτών, έδωκα δε διαταγήν να διανεμηθή προς αυτούς άλευρον. Όλαι αι ογδοήκοντα κατοικίαι επυρπολήθησαν και ελεηλατήθησαν πέρυσι υπό των Τούρκων, των κατοίκων σωθέντων δια της φυγής εις τα όρη.

            Μετά μιας και ημισείας περίπου ώρας πορείαν εξ Ολυμπίας εφθάσαμεν εις έτερον χωρίον, κείμενον εις την αρχήν της πεδιάδος και περιέχον εκατόν πεντήκοντα περίπου οικίας. Εγενόμεθα φιλοφρόνως δεκτοί υπό του προεστώτος, τον οποίον ανεγνώρισα ως παλαιόν ασθενή μου και τον οποίον είχα θεραπεύσει το παρελθόν έτος από συριγγίου. Ο γέρων ευχαριστήθη πολύ διότι μ’ επανέβλεπε, πράγματι δε έπραξε παν ό,τι ηδύνατο δια να μου εκδηλώση την ευγνωμοσύνην του, σφάξας τον καλλίτερον μόσχον και προετοιμάσας θαυμάσιον γεύμα. Το χωρίον εν μέρει είχε διαφύγει την καταστροφήν των Τούρκων, οι οποίοι μετά την πυρπόλησιν οικιών τινών πτοηθέντες απήλθον εγκαταλείψαντες ημιτελές το καταστρεπτικόν των έργον.

27 Ιουλίου 1827

            Εγκαταλείποντες τον καλόν μας φίλον και το ωραίον Παλαιοχώριον περί την αυγήν με την ημίονόν μου κατάφορτον με φρέσκο τυρί και με άλλα πράγματα τα οποία μοι εφιλοδώρησεν ο γέρων εφθάσαμεν μετά τρίωρον επίπονον πορείαν εις το χωρίον Κοσμά και διηυθύνθημεν εις την οικίαν του επισκόπου της περιφερείας του Λεωνιδίου δια να συντάξωμεν τον κατάλογον των πτωχών και ενδεών οικογενειών δια την διανομήν των βοηθημάτων. Εύρομεν εκατόν περίπου ενδεείς οικογενείας, μετά δε την διανομήν των σχετικών βοηθειών απήλθομεν του χωρίου υπό τας ευλογίας των πτωχών οι οποίοι με ανυψωμένας τας χείρας ικέτευον τον Θεόν να ευλογήση τους Αμερικανούς δια το φιλανθρωπικόν των έργον.

29 Ιουλίου 1827

            Επεστρέψαμεν εις Λεωνίδιον και περί την 1ην μ.μ. απήλθομεν εκ Λεωνιδίου, περί δε την 2αν μ.μ. ηγκυροβολήσαμεν έξωθεν των Μύλων και αντίκρυ της Λίμνης της Λέρνης....

( Από το βιβλίο του Σάμουελ Χάου «Ημερολόγιο από τον Αγώνα, 1825-1829», Βιβλ. Νότη Καραβία, Αθήνα, 1971, σελ. 157-160)

Δείτε και -Σάμουελ Χάου: ο φιλέλληνας φιλάνθρωπος γιατρός

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Oι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μη συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Η φωτογραφία μου
Για επικοινωνία : Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: aktinesblogspot@gmail.com