Κυριακή ΙΒ΄Λουκά - -Ερμηνεία της Αποστολικής περικοπής από τον Ιερό Χρυσόστομο

 

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΒ΄ΛΟΥΚΑ [: Eβρ. 13, 17-25]

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

«Πείθεσθε τοῖς ἡγουμένοις ὑμῶν καὶ ὑπείκετε· αὐτοὶ γὰρ ἀγρυπνοῦσιν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς λόγον ἀποδώσοντες· ἵνα μετὰ χαρᾶς τοῦτο ποιῶσι καὶ μὴ στενάζοντες· ἀλυσιτελὲς γὰρ ὑμῖν τοῦτο(:Να υπακούτε στους πνευματικούς προϊσταμένους σας και να υποτάσσεστε τελείως σε αυτούς· διότι αυτοί αγρυπνούν για τη σωτηρία των ψυχών σας, καθώς θα δώσουν λόγο στον Χριστό για τις ψυχές σας. Να τους υπακούτε, για να ενθαρρύνονται με την υπακοή σας, ώστε να επιτελούν το έργο τους αυτό με χαρά και όχι με στεναγμούς. Άλλωστε δεν σας συμφέρει να στενάζουν εξαιτίας σας οι πνευματικοί σας προεστοί, επειδή ο Θεός θα σας τιμωρήσει γι'αυτό)»[Εβρ.13,17]

    Η αναρχία παντού είναι κακό και αιτία πολλών συμφορών και αρχή της αταξίας και της συγχύσεως, κυρίως όμως στην Εκκλησία είναι πάρα πολύ επικίνδυνη, διότι και η εξουσία της Εκκλησίας είναι μεγαλύτερη και υψηλότερη. Όπως δηλαδή αν σκοτώσεις τον αρχηγό του χορού, θα διαλυθεί ο χορός και ως προς τα μέλη του και ως προς την τάξη, και αν αρπάξεις τον στρατηγό από τη στρατιωτική φάλαγγα, δεν θα υπάρχει ευρυθμία και τάξη στην παράταξη και επίσης, αν αφαιρέσεις τον κυβερνήτη από το πλοίο, θα καταβυθίσεις το σκάφος, έτσι και εάν απομακρύνεις τον ποιμένα από το ποίμνιο, όλα θα τα ανατρέψεις και θα τα καταστρέψεις.

     Είναι λοιπόν μεγάλο κακό η αναρχία και αιτία καταστροφής, αλλά όχι μικρότερο κακό είναι και η ανυπακοή των υπηκόων· το ίδιο λοιπόν συμβαίνει και εδώ. Διότι ο λαός που δεν υπακούει στον άρχοντά του μοιάζει με εκείνον που δεν έχει άρχοντα, και ίσως χειρότερα· καθόσον εκεί και συγχωρούνται για την αταξία τους, ενώ εδώ όχι μόνο δεν συγχωρούνται, αλλά και τιμωρούνται. Ίσως όμως μας πει κάποιος ότι υπάρχει και τρίτο κακό, το να είναι ο αρχηγός κακός. Το ξέρω και εγώ, και όχι μόνο δεν είναι μικρό το κακό αυτό, αλλά είναι πολύ χειρότερο και από την αναρχία· και είναι προτιμότερο να μην διοικείσαι από κανέναν, παρά να διοικείσαι από κακό άρχοντα· διότι αυτός πολλές φορές σώθηκε, αλλά πολλές φορές και κινδύνευσε, ενώ ο άλλος οπωσδήποτε θα κινδυνεύσει, οδηγούμενος στα βάραθρα.

    Πώς λοιπόν ο Παύλος λέγει: «Να υπακούτε στους πνευματικούς προϊσταμένους σας και να υποτάσσεστε τελείως σε αυτούς»; Αφού είπε προηγουμένως: «ὧν ἀναθεωροῦντες τὴν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς μιμεῖσθε τὴν πίστιν (:να αναλογίζεστε και  να μελετάτε το άγιο και θεάρεστο τέλος της ζωής και της ενάρετης συμπεριφοράς τους, και να μιμείστε την πίστη τους)»[Εβρ.13,7], κατόπιν πρόσθεσε: «να υπακούτε και να υποτάσσεστε στους προϊσταμένους σας». «Τι λοιπόν θα συμβεί», αναρωτιέται ίσως κάποιος, «όταν είναι κακός και δεν τον υπακούμε;». «Κακός», πώς το εννοείς; Εάν είναι τέτοιος εξαιτίας της πίστεως, απόφευγέ τον και απομακρύνσου από αυτόν, όχι μόνο αν είναι άνθρωπος, αλλά κι αν ακόμη είναι άγγελος που κατέβηκε από τον ουρανό· εάν όμως είναι κακός ως προς την ιδιωτική του ζωή, μην ασχολείσαι με αυτήν. Και αυτό δεν το λέγω εγώ, αλλά το παίρνω από τη θεία Γραφή. Άκουσε τι λέγει ο Χριστός: «ἐπὶ τῆς Μωσέως καθέδρας ἐκάθισαν οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι· πάντα οὖν ὅσα ἐὰν εἴπωσιν ὑμῖν τηρεῖν, τηρεῖτε καὶ ποιεῖτε, κατὰ δὲ τὰ ἔργα αὐτῶν μὴ ποιεῖτε· λέγουσι γάρ, καὶ οὐ ποιοῦσι (:πάνω στη διδασκαλική έδρα του Μωυσή κάθισαν οι νομοδιδάσκαλοι και οι Φαρισαίοι. Όλα λοιπόν όσα με βάση τον νόμο θα σας πουν αυτοί να τα τηρείτε, να τα τηρείτε και να τα κάνετε. Μην κάνετε όμως σύμφωνα με τα έργα τους και το παράδειγμά τους· διότι λένε βέβαια και διδάσκουν την αλήθεια του νόμου, δεν πράττουν όμως σύμφωνα με αυτήν)»[Ματθ.23,1-3]. Στην έδρα του Μωυσή κάθισαν οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι». Αφού προηγουμένως τους καταδίκασε, κατόπιν πρόσθεσε: «στην έδρα του Μωυσή κάθισαν. Όλα λοιπόν, όσα σας λένε να κάνετε, να τα κάνετε· να μην ενεργείτε όμως σύμφωνα με τα έργα τους». «Έχουν», λέγει, «το αξίωμα του διδασκάλου, αλλά η ζωή τους είναι ακάθαρτη. Εσείς όμως μην προσέχετε τη συμπεριφορά τους, αλλά τα λόγια τους· διότι τα ήθη τους δεν θα βλάψουν κανέναν». Γιατί; Και διότι είναι γνωστά σε όλους, αλλά ούτε και ο ίδιος, και αν ακόμα είναι μύριες φορές κακός, δεν θα διδάξει ποτέ το κακό. Αν όμως είναι κακός ως προς τα θέματα πίστεως, ούτε γίνεται σε όλους φανερό, και ο κακός δεν θα διστάσει να διδάσκει το κακό· αφού και το «μην κρίνετε, για να μην κριθείτε»[Ματθ.7,1], αναφέρεται στον τρόπο ζωής, και όχι στην πίστη· διότι αυτό που προσθέτει αυτό δείχνει. «Τί δὲ βλέπεις(:Γιατί λοιπόν βλέπεις)», λέγει, «τὸ κάρφος τὸ ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδελφοῦ σου, τὴν δὲ ἐν τῷ σῷ ὀφθαλμῷ δοκὸν οὐ κατανοεῖς; (:το σκουπιδάκι που είναι στο μάτι του αδελφού σου, ενώ το δοκάρι που είναι στο μάτι σου δεν το αισθάνεσαι και δεν το καταλαβαίνεις; Γιατί το μικρό σφάλμα του αδελφού σου το βλέπεις, ενώ μένεις αναίσθητος μπροστά στο δικό σου βαρύτατο σφάλμα;)»[Ματθ.7,3].

    «Πάντα οὖν ὅσα ἐὰν εἴπωσιν ὑμῖν (:Όλα λοιπόν, όσα σας λένε)», λέγει ο Κύριος, «τηρεῖν, τηρεῖτε καὶ ποιεῖτε, κατὰ δὲ τὰ ἔργα αὐτῶν μὴ ποιεῖτε(: να κάνετε, να τα κάνετε)-(και το «να τα κάνετε» αναφέρεται στα έργα, όχι στην πίστη)-· να μην κάνετε όμως αυτά που κάνουν αυτοί)». Βλέπεις ότι ο λόγος δεν γίνεται για δόγματα, αλλά για τρόπο ζωής και πράξεως; Αλλά ο Παύλος πρώτα τους έδωσε συστάσεις και κατόπιν πρόσθεσε: «Να υπακούτε και να υποτάσσεστε στους πνευματικούς προϊσταμένους σας, διότι αυτοί αγρυπνούν για τη σωτηρία των ψυχών σας, επειδή θα λογοδοτήσουν γι’ αυτές».

    Ας τα ακούσουν αυτά και οι άρχοντες και όχι μόνο οι υπήκοοι, διότι όπως ακριβώς οφείλουν να είναι πειθαρχικοί οι υπήκοοι, έτσι και οι άρχοντες πρέπει να είναι άγρυπνοι και συνετοί. Τι λες; Αγρυπνεί ο άρχοντας, κίνδυνοι απειλούν αυτόν τον ίδιο, υπόκειται σε τιμωρίες για τα αμαρτήματά σου, και είναι υπεύθυνος από τόσο φόβο εξαιτίας σου, και εσύ ραθυμείς και αδιαφορείς και είσαι βάναυσος και δεν θέλεις να τον υπακούς; Γι΄αυτό προσθέτει λέγοντας: «ἵνα μετὰ χαρᾶς τοῦτο ποιῶσι καὶ μὴ στενάζοντες· ἀλυσιτελὲς γὰρ ὑμῖν τοῦτο (:ώστε να επιτελούν το έργο τους αυτό με χαρά και όχι με στεναγμούς. Άλλωστε δεν σας συμφέρει να στενάζουν εξαιτίας σας οι πνευματικοί σας προεστοί, επειδή ο Θεός θα σας τιμωρήσει γι'αυτό)»[Εβρ.13,17].

    Βλέπεις ότι ο άρχοντας, όταν τον καταφρονούν, δεν πρέπει να εκδικείται, αλλά η μεγάλη άμυνά του είναι τα δάκρυα και οι αναστεναγμοί; Σωστά· αφού και ο γιατρός δεν πρέπει να εκδικείται όταν καταφρονείται από τον ασθενή, αλλά να κλαίει και να θρηνεί. Άρα εάν αναστενάξει ο άρχοντας, θα σε εκδικηθεί ο Θεός· διότι, εάν προσελκύουμε τον Θεό όταν αναστενάζουμε για τα λάθη μας, δεν θα Τον προσελκύσουμε ακόμη περισσότερο όταν αναστενάζουμε εξαιτίας του φόβου και της περιφρονήσεως των άλλων; Βλέπεις ότι δεν αφήνει τον άρχοντα να παρασύρεται σε έργα αυθάδη; Βλέπεις πόση είναι η φιλοσοφία του πράγματος; Οφείλει να αρκείται στον αναστεναγμό αυτός που περιφρονείται, που καταπατείται, που καταφρονείται. Μην πάρεις θάρρος, επειδή δεν σε εκδικείται· καθόσον ο αναστεναγμός είναι η πιο φοβερή εκδίκηση· διότι αυτός, όταν δεν μπορεί να σε βοηθήσει με τους στεναγμούς του, καλεί τον Δεσπότη· και όπως στην περίπτωση του διδασκάλου και του παιδαγωγού, όταν το παιδί δεν τον ακούει, καλείται εκείνος που είναι αυστηρότερος, έτσι και  εδώ. Πωπω ,πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος! Τι θα μπορούσε να πει κανείς προς τους άθλιους εκείνους που σπρώχνουν τον εαυτό τους σε τόση μεγάλη άβυσσο τιμωριών; Για όλους αυτούς που εξουσιάζεις, γυναίκες, άνδρες και παιδιά, εσύ είσαι υπόλογος· κάτω από τόση μεγάλη φωτιά βάζεις το κεφάλι σου.

     Αναρωτιέμαι αν είναι δυνατό να σωθεί ποτέ κάποιος από τους άρχοντες, και πώς, παρά την τόσο μεγάλη απειλή και τη ραθυμία που υπάρχει, βλέπω ακόμη να τρέχουν μερικοί και να ρίχνονται στον τόσο μεγάλο όγκο της εξουσίας· διότι εάν αυτοί, που με τη βία ανέβηκαν στην εξουσία, δεν συγχωρούνται και είναι αδικαιολόγητοι όταν δεν κυβερνούν σωστά και παραμελούν το καθήκον τους (καθόσον και ο Ααρών που αναγκαστικά ανέλαβε την εξουσία κινδύνευσε, και ο Μωυσής κινδύνευσε, αν και πολλές φορές ζήτησε από τον Θεό να τον συγχωρήσει για την άρνησή του να αναλάβει το έργο που του ανέθετε, και ο Σαούλ, στον οποίο ο Θεός εμπιστεύτηκε την εξουσία, παρά την άρνησή του, κινδύνευσε, επειδή δεν έπραξε σωστά το καθήκον του), πόσο μάλλον θα τιμωρηθούν όσοι με μανία την αναζητούν και μόνοι τους την επιδιώκουν; Διότι ένας τέτοιος στερεί τον εαυτό του από κάθε ελπίδα συγνώμης. Πράγματι, πρέπει να φοβόμαστε και να τρέμουμε, και εξαιτίας της συνειδήσεώς μας και εξαιτίας του βάρους της εξουσίας, και ούτε να την εγκαταλείπουμε, εάν κάποτε μας ανατεθεί, ούτε εάν δεν μας ανατεθεί, να την επιδιώκουμε, αλλά και να την αποφεύγουμε, σκεπτόμενοι το μέγεθος του αξιώματος, εάν όμως την αναλάβουμε, πρέπει να δείχνουμε όλη την ευλάβεια. Ας μη γίνεται τίποτε πέρα από εκείνο που πρέπει, όλα ας γίνονται με τάξη. Εάν το προαισθανθείς, πριν γίνεις άρχοντας, φύγε, αν πείστηκες ότι είσαι ανάξιος γι΄αυτό το έργο· αν πάλι έχεις συλληφθεί να είσαι εξίσου προσεκτικός, δείχνοντας παντού την ευγνωμοσύνη.

       «Προσεύχεσθε (:Να προσεύχεστε)», λέγει, «περὶ ἡμῶν· πεποίθαμεν γὰρ ὅτι καλὴν συνείδησιν ἔχομεν, ἐν πᾶσι καλῶς θέλοντες ἀναστρέφεσθαι(:για μας· και έχουμε θάρρος να ζητήσουμε τις προσευχές σας, διότι είμαστε βέβαιοι ότι η συνείδησή μας δεν μας τύπτει σε τίποτε, αλλά μας δίνει αγαθή συμμαρτυρία, αφού πάντοτε και σε όλα θέλουμε να συμπεριφερόμαστε καλά)»[Εβρ.13,8]. Βλέπεις ότι τα γράφει αυτά σαν απολογία προς εκείνους που ήταν λυπημένοι μαζί του, που τον αποστρέφονταν, που τον θεωρούσαν παραβάτη και δεν ήθελαν ούτε το όνομά του να ακούσουν. Επειδή δηλαδή αυτός ζητούσε από εκείνους που τον μισούσαν αυτά που όλοι οι άλλοι θα τα ζητούσαν από τους καλύτερους φίλους τους, γι΄αυτό εδώ το θέτει αυτό λέγοντας: «έχουμε την πεποίθηση ότι η συνείδησή μας δεν μας ελέγχει». «Μη μου αναφέρεις, σε παρακαλώ, τις κατηγορίες· η συνείδησή μας», λέγει, «δεν μας κατηγορεί για τίποτε, ούτε αισθανόμαστε, ότι σας επιβουλευτήκαμε». «Καθόσον έχουμε την πεποίθηση», λέγει, «ότι η συνείδησή μας δεν μας ελέγχει για τίποτε, αλλά μας διαβεβαιώνει, ότι θέλουμε σε όλα να συμπεριφερόμαστε σωστά». Επομένως, όχι μόνο απέναντι στους εθνικούς, αλλά και σε σας. «Ποτέ δεν ενεργήσαμε με δόλο, ποτέ με υποκρισία»· διότι ήταν φυσικό, να του αποδίδουν αυτές τις κατηγορίες.

     Και για το ότι κατηγορήθηκε από τους Εβραίους, άκουε τι λέγει ο Ιάκωβος:  «κατηχήθησαν δὲ περὶ σοῦ ὅτι ἀποστασίαν διδάσκεις ἀπὸ Μωϋσέως τοὺς κατὰ τὰ ἔθνη πάντας ᾿Ιουδαίους, λέγων μὴ περιτέμνειν αὐτοὺς τὰ τέκνα μηδὲ τοῖς ἔθεσι περιπατεῖν(:πληροφορήθηκαν όμως και σχημάτισαν για σένα τη γνώμη ότι διδάσκεις όλους τους Ιουδαίους που είναι διεσπαρμένοι και εγκατεστημένοι ανάμεσα στους εθνικούς, να αποστατήσουν από τον μωσαϊκό νόμο, λέγοντάς τους να μην περιτέμνουν τα παιδιά τους, ούτε να ζουν σύμφωνα με τα ιερά έθιμα των Ιουδαίων)» [Πράξ.21,21]. «Δεν σου τα γράφω», λέγει, «σαν εχθρός, ή σαν αντίπαλος, αλλά σαν φίλος».

     Και αυτό το φανερώνει και με τα παρακάτω: «Περισσοτέρως δὲ παρακαλῶ τοῦτο ποιῆσαι, ἵνα τάχιον ἀποκατασταθῶ ὑμῖν (:σας παρακαλώ λοιπόν να το κάνετε αυτό περισσότερο για μένα, για να μπορέσω να έλθω ξανά κοντά σας το συντομότερο)»[Εβρ.13,19]. Αυτό έδειχνε ότι υπερβολικά τους αγαπούσε, το ότι τους θεωρούσε άξιους να προσεύχονται γι’ αυτόν. «Όχι απλώς να προσεύχεστε», λέγει, «αλλά να προσεύχεστε με ζήλο»· «για να επανέλθω το συντομότερο κοντά σας». Αυτό δείχνει άνθρωπο με εσωτερική επίγνωση των πράξεών του, το ότι επιθυμεί να έλθει κοντά τους, και τους παρακαλεί να προσεύχονται γι΄αυτό.

     Γι’ αυτόν τον λόγο, αφού πρώτα τους ζήτησε τις προσευχές τους, κατόπιν τους εύχεται και ο ίδιος όλα τα αγαθά. «Ὁ δὲ Θεὸς τῆς εἰρήνης (:και ο Θεός, που είναι ο χορηγός και νομοθέτης της ειρήνης)», λέγει. Αυτό το είπε, επειδή εκείνοι είχαν ξεσηκωθεί εναντίον του. «Εφόσον ο Θεός μας είναι Θεός της ειρήνης, μη δημιουργείτε φατρίες εναντίον μας». «ὁ ἀναγαγὼν ἐκ νεκρῶν τὸν ποιμένα τῶν προβάτων (:ο Οποίος ανέστησε εκ νεκρών τον μεγάλο Ποιμένα των πνευματικών προβάτων)». Αυτό λέχτηκε για την ανάσταση. «τὸν μέγαν(:τον μεγάλο)». Να και άλλη προσθήκη. Εδώ πάλι μέχρι τέλους τους διαβεβαιώνει με επιμονή τον λόγο για την ανάσταση του Κυρίου. «ἐν αἵματι διαθήκης αἰωνίου, τὸν Κύριον ἡμῶν ᾿Ιησοῦν, καταρτίσαι ὑμᾶς ἐν παντὶ ἔργῳ ἀγαθῷ εἰς τὸ ποιῆσαι τὸ θέλημα αὐτοῦ, ποιῶν ἐν ὑμῖν τὸ εὐάρεστον ἐνώπιον αὐτοῦ(:προκειμένου να εισέλθει στον ουρανό και να προσφέρει εκεί ως εξιλαστήριο θυσία το αίμα Του, με το οποίο επικυρώθηκε διαθήκη αιώνια, τον Κύριό μας Ιησού Χριστό δηλαδή, εύχομαι να σας τελειοποιήσει σε κάθε αγαθό έργο, ώστε να κάνετε το θέλημά Του. Αυτός να ενεργήσει στο εσωτερικό σας εκείνο που είναι αρεστό ενώπιόν Του)»[Εβρ.13,20-21]. Πάλι τους δίνει μεγάλες διαβεβαιώσεις· διότι το τελειοποιούμενο είναι αυτό που άρχισε να γίνεται τέλειο και θα ολοκληρωθεί η τελειότητά του μετά. Και τους το εύχεται αυτό, πράγμα που δείχνει ότι τους αγαπά και ποθεί να γίνει αυτό. Και πρόσεχε: στις άλλες επιστολές δίνει τις ευχές στην αρχή, ενώ εδώ στο τέλο: «ποιῶν ἐν ὑμῖν(:εύχομαι να ενεργεί μέσα σας)», λέγει, «τὸ εὐάρεστον ἐνώπιον αὐτοῦ διὰ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ᾧ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων· ἀμήν(: κάθε αγαθό έργο, ώστε να κάνετε το θέλημά Του. Αυτός να ενεργήσει στο εσωτερικό σας εκείνο που είναι αρεστό ενώπιόν Του)»[Εβρ.13,21].

    «Παρακαλῶ δὲ ὑμᾶς, ἀδελφοί, ἀνέχεσθε τοῦ λόγου τῆς παρακλήσεως· καὶ γὰρ διὰ βραχέων ἐπέστειλα ὑμῖν(:Σας παρακαλώ λοιπόν, αδελφοί, να δεχθείτε με προθυμία τον λόγο της προτροπής και παρηγοριάς της επιστολής μου αυτής. Άλλωστε δεν σας κούρασα πολύ˙ διότι σας έγραψα την επιστολή αυτή με λίγα λόγια)»[Εβρ.13,22]. Βλέπεις ότι εκείνο που δεν έγραψε σε κανέναν, αυτό το γράφει σε αυτούς; Διότι, λέγει, «σας έγραψα με λίγα λόγια»· δηλαδή «ούτε σας κουράζω με την πολυλογία».

     Νομίζω ότι αυτοί δεν μισούσαν πάρα πολύ τον Τιμόθεο· γι΄αυτό και τον πρόβαλε ως δικαιολογία. «Γινώσκετε(:Να ξέρετε)», λέγει, «τὸν ἀδελφὸν Τιμόθεον ἀπολελυμένον, μεθ' οὗ, ἐὰν τάχιον ἔρχηται, ὄψομαι ὑμᾶς (:για τον αδελφό Τιμόθεο ότι έχει πλέον ελευθερωθεί. Εάν έλθει γρήγορα να με συναντήσει, θα τον πάρω μαζί μου όταν σας επισκεφτώ, και θα σας δω μαζί με αυτόν)»[Εβρ.13,23]. «Έχει ελευθερωθεί», λέγει. Από πού; Νομίζω ότι είχε φυλακιστεί· ή, εάν όχι αυτό, εννοεί ότι είχε φύγει από την Αθήνα· καθόσον και αυτό αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων. «᾿Ασπάσασθε πάντας τοὺς ἡγουμένους ὑμῶν καὶ πάντας τοὺς ἁγίους. ᾿Ασπάζονται ὑμᾶς οἱ ἀπὸ τῆς ᾿Ιταλίας.῾Η χάρις μετὰ πάντων ὑμῶν· ἀμήν (:Ασπασθείτε όλους τους προεστούς σας και όλους τους πιστούς. Σας ασπάζονται οι αδελφοί που κατάγονται από την Ιταλία. Η χάρις του Θεού, που μας παρέχει τη σωτηρία και κάθε πνευματικό αγαθό, εύχομαι να είναι με όλους σας. Αμήν)»[Εβρ.13,24-25].

    Βλέπεις πως δείχνει ότι η πραγμάτωση της αρετής δεν είναι υπόθεση ούτε του Θεού μόνο, ούτε μόνο δική μας; Διότι με το να πει: «Να σας τελειοποιήσει σε κάθε αγαθό έργο» και τα παρακάτω αυτό δηλώνουν· σαν να τους έλεγε: «Έχετε βέβαια αρετή, χρειάζεται όμως να την τελειοποιήσετε». Και με αυτό που είπε: «να σας τελειοποιήσει σε κάθε έργο και λόγο αγαθό», έδειξε ότι πρέπει να έχουν και ενάρετη ζωή και πίστη ορθή. Και σωστά πρόσθεσε το «μακάρι να ενεργήσει μέσα σας ο Θεός αυτό που είναι ευχάριστο ενώπιόν Του». «Ενώπιόν Του», λέγει· διότι αυτή είναι η μεγίστη αρετή, το να κάνει κανείς ενώπιον του Θεού, αυτό που Του είναι ευχάριστο· καθώς και ο προφήτης λέγει: «Καὶ ἀνταποδώσει μοι Κύριος κατὰ τὴν δικαιοσύνην μου καὶ κατὰ τὴν καθαριότητα τῶν χειρῶν μου ἀνταποδώσει μοι(:και θα μου ανταποδώσει ο Κύριος σύμφωνα με την πρόθεση και την προσπάθειά μου να πορεύομαι κατά το θέλημά Του και να προοδεύω σε κάθε αρετή· και σύμφωνα με τη διάθεση και φροντίδα μου, για να φυλάξω τα χέρια μου  αγνά και καθαρά από κάθε δολιότητα και αδικία, θα με ανταμείψει ο Κύριος)» [Ψαλμ.17,21].

    Και ενώ έγραψε τόσο πολλά, είπε ότι είναι λίγα αυτά, συγκρίνοντάς τα προς εκείνα που θα ήθελε να πει· όπως και αλλού λέγει: «ὅτι κατὰ ἀποκάλυψιν ἐγνώρισέ μοι τὸ μυστήριον, καθὼς προέγραψα ἐν ὀλίγῳ, πρὸς ὃ δύνασθε ἀναγινώσκοντες νοῆσαι τὴν σύνεσίν μου ἐν τῷ μυστηρίῳ τοῦ Χριστοῦ (:Μιλώ για τον σοφό τρόπο που χρησιμοποίησε ο  Θεός προκειμένου να γίνω απόστολός σας· διότι αυτός με αποκάλυψη μού φανέρωσε την αλήθεια που μέχρι τότε ήταν κρυμμένη, ότι δηλαδή θα σώζονταν και οι εθνικοί και θα γίνονταν μέλη της οικογένειας του Θεού, όπως με λίγα λόγια σας έγραψα προηγουμένως. Σύμφωνα λοιπόν με όσα σας έγραψα, μπορείτε να αντιληφθείτε, όταν τα διαβάσετε, πόσο τέλεια γνωρίζω την αλήθεια που μου φανέρωσε ο Θεός για τη σωτηρία και των εθνικών διαμέσου του Χριστού)» [Εφ.3,3-4].

    Και προσέχετε τη σοφία του· δεν λέγει, «σας παρακαλώ να ανέχεστε τον λόγο της παραινέσεως» αλλά «τον λόγο της παρακλήσεως»· δηλαδή, της παρηγοριάς, της προτροπής. «Διότι δεν είναι δυνατό», λέγει, «κανείς να αποκάμει από το μήκος των λεχθέντων». Τι λοιπόν; Και αυτό ήταν εκείνο που τους έκανε να τον αποστρέφονται; Καθόλου· αλλά δεν θέλει να τους δείξει και να τους πει: «είστε ολιγόψυχοι»· διότι γνώρισμα αυτών των ανθρώπων είναι το να μην δέχονται τα πολλά λόγια.

     «Μάθετε για τον αδελφό Τιμόθεο ότι έχει ελευθερωθεί. Θα σας δω μαζί με αυτόν, εάν έλθει γρήγορα να με συναντήσει». Αυτό είναι αρκετό για να τους κάνει πιο υπομονητικούς, εφόσον είναι έτοιμος να έλθει με τον μαθητή. «Ασπασθείτε τους προϊσταμένους σας, και όλους τους πιστούς». Κοίταξε πώς τους τίμησε, αφού έγραψε σε αυτούς και όχι στους προϊσταμένους τους. «Σας ασπάζονται οι αδελφοί που κατάγονται από την Ιταλία. Η χάρις του Κυρίου ας είναι με όλους σας. Αμήν». Αυτό που ήταν κοινό καλό για όλους, το είπε τελευταία. Η χάρις όμως πώς θα είναι μαζί μας; Αν δεν υβρίζουμε όταν μας ευεργετούν, αν δεν είμαστε αδιάφοροι απέναντι στη δωρεά.

     «Και τι είναι», λέγει, «η χάρις;». Η άφεση των αμαρτιών, η κάθαρση· διότι αυτή είναι μαζί μας. Ποιος είναι αυτός, λέγει, που ενώ την πρόσβαλε, μπορεί να τη διατηρήσει και να μην τη χάσει; Όπως σου χάρισε τις αμαρτίες ο Θεός· πώς θα είναι μαζί σου η χάρη, δηλαδή, η ευδοκίμηση στην αρετή, η βοήθεια του Πνεύματος, εάν δεν την επισύρεις με τις καλές σου πράξεις; Διότι αυτή είναι η αιτία όλων των αγαθών, το να είναι διαρκώς μαζί μας η χάρη του Πνεύματος· καθόσον αυτή μας καθοδηγεί σε όλα, όπως και μας καταστρέφει και μας απογυμνώνει η απόμακρυνσή της από εμάς.

     Ας μην απομακρύνουμε λοιπόν τη χάρη· διότι από εμάς εξαρτάται το να παραμείνει ή να απομακρυνθεί. Το πρώτο γίνεται όταν σκεπτόμαστε τα ουράνια, το δεύτερο, όταν προσηλωνόμαστε στα επίγεια. «Τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας(:Θα σας δώσει το Άγιο  Πνεύμα)», λέγει, «ὃ ὁ κόσμος οὐ δύναται λαβεῖν, ὅτι οὐ θεωρεῖ αὐτὸ οὐδὲ γινώσκει αὐτό· ὑμεῖς δὲ γινώσκετε αὐτό, ὅτι παρ' ὑμῖν μένει καὶ ἐν ὑμῖν ἔσται (:που φανερώνει και διδάσκει την αλήθεια στις καλοδιάθετες ψυχές. Αυτό δεν μπορεί να το λάβει ο κόσμος των αμαρτωλών ανθρώπων που βρίσκεται μακριά από τον Θεό˙ διότι έχει μόνο τα αισθητά μάτια, και με αυτά δεν το βλέπει και γι’ αυτό δεν γνωρίζει την αξία Του και δεν το ζητά. Εσείς όμως που παρακολουθήσατε τα θαύματά μου και τη διδασκαλία μου το γνωρίζετε· διότι τώρα  μεν μένει κοντά σας, επειδή κατοικεί ολόκληρο μέσα σε μένα που είμαι κοντά σας˙ μετά την Πεντηκοστή όμως θα κατοικήσει και ανάμεσά σας, αλλά και μέσα στις ψυχές σας)» [Ιω.14,17].

    «Κόσμο» ονομάζει τον πονηρό και αισχρό βίο. Βλέπεις ότι δεν είναι δυνατό η κοσμική ψυχή να έχει τη χάρη του Πνεύματος; Χρειάζεται λοιπόν να καταβάλουμε μεγάλη προσπάθεια, για να μπορέσουμε να Το διατηρήσουμε, για να μας κατευθύνει σε όλα, να είμαστε ασφαλείς και να έχουμε πολλή εσωτερική ειρήνη· διότι όπως το πλοίο που κατευθύνεται από ευνοϊκούς ανέμους, δεν είναι δυνατό, ούτε να συναντήσει κάποιο εμπόδιο, ούτε να καταβυθιστεί, εφόσον ο άνεμος είναι ευνοϊκός και αδιάκοπος, αλλά και πολλή δόξα μετά την επιστροφή προσφέρει και στους ναύτες και στους επιβάτες, στους ναύτες προσφέρει την ανάπαυση, απαλλάσσοντάς τους από την ταλαιπωρία της κωπηλασίας, ενώ τους επιβάτες τους απαλλάσσει από κάθε φόβο και τους προσφέρει σε όλο το ταξίδι πάρα πολύ ευχάριστο θέαμα· έτσι και η ψυχή που είναι οχυρωμένη με το θείο Πνεύμα, οπωσδήποτε ξεπερνά τις τρικυμίες της ζωής, και την οδό που οδηγεί στον ουρανό τη διασχίζει πιο άνετα από εκείνο το πλοίο, εφόσον δεν προπέμπεται από τον άνεμο, αλλά από τον ίδιο τον Παράκλητο, έχοντας φουσκωμένα και καθαρά όλα τα πανιά, και καθετί χαλαρωμένο και διαλυμένο ο Παράκλητος το απομακρύνει από τη σκέψη μας.

    Πράγματι, όπως ο άνεμος δεν θα ενεργούσε εάν έπνεε σε χαλαρωμένο πανί, έτσι ούτε το Πνεύμα ανέχεται να παραμένει σε αναιδή ψυχή, αλλά θέλει ψυχή διεγερμένη, γεμάτη δραστηριότητα. Επομένως, η σκέψη μας πρέπει να πυρπολείται, και τα έργα μας παντού να μας διεγείρουν και να μας ενισχύουν· παραδείγματος χάριν, όταν προσευχόμαστε να το κάνουμε με πολλή δύναμη, υψώνοντας προς τον ουρανό την ψυχή, όχι με σχοινιά, αλλά με μεγάλη προθυμία. Όταν ελεούμε, πάλι, χρειαζόμαστε δύναμη, μήπως η φροντίδα του σπιτιού, και η προστασία των παιδιών, και η επιμέλεια της συζύγου, και ο φόβος της φτώχειας εισχωρήσουν και χαλαρώσουν το πανί· διότι, όταν από παντού το τεντώνουμε καλά, με την ελπίδα των αγαθών του μέλλοντος, δέχεται την επενέργεια του Πνεύματος καλά· τίποτε από εκείνα τα εφήμερα και δυσάρεστα δεν θα εισέλθει σε αυτήν, αλλά και αν εισέλθει, την ψυχή δεν την έβλαψε, αλλά και αποκρούστηκε γρήγορα χάρις στη γερή ασφάλειά της και αποκρουόμενο έτσι απομακρύνθηκε.

   Γι΄αυτό λοιπόν χρειαζόμαστε μεγάλη επαγρύπνηση· επειδή κι εμείς πλέουμε σε μεγάλη και ευρύχωρη θάλασσα, που είναι γεμάτη με πολλά θηρία και πολλούς σκοπέλους και μας προξενεί πολλές τρικυμίες, ξεσηκώνοντας σε αίθριο καιρό ισχυρότατη ζάλη. Πρέπει λοιπόν εάν θέλουμε να πλέουμε με άνεση και χωρίς κινδύνους, να τεντώνουμε τα πανιά μας, δηλαδή τη διάθεσή μας· και αυτό μας αρκεί· διότι και ο Αβραάμ, όταν έτεινε τον πόθο προς τον Θεό και παρουσίασε ολοκληρωμένη διάθεση, τίνος άλλου είχε ανάγκη; Κανενός, «καὶ ἐπίστευσεν ῞Αβραμ τῷ Θεῷ, καὶ ἐλογίσθη αὐτῷ εἰς δικαιοσύνην (:και ο Άβραμ πίστεψε απόλυτα, χωρίς κανένα δισταγμό σε ό,τι του υποσχέθηκε ο παντοδύναμος Θεός της αληθείας και η πίστη αυτή λογαριάστηκε σε αυτόν σαν μεγάλη αρετή, σαν το κεφάλαιο όλων των αρετών, ώστε ο Θεός να τον δικαιώσει)» [Γέν.15,6]. Η πίστη είναι αποτέλεσμα της γνήσιας διαθέσεως. Πρόσφερε τον υιό του, και ενώ δεν τον έσφαξε, αμείφθηκε σαν να τον έσφαξε, και ενώ το έργο δεν έγινε, ο μισθός δόθηκε.

    Ας είναι λοιπόν καθαρά και καινούργια τα πανιά μας και όχι άχρηστα· «τὸ δὲ παλαιούμενον καὶ γηράσκον ἐγγὺς ἀφανισμοῦ(:διότι εκείνο που παλιώνει και γηράσκει, κοντεύει να εξαφανιστεί)» [Εβρ.8,13]· ας μην είναι κατατρυπημένα, για να διατηρήσουν την ενέργεια του Πνεύματος· διότι λέγει: «ο φυσικός και μη αναγεννημένος άνθρωπος δεν δέχεται εκείνα που διδάσκει το Πνεύμα του Θεού». Πράγματι, όπως οι ιστοί των αραχνών δεν αντέχουν την ορμή του ανέμου, έτσι ούτε η κοσμική ψυχή, ούτε ο ψυχικός άνθρωπος θα μπορέσει ποτέ να δεχτεί τη χάρη του Πνεύματος· διότι σε τίποτε δεν διαφέρουν οι δικοί μας λογισμοί από τους ιστούς, φαινομενικά μόνο δείχνουν τη συνοχή τους, ενώ στερούνται κάθε δύναμη. Όμως δεν είναι τα δικά μας τέτοια, εάν προσέχουμε, αλλά, ό,τι και αν συμβεί, όλα τα υπομένει ο πνευματικός άνθρωπος κι όλα τα ξεπερνά και αποδεικνύεται ισχυρότερος από κάθε τρικυμία.

   Αν κάποιος δηλαδή είναι πνευματικός άνθρωπος και πέσουν επάνω του αναρίθμητα κακά, τίποτε από αυτά δεν θα τον αιχμαλωτίσει. Και τι λέγω; Ας έλθει η φτώχεια, η ασθένεια, οι ύβρεις, οι λοιδορίες, οι εμπαιγμοί, οι πληγές, κάθε είδος κολάσεως, κάθε είδος εμπαιγμού και ονειδισμών και ύβρεων· αυτός όμως, σαν να είναι έξω από όλο τον κόσμο και απαλλαγμένος από τα σωματικά πάθη, έτσι όλα θα τα περιγελάσει. Και ότι δεν είναι υπερβολικά τα λόγια μου, γνωρίζω ότι και τώρα υπάρχουν πολλοί, όπως εκείνοι, που ζουν στις ερήμους. «Όμως», λέγει ίσως κάποιος, «δεν είναι καθόλου αξιοθαύμαστο αυτό». Αλλά σας λέγω ότι και στις πόλεις υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, τους οποίους δεν μπορεί κανείς να υποπτευθεί. Εάν όμως θέλεις θα σου δείξω μερικούς από εκείνους που έζησαν παλαιότερα. Και για να το καταλάβεις, σου αναφέρω τον Παύλο. Ποιο κακό δεν έπαθε και τι δεν υπέφερε; Όμως, όλα τα υπέμεινε με γενναιότητα. Ας τον μιμηθούμε λοιπόν κι εμείς· διότι έτσι θα μπορέσουμε να ευαρεστήσουμε τον Θεό, και να προσορμιστούμε σε γαλήνια λιμάνια με πολλούς θησαυρούς.

     Ας υψώσουμε λοιπόν τη διάνοιά μας προς τον ουρανό, αυτόν τον πόθο μόνο ας έχουμε, ας περιβάλουμε τους εαυτούς μας με το πνευματικό πυρ και ας διασώσουμε τους εαυτούς μας από το πυρ της κολάσεως. Κανείς δεν φοβάται εκείνους που συναντά, όταν ορμά εναντίον τους με αυτή τη φλόγα. Κι αν είναι θηρίο, ή άνθρωπος, ή μύριες παγίδες, όσο είναι οπλισμένος με αυτήν την φλόγα, όλα υποχωρούν, όλα απομακρύνονται. Είναι αφόρητη η φλόγα, ανυπόφορη η πυρά, όλα τα κατατρώει. Με αυτή τη φλόγα ας περιβάλουμε τους εαυτούς μας και ας δοξάσουμε τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, μαζί με τον Οποίο, στον Πατέρα και συγχρόνως και στο άγιο Πνεύμα ανήκει η δόξα, η δύναμη και η τιμή, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

       ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,

       επιμέλεια: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος    

ΠΗΓΕΣ:

• https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-epistulam-ad-hebraeos.pdf

• Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα  έργα, Υπόμνημα στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία ΛΔ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1988, τόμος 25, σελίδες 370-387.

• Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
• Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
• Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
• Η Παλαιά Διαθήκη μετά συντόμου ερμηνείας, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», Αθήνα, 1985.
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-palaia-diathiki/
• https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-kaini-diathiki/
• Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm