Περί συνόρων

ΠΕΡΙ    ΣΥΝΟΡΩΝ

Νικόλαος Παπανικολόπουλος, Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)

   Πολύς λόγος γίνεται στις μέρες μας για τα σύνορα της πατρίδας μας και τη φύλαξή τους. Για τους φρουρούς των συνόρων μας, τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, τους Συνοριοφύλακες, το Λιμενικό Σώμα, το συρμάτινο φράχτη στον Έβρο, την πρόσφατη εξαγγελία για ηλεκτρονικό φράχτη και πολλά άλλα. Τι ακριβώς όμως συμβαίνει και τι  ισχύει ;

Γενικά  περί  συνόρων 

   Σύνορα ενός κράτους, είναι τα γεωγραφικά όρια μέσα στα οποία αυτό ασκεί την πλήρη κυριαρχία του, αξιώνοντας και το απαραβίαστο αυτών.

   Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Χριστιανική Πίστη, σύνορα υπήρχαν από την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης ως ένα μεταπτωτικό - αναγκαίο φαινόμενο, για την ύπαρξη των εθνών. Τα όρισε ο ίδιος ο Θεός, ο οποίος εν τη προνοία του όρισε και τους χρόνους για την εμφάνιση και την εξαφάνισή τους.

   Και στην εποχή της Καινής Διαθήκης, ο  Απόστολος Παύλος κάνει αναφορά στο θέμα των συνόρων. Στο λόγο του στην Πνύκα (Άρειο Πάγο), προς τους σοφούς της εποχής εκείνης, ανάμεσα στα άλλα, είπε «  …. Εποίησέ  τε  εξ  ενός  αίματος παν  έθνος  ανθρώπων κατοικείν  επί  παν  το πρόσωπον  της  γης, ορίσας  προστεταγμένους καιρούς  και  τας  οροθεσίας της  κατοικίας  αυτών» (Πράξεις  Αποστόλων Ιζ, 26).

   Παλαιότερα αναφερόμενοι στα σύνορα, εννοούσαμε μόνο τα χερσαία ενώ σήμερα  αναφερόμαστε σε χερσαία, εναέρια και θαλάσσια. 

   Στις μέρες μας, υπάρχουν και ορισμένοι, όπως είναι οι οπαδοί της παγκοσμιοποίησης, οι αναρχικοί, οι αντιεξουσιαστές, οι αντιμιλιταριστές και άλλοι, οι οποίοι αρνούνται την αναγκαιότητα των συνόρων.

Τα  σύνορα  της  Ελλάδος

   Στην πατρίδα μας, τα σύνορα άρχισαν να διαμορφώνονται σταδιακά με την Επανάσταση του 1821 (1830-2), την Ενσωμάτωση των Επτανήσων το 1863, τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-1913, τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923, τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945, και οριστικοποιήθηκαν τον Οκτώβριο του 1947 με την Ενσωμάτωση  της Δωδεκανήσου.

   Τα χερσαία σύνορα έχουν διαμορφωθεί ως εξής :  Με  την  Αλβανία από το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας (1913), με τη  Γιουγκοσλαβία (1945) - ΠΓΔΜ (1992) και τη Βουλγαρία  από τη Συνθήκη του Νειγύ (1919) και με την  Τουρκία από  τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923).

   Τα εναέρια σύνορα της Ελλάδος έχουν δυο διαστάσεις. Αφενός υπάρχει ο Εθνικός Εναέριος Χώρος (ΕΕΧ) δηλαδή ο χώρος πάνω από το έδαφος (ηπειρωτικό και νησιωτικό χώρο) στον οποίο ασκούμε πλήρη κυριαρχία και αφετέρου η Περιοχή (ζώνη) έλεγχου της εναέριας κυκλοφορίας, γνωστή ως FIR  (Flight  Information  Region).

   Ο ελληνικός Εθνικός Εναέριος Χώρος καθορίστηκε το 1931 ενώ το ελληνικό FIR καθορίστηκε σύμφωνα με τη «Διεθνή Σύμβαση (του Σικάγου) για τη Διεθνή Πολιτική Αεροπορία του 1944», τους Κανονισμούς του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας - ICAO (International Civil Aviation Organization) και επικυρώθηκε στις συνδιασκέψεις αεροναυτιλίας το 1950, 1952 και 1958.

   Τα θαλάσσια σύνορα, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παγκοσμίως έχουν πολυπλοκότητα καθώς από τη «Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 - United Nations Convention on the Law of the Sea – UNCLOS 1982» προβλέπονται κλιμακωτά τέσσερις ζώνες (σύνορα) :

ΑΙΓΙΑΛΙΤΙΔΑ  ΖΩΝΗ  ή  ΧΩΡΙΚΑ ΥΔΑΤΑ  είναι η θαλάσσια περιοχή που περιβάλει το έδαφος ενός κράτους και των νησιών του. Το εύρος της δεν μπορεί να ξεπερνά τα 12 ναυτικά μίλια.

 ΣΥΝΟΡΕΥΟΥΣΑ   ΖΩΝΗ είναι η θαλάσσια περιοχή πέρα από την αιγιαλίτιδα ζώνη που δεν μπορεί να ξεπερνά τα 24 ναυτικά μίλια και στη ζώνη αυτή, το κράτος δεν ασκεί  πλήρη  κυριαρχία αλλά  τον αναγκαίο έλεγχο για την αποτροπή συγκεκριμένων παραβάσεων που αφορούν την εθνική του νομοθεσία σε υγειονομικά, τελωνειακά, μεταναστευτικά και δημοσιονομικά θέματα. 

ΥΦΑΛΟΚΡΗΠΙΔΑ είναι ο θαλάσσιος βυθός και το υπέδαφός του, που εκτείνεται πέραν των χορικών υδάτων μέχρι, δυνητικά, την απόσταση των 200 ναυτικών μιλίων. Στην υφαλοκρηπίδα το κράτος  δεν ασκεί  πλήρη  κυριαρχία αλλά κυριαρχικά δικαιώματα για την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων.

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ  ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ  ΖΩΝΗ  (Α.Ο.Ζ) είναι ο θαλάσσιος βυθός και το υπέδαφός του, που εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων μέχρι, δυνητικά, την απόσταση των 200 ναυτικών μιλίων,  όπως η υφαλοκρηπίδα, αλλά έχει ορισμένες ιδιαιτερότητες σε σχέση με αυτή.

Η  προστασία  των  συνόρων

   Με δεδομένη την αναγκαιότητα ύπαρξης συνόρων, αυτά προστατεύονται αφενός και πρωτίστως από τα ίδια τα κράτη και αφετέρου από τους Διεθνείς Οργανισμούς. Το κατά πόσο προστατεύονται από τους Διεθνείς Οργανισμούς είναι μια άλλη ιστορία.

   Το Ελληνικό Σύνταγμα (άρθρο 27, παρ 1), αναφέρει «Καμιά μεταβολή στα όρια της Επικράτειας δεν μπορεί να γίνει χωρίς νόμο, που ψηφίζεται με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών»

   Στην πατρίδα μας, η αποστολή του «Στρατού», όπως συνηθίζουμε να λέμε τις Ένοπλες Δυνάμεις (Στρατό Ξηράς – Πολεμικό Ναυτικό – Πολεμική Αεροπορία), είναι η εξασφάλιση της άμυνας της χώρας, η υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας και η εδαφική ακεραιότητά της.

   Με βάση αυτά, λογικά, τα χερσαία σύνορα πρέπει να τα φυλάει ο Στρατός Ξηράς, τα εναέρια η Πολεμική Αεροπορία και τα θαλάσσια το Πολεμικό Ναυτικό. Και αυτό στο παρελθόν πράγματι συνέβαινε, και για πολλά χρόνια.

   4 Ιούνιου 1992, άρχισε να ισχύει ο Ν.1975/1991 «Είσοδος, έξοδος, παραμονή, εργασία, απέλαση αλλοδαπών, διαδικασία αναγνώρισης αλλοδαπών προσφύγων και άλλες διατάξεις». Από το άρθρο 5, στα πλαίσια καταπολέμησης της λαθρομετανάστευσης, προβλέφτηκε η συγκρότηση μικτών ομάδων κατά μήκος των χερσαίων και θαλασσίων συνόρων της χώρας για την καταπολέμησή της. Προβλέφτηκε αλλά ουδέποτε υλοποιήθηκε. Να σημειώσουμε εδώ ότι ο όρος «λαθρομετανάστευση», ήταν η πρώτη φορά που εισήχθη επίσημα σε ελληνικό νομικό κείμενο ενώ σήμερα έχει καταργηθεί και θεωρείται ρατσιστικός.

   Το 1998 με το Ν. 2622/1998 ιδρύθηκαν Υπηρεσίες Συνοριακής Φύλαξης για την φύλαξη των χερσαίων συνόρων και το 1999 με το Π.Δ 242/1999 ανατέθηκε η φύλαξη των θαλασσίων συνόρων και στο Λιμενικό Σώμα χωρίς και την αντίστοιχη ενίσχυσή του σε μέσα και προσωπικό. Θυμίζω ότι η επιτήρηση των νησιών του Ανατ. Αιγαίου γινόταν με περιπολίες – κωδική ονομασία ΞΙΦΙΑΣ – από αντιτορπιλικό του Πολεμικού Ναυτικού που σχεδόν κάθε βδομάδα, ναυλοχούσε στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Αργότερα αντικαταστάθηκε από κανονιοφόρο και μετά το 2000 ο ‘’ΞΙΦΙΑΣ’’  καταργήθηκε.

   Με αφορμή το προσφυγικό-μεταναστευτικό, από το 2004 επιχειρεί στα σύνορα μας και η FRONTEX. Από τις αρχές του 2016 εμπλέκεται και το ΝΑΤΟ καθώς, οι υπουργοί Άμυνας του ΝΑΤΟ, επικύρωσαν (11-2-2016), σχετικό αίτημα της Γερμανίας, της Ελλάδας και της Τουρκίας, για την ανάσχεση της παράνομης διακίνησης ανθρώπων και παράνομης μετανάστευσης στη θαλάσσια περιοχή του Αιγαίου.

      Τον Οκτώβριο του 2016, έγιναν τα εγκαίνια της νέας Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (European Border and Coast Guard – EBCG), με σκοπό να ενισχυθούν τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις ανεξέλεγκτες μεταναστευτικές ροές, προσφέροντας περισσότερη ασφάλεια. 

      Σήμερα, εκ του αποτελέσματος, προκύπτει ότι όλα αυτά τα σχήματα απέτυχαν. 

  Το άρθρο 2 παρ 4 του Καταστατικού Χάρτη (1945) του Ο.Η.Ε, αναφέρει : «Όλα τα Μέλη στις διεθνείς τους σχέσεις θα απέχουν από την απειλή ή τη χρήση βίας, που εκδηλώνεται εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους είτε με οποιαδήποτε άλλη ενέργεια ασυμβίβαστη προς τους Σκοπούς των Ηνωμένων Εθνών».

   Στην περίφημη ‘’Τελική Πράξη του Ελσίνκι’’(1975), στο πλαίσιο της Διάσκεψης για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΔΑΣΕ) περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων, και οι βασικές αρχές που διέπουν τις σχέσεις των χωρών και διασφαλίζουν την εθνική κυριαρχία και το απαραβίαστο των συνόρων. Σημειωτέον ότι την έχουν υπογράψει και η Ελλάδα και η Τουρκία. Η ΔΑΣΕ, το 1995 εξελίχτηκε σε Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) - Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE) με έδρα τη Βιέννη και αριθμεί 60 κράτη-μέλη.

   Εκ  του αποτελέσματος και πάλι προκύπτει ότι οι Διεθνείς Οργανισμοί απλά και μόνον παρακολουθούν και καταγράφουν τα εξελισσόμενα στα ανατολικά θαλάσσια και χερσαία σύνορά μας.

                                                        Αλεξανδρούπολη   Δεκέμβριος  2019

                                                        ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ  ΝΙΚΟΛΑΟΣ

                                                                Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)