Τα φάρμακα σε ρόλο γεωπολιτικού όπλου

ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΣΕ ΡΟΛΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΟΠΛΟΥ

Η διαχρονική χρήση ουσιών για πολιτική επιβολή και η ανάγκη αντιμετώπισης του εθισμού των Ελλήνων στα σκευάσματα

Από τον Αλκιβιάδη Κ. Κεφαλά

Η υπόθεση της υπερτιμολόγησης των φαρμακευτικών προϊόντων της πολυεθνικής Novartis παρουσιάζεται σκοπίμως στον δημόσιο λόγο ως μια κομματική αντιπαράθεση, ενώ η ουσία της είναι πολιτική και γεωπολιτική. Διαχρονικά τα φαρμακευτικά προϊόντα αποτέλεσαν ένα ισχυρό γεωπολιτικό όπλο στα χέρια των κρατών που ελέγχουν την έρευνα, την παρασκευή και τη διανομή τους, επειδή όλα τα φάρμακα, εκτός των ευεργετικών αποτελεσμάτων, δημιουργούν στους χρήστες ψυχολογικό και φυσικό εθισμό. Την περίοδο του 18ου αιώνα η βρετανική κοινωνία ήταν εθισμένη στην κατανάλωση τσαγιού, το οποίο εισαγόταν αποκλειστικά από την Κίνα. 

Το προϊόν ήταν πληρωτέο σε ασήμι, με αποτέλεσμα το εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ Βρετανίας και Κίνας να είναι αρνητικό εις βάρος της πρώτης, απειλώντας έτσι την επιβίωση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Ως αντιστάθμισμα, η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε τη μαζική καλλιέργεια παπαρούνας στις Ινδίες, με σκοπό το παραχθέν όπιο να εξάγεται στην Κίνα, επειδή ο εθισμός 200.000.000 καταναλωτών στις οπιούχες ουσίες θα ισοσκέλιζε τις συναλλαγματικές απώλειες από τον εθισμό του βρετανικού πληθυσμού στο τσάι. Αυτή η πολιτική είχε ως αποτέλεσμα η κινεζική κοινωνία να αποσαθρωθεί μέσα σε λίγα χρόνια λόγω της εξάρτησης από το όπιο, καθώς και η τεράστια αγορά της χώρας να ελέγχεται αποκλειστικά από τους Βρετανούς. 

Η απόπειρα του Κινέζου αυτοκράτορα να σταματήσει την εισαγωγή του οπίου είχε ως αποτέλεσμα τη βρετανική επέμβαση και δύο καθολικούς πολέμους μεταξύ των ετών 1839-1842 και 1856-1860, οι οποίοι πέρασαν στην Ιστορία με το όνομα «Πόλεμοι του οπίου». Η εξάρτηση του κινεζικού λαού από το όπιο διακόπηκε βίαια στη δεκαετία του 1950, επειδή η παραδειγματική δημόσια εκτέλεση χιλιάδων χρηστών και εμπόρων απεξάρτησε τους Κινέζους από την ουσία. Ομως η σύγκρουση και η ηθική του ζητήματος ακόμα και σήμερα δηλητηριάζουν τις σχέσεις της Κίνας με τη Δύση.

Η σύνθεση επίσης της ηρωίνης από οπιούχα σκευάσματα από τη γερμανική εταιρία Bayer το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα καθώς και η ευρεία προώθησή της στην Ευρώπη ως το «φάρμακο που θεραπεύει πάσαν νόσο και ασθένεια», μέχρι το 1930 που απαγορεύτηκε, είχαν ως αποτέλεσμα εκτός από τα τεράστια κέρδη να μετατρέψει δύο γενεές Ευρωπαίων πολιτών σε ηρωινομανείς, ώστε πολλοί ιστορικοί σήμερα να αποδίδουν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο -και συνεπώς και τον Β΄- ως έναν πόλεμο ναρκομανών λόγω μειωμένης κρίσης και λήψης ανορθολογικών αποφάσεων. 

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η μαζική διάθεση της κοκαΐνης από τους Κολομβιανούς βαρόνους ναρκωτικών στην αμερικανική αγορά, επειδή εκτός του οικονομικού κέρδους οι βαρόνοι αποσκοπούσαν πολιτικά και στη διάλυση της αμερικανικής κοινωνίας. Ετσι, η αμερικανική απώλεια ισχύος σήμερα αποδίδεται και στην εκτενή χρήση της ουσίας στις ΗΠΑ.

Στην Ελλάδα, η γεωπολιτική συνιστώσα της υπόθεσης Novartis αντανακλά τον αδυσώπητο εμπορικό πόλεμο μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής, ενώ η γενικευμένη διάδοση των ναρκωτικών ουσιών στη χώρα μας αποτελεί μορφή υβριδικού πολέμου από τις γειτονικές χώρες. Το γεγονός επίσης ότι η χώρα μας καταναλώνει την ίδια ποσότητα θεραπευτικών ουσιών και φαρμάκων με την Ισπανία, που έχει εξαπλάσιο πληθυσμό, είναι υποτονισμένο στον δημόσιο διάλογο. Επειδή, όμως, το επίπεδο υγείας του ελληνικού πληθυσμού δεν διαφέρει από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, τουλάχιστον μέχρι την αρχή της εφαρμογής των Μνημονίων, είναι προφανές ότι η ελληνική κοινωνία είναι εθισμένη στην κατανάλωση φαρμάκων. Δοθέντος επίσης ότι το οικονομικό υπόβαθρο και τα κέρδη των φαρμακοβιομηχανιών από την «πολυφαρμακία» είναι ογκώδη, είναι προφανές ότι το πολιτικό σύστημα δεν είναι αμέτοχο στην εμπέδωση της ανεξέλεγκτης χρήσης φαρμάκων στον πληθυσμό.

Αλλωστε, στην αρχή των Μνημονίων, όταν ετέθη το θέμα της επιστροφής στη δραχμή, οι πολιτικοί χρησιμοποιούσαν επιτυχώς το ψευδές επιχείρημα της αδυναμίας αγοράς φαρμάκων. Το σημαντικό σήμερα δεν είναι εάν υπάρχουν πολιτικοί που ωφελήθηκαν από την υπερτιμολόγηση των φαρμάκων, επειδή σε αυτή την περίπτωση τα ονόματά τους δεν θα αποκαλυφθούν ποτέ, αφού είναι προτιμότερο για τα συμφέροντα των ΗΠΑ αυτοί να προωθηθούν στην εξουσία αντί να τιμωρηθούν. Αυτό όμως που είναι σημαντικό είναι η προσπάθεια να υιοθετηθούν εκείνες οι πολιτικές ώστε να αποβάλει ο ελληνικός λαός τη συνήθεια της υπερβολικής κατανάλωσης φαρμάκων.

*Διδάκτωρ Φυσικής του πανεπιστημίου του Manchester, UK, δ/ντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών

dimokratianews,07.01.2019