"Η φωνή της Εκκλησίας" (Μητροπολίτου Καστορίας Σεραφείμ)

"Η φωνή της Εκκλησίας"

Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας  Σεραφείμ, Υπερτίμου και Εξάρχου Άνω Μακεδονίας

Ένα από τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, το οποίο καθημερινά χρησιμοποιεί η Αγία μας Εκκλησία στη λατρεία της, είναι το βιβλίο των Ψαλμών του Δαβίδ. Στις καθημερινές προσευχές, εσπερινές και ορθρινές, αλλά ακόμη και στη Θεία Λειτουργία και σε αυτά τα Ιερά Μυστήρια, έχουμε ανάγνωση των Ψαλμών. Γι’ αυτό και ο Μέγας Βασίλειος ονομάζει τον Ιερό Ψαλτήρα «φωνή της Εκκλησίας»1.

Και συμπληρώνει ο ιερός πατήρ : «Ο ψαλμός γαληνεύει τις ψυχές, τις βραβεύει με ειρήνη, καθησυχάζει τους θορύβους και τα κύματα των λογισμών. Μαλακώνει την τάση της ψυχής για θυμούς και σωφρονίζει την ακολασία της. Ο ψαλμός συσφίγγει τη φιλία, ενώνει τα χωρισμένα, συμφιλιώνει τους εχθρούς... Ο ψαλμός τρέπει σε φυγή τους δαίμονες, επιφέρει τη βοήθεια των αγγέλων, είναι όπλο στους φόβους της νύκτας και στους κόπους της ημέρας. Είναι ασφάλεια για τα νήπια, κόσμημα για τους ακμαίους στην ηλικία άνδρες, παρηγοριά για τους πρεσβυτέρους... Όλα είναι αποθησαυρισμένα στο βιβλίο των Ψαλμών σαν σε κάποιο μεγάλο κοινό θησαυροφυλάκιο»2.

Για όλους αυτούς τους λόγους, η Εκκλησία, και δια του δευτέρου κανόνος της Εβδόμης Οικουμενικής Συνόδου, όρισε ότι εκείνοι που θα επιθυμούσαν να ακολουθήσουν το ιερατικό αξίωμα και ιδιαίτερα οι Επίσκοποι, ήταν υποχρεωμένοι να γνωρίζουν καλώς το βιβλίο αυτό, να κατανοούν τα επουράνια νοήματά του, αλλά και να νουθετούν δια του Ιερού Ψαλτηρίου τον υπ’ αυτών ιερό κλήρο. Έτσι, βλέπουμε τον Άγιο Αρσένιο τον Καππαδόκη να το χρησιμοποιεί ως ευχολόγιο, και δια των Ψαλμών να θεραπεύει τους ασθενείς και τους έχοντες ανάγκη. Αλλά και ο νεοφανής αστέρας της Εκκλησίας, ο Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης, διάβαζε σχεδόν ολόκληρο το Ψαλτήρι καθημερινά και μάλιστα πολλούς από τους Ψαλμούς τους αφιέρωνε στους έχοντες ανάγκη.

Επιτρέψτε μου λοιπόν σήμερα, να προσφέρω στην αγάπη σας λίγα ψήγματα χρυσού από τον Ιερό Ψαλτήρα και μάλιστα ένα στίχο από τον τριακοστό ψαλμό, που αναφέρεται στη δοκιμασία του Δαβίδ, αλλά και στην πρόνοια του Θεού, την οποίαν απήλαυσε στη ζωή του. Γράφει λοιπόν : «Επί σοι ήλπισα, Κύριε• συ ει ο Θεός μου. Εν ταις χερσί σου οι κλήροι μου»3.

Πρώτον. Κλήροι, για τον Προφήτη Δαυίδ, είναι οι αλλαγές και οι μεταβολές που παρατηρούνται στη ζωή του καθενός μας. Γι’ αυτό και ένας ερμηνευτής του Ψαλμού αυτού, ο Θεοδώρητος Επίσκοπος Κύρου, θα συμπληρώσει χαρακτηριστικά απευθυνόμενος προς τον Θεό : «Εκείνοι βέβαια συναθροίσθηκαν και σχεδίασαν τον θάνατό μου, εγώ όμως Εσένα γνωρίζω ως Θεό και πρύτανη. Γι’ αυτό και λέγει (ο Προφήτης Δαβίδ) “Στα χέρια σου οι κλήροι μου” η όπως οι άλλοι αναφέρουν “στα χέρια σου οι καιροί μου” ... Γιατί, καιρούς η κλήρους ονομάζει τις μεταβολές των πραγμάτων, πλούτο και φτώχεια, δουλεία και εξουσία, ειρήνη και πόλεμο, και με τον ίδιο τρόπο τα παρόμοια»4. Έτσι, ενώ οι άνθρωποι τον αποστρέφονταν, αυτός έστρεφε τα μάτια του στον Θεό έχοντας απόλυτη εμπιστοσύνη στην πρόνοιά Του.

Αυτή η δυσκολία του Προφητάνακτος Δαυίδ παρατηρείται και στη δική μας ζωή. Άλλοτε βρισκόμαστε σε απόλυτη σωματική και πνευματική υγεία, άλλοτε σε ασθένεια. Άλλες φορές έχουμε δίπλα μας συμπαραστάτες, που μας βοηθούν στις ανάγκες μας, και κάποιες φορές τα πρόσωπα αυτά έχουν φύγει από τη ζωή. Πότε είμαστε ευτυχισμένοι, χαρούμενοι, αυτάρκεις, έχουμε ευδαιμονία και νοιώθουμε ασφαλείς, και πότε αντιμετωπίζουμε τη συκοφαντία, τη διαβολή, την αποδοκιμασία από το περιβάλλον μας και την περιθωριοποίηση από τους δικούς μας ανθρώπους. Μας συνέχει ο πόνος, και τα δάκρυα αυλακώνουν το πρόσωπό μας, καθώς οι πειρασμοί και οι δυσκολίες, οικονομικές, προσωπικές και άλλες, είναι στην καθημερινότητα.

Ένα τέτοιο γεγονός έζησε η πατρίδα μας και ιδιαίτερα οι κάτοικοι της Αττικής αυτές τις ημέρες, εξαιτίας των πυρκαγιών. Πόσοι άνθρωποι μέσα σε λίγες ώρες έχασαν όχι μόνο τις περιουσίες τους αλλά και την ίδια τους τη ζωή; Πόσες οικογένειες δεν βυθίστηκαν στο πένθος και πόσα «γιατί» δεν βγήκαν από τα στόματα των ανθρώπων;

Δεύτερον. Μπροστά στις δυσκολίες, ο Προφήτης Δαβίδ καταφεύγει με πίστη και βεβαιότητα στην αγάπη του Θεού, επαναλαμβάνοντας ικετευτικά : «εν ταις χερσί σου οι κλήροι μου». Έτσι, μας αφήνει ένα υπόδειγμα και παρουσιάζει τον τρόπο και τη μέθοδο καταφυγής μας δια της πίστεως στον Θεό. Γιατί πάνω στον βράχο της πίστεως στηρίχθηκαν όλοι οι πονεμένοι που μεγαλούργησαν. Αυτή κάνει ανίκητο τον αγωνιστή σε όλες τις μάχες, αφού ο Θεός, κατά την προσωπική εμπειρία του Αποστόλου των Εθνών Παύλου, «τοις αγαπώσιν αυτόν, πάντα συνεργεί εις αγαθόν»5.

Και σ’ αυτόν τον άνισο αγώνα και την πάλη «προς τας αρχάς και τας εξουσίας του σκότους»6, θα πρέπει να ενισχυόμαστε δια της προσευχής, που είναι η επικοινωνία της ψυχής μας με το Θεό, καθώς έπραττε ο Προφήτης και όλη η χορεία των Αγίων μας.

Η πίστη μας ενισχύει σε δύσκολες στιγμές.

Μας προτρέπει στη βίωση του θελήματος του Θεού.

Μας γεμίζει με εμπιστοσύνη στην πρόνοια του Θεού.

Μας θωρακίζει απέναντι στην απελπισία.

Να πορευόμαστε με την ελπίδα, η οποία «ελπίς ου καταισχύνει»7 και ποτέ δεν εγκαταλείπει, χαρίζοντας στον άνθωπο αγωνιστικότητα και γενναιότητα.

Να ενισχυόμαστε, ακόμη, δια της υπομονής καθώς μας λέγει ο Κύριος «δι’ υπομονῆς τρέχωμεν τον προκείμενον ημίν αγώνα»8, αφού «ο υπομείνας εις τέλος, ούτος σωθήσεται»9, διότι τίποτε αξιόλογο δεν μπορούμε να προσθέσουμε στον εαυτό μας με την ανυπομονησία και τον εκνευρισμό. Ενώ, η αρετή της υπομονής συνδυασμένη με την ελπίδα στις υποσχέσεις του Θεού και με την προοπτική της αιωνιότητας, θα κάνει ελαφρύτερο τον σταυρό, τον οποίο ακούμπησε ο Χριστός στους ώμους μας, θα μας οπλίσει με αντοχή και συγχρόνως θα μας οδηγήσει και στην ομαλή έκβαση του πειρασμού.

Πόσο αποκαλυπτικός είναι στο σημείο αυτό ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Μη φροντίζεις λοιπόν για τα δικά σου θέματα, αλλά να εμπιστευθείς αυτά στον Θεό. Διότι, εάν φροντίσεις εσύ, φροντίζεις ως άνθρωπος, αν όμως δείξει πρόνοια ο Θεός, προνοεί ως Θεός. Άρα λοιπόν για να έχουν καλή εξέλιξη τα θέματά σου και να απαλλαγείς από κάθε φροντίδα, ασχολήσου με τα πνευματικά και περιφρόνησε τα υλικά. Διότι έτσι, και τη γη θα αποκτήσεις μαζί με τον ουρανό, και τα μελλοντικά αγαθά θα επιτύχεις, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, στον οποίον ανήκει η δόξα και δύναμη στους αιώνες των αιώνων»10.

«Φυλάσσει Κύριος πάντας τους αγαπώντας αυτόν» θα σημειώσει ο Προφήτης Δαβίδ11.

Ας έχουμε εμπιστοσύνη στην πρόνοια και στην αγάπη του Θεού και ας την εκφράζουμε με τη μετάνοιά μας και την αγάπη μας στο πρόσωπό Του.

Αυτά θα πρέπει να είναι τα χαρακτηριστικά μας γνωρίσματα τις δύσκολες αυτές ώρες, τις οποίες περνάμε όλοι μας.

Οφείλουμε, επίσης να θυμηθούμε εκείνους που επλήγησαν από τις φοβερές πυρκαγιές, να τους μνημονεύουμε πάντοτε στις προσευχές μας, και ιδιαιτέρως εκείνους που στερήθηκαν τα προσφιλή τους πρόσωπα, ώστε να έχουν την από του Θεού βοήθεια και ενίσχυση και τους δείξουμε την έμπρακτη αγάπη μας και τη συμπαράστασή μας.

Να προσευχόμαστε για τους καέντας αδελφούς μας, να τους αναπαύσει ο Θεός εν χώρα ζώντων και σκηναίς Δικαίων, αφού υπέμειναν αυτό το φρικτό μαρτύριο. Γι αυτούς ισχύει ο λόγος του Προφήτου Δαβίδ: «Διήλθομεν δια πυρός και ύδατος και εξήγαγες ημάς εις αναψυχήν»12.

Και επειδή εισερχόμαστε στην ευλογημένη περίοδο του Αυγούστου με τις μεγάλες Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές, σας υπενθυμίζω τα κάτωθι :

α) Από την 1η Αυγούστου αρχίζει η Νηστεία. Αυτή η νηστεία είναι μία προσφορά στην Παναγία, η οποία τελειώνει την ημέρα της εορτής, την 15η Αυγούστου, ακριβώς μετά την Θεία Λειτουργία, στην οποία και θα πρέπει να κοινωνήσουμε των Αχράντων Μυστηρίων. Ας αγωνισθούμε στο αγώνισμα της νηστείας των ολίγων αυτών ημερών, με σκοπό να προετοιμασθούμε κατάλληλα για τη μεγάλη εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Δεν επιτρέπεται η λύση της νηστείας τις παραμονές της εορτής για τον οποιοδήποτε λόγο εκτός ασθενείας και μάλιστα με την πρόφαση ότι συμμετέχουμε σε μία πανήγυρη. Η κατάλυση της νηστείας συνιστά μη συμμετοχή στη γιορτή της Παναγίας και άρα προσβολή του προσώπου της.

β) Θα αποτελεί για μας τούς ιδίους ιδιαίτερη ευλογία να συνηθίσουμε να απευθύνουμε στην Παναγία καθημερινά τούς Χαιρετισμούς η να διαβάζουμε τον Παρακλητικό της Κανόνα. Όσα δεν μπορέσαμε μέχρι σήμερα να λύσουμε με την λογική μας, θα τα πετύχουμε με τον τρόπο αυτό και συγχρόνως θα αποκτήσουμε ειρήνη στην ψυχή μας, ανέκφραστη χαρά και θα φυγαδεύσουμε την ασθένεια του αιώνος μας, το άγχος. Σήμερα, στην δύσκολη από κάθε άποψη εποχή στην οποία ζούμε, υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη της προστασίας της Παναγίας. Ας την ζητούμε καθημερινά με πίστη και θέρμη.

γ) Σας προτρέπω να παρακολουθείτε καθημερινά στούς Ιερούς Ναούς των Ενοριών σας τον Παρακλητικό Κανόνα προς την Υπεραγία Θεοτόκο. Θα έχετε πολλή χαρά και ευλογία.

δ) Τελος, σας προτρέπω να συμμετάσχετε στην Αγρυπνία που θα γίνει στην Ενορία σας η σε κάποια γειτονική Ενορία τις προπαραμονές της εορτής, ως ελάχιστη συμμετοχή στο γεγονός της Κοιμήσεώς της, αλλά και εκζήτηση του θείου ελέους, της βοήθειας και της προστασίας της τις δύσκολες αυτές ώρες που διανύει η πατρίδα μας.

Με αυτές τις σκέψεις εύχομαι να έχετε πάντοτε στη ζωή σας τη χάρη και την ευλογία της Παναγίας και πλούσια τα επίγεια και επουράνια αγαθά του Υιού και Θεού της.

Καλό Δεκαπενταύγουστο!

…………………………………………………………………………………

1 Μέγας Βασίλειος, Ομιλία Α’ εις τον Α’ Ψαλμόν, ΕΠΕ 5,16

2 ο.π. ΕΠΕ 5,15-17

3 Ψαλμ. 30,15-16

4 Θεoδώρητος Κύρου, Ερμηνεία του Λ’ Ψαλμού, PG 80,1081-1084, “Εκείνοι μεν ουν αθροισθέντες τον εμόν καττύουσι θάνατον, εγώ δε σε Θεόν οίδα και πρύτανιν. Τούτο γαρ λέγει• «Εν ταις χερσί σου οι κλήροί μου» η ως οι λοιποί, εν ταις χερσί σου οι καιροί μου, ... Καιρούς γαρ, η κλήρους, καλεί τας των πραγμάτων μεταβολάς, πλούτον και πενίαν, δουλείαν και δεσποτείαν, ειρήνην και πόλεμον,

και τάλλα τα τοιαύτα ομοίως”

5 Ψαλμ. 65,12

6 Ρωμ. 8,28

7 Εφεσ. 6,12

8 Ρωμ. 5,5

9 Εβρ. 12,1

10 Ματθ. 10,23

11 Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Υπόμνημα εις το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, Ομιλία ΞΗ’, ΕΠΕ 11Α,399

12 Ψαλμ. 144,20

imkastorias