Μνήμη τῆς Δ´ ἐν Χαλκηδόνι Οἰκουμενικῆς Συνόδου (Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)

IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

15 Ἰουλίου 2018

Μνήμη τῆς Δ´ ἐν Χαλκηδόνι Οἰκουμενικῆς Συνόδου

ΟΙ ΔΥΟ ΦΥΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

1. Σήμερα, ἀδελφοί, ἡ ἡμερομηνία εἶναι 15 Ἰουλίου. Καί ἡ Ἐκκλησία μας καθόρισε τήν Κυριακή μεταξύ 13ης καί 19ης Ἰουλίου, ὅπως δηλαδή εἶναι ἡ σημερινή Κυριακή, νά ἑορτάζουμε τήν μνήμη τῶν θεοφόρων Πατέρων πού συνεκρότησαν τήν Τετάρτη Οἰκουμενική Σύνοδο στήν Χαλκηδόνα τό 451 μ.Χ. Καί ἦταν 630 περίπου οἱ Πατέρες αὐτοί. Ἡ Σύνοδος αὐτή, ἀγαπητοί μου, πολέμησε καί ἀναθεμάτισε τόν μονοφυσιτισμό τοῦ Εὐτυχοῦς καί διετύπωσε μέ σαφήνεια τό δόγμα περί τῆς ἑνώσεως τῶν δύο φύσεων στό Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλά νομίζω, καλοί μου χριστιανοί, ὅτι δέν καταλάβατε τίποτε ἀπό αὐτό πού σᾶς εἶπα τώρα τελευταῖα, γιά τόν «μονοφυσιτισμό» καί γιά τήν «ἕνωση τῶν δύο φύσεων στό Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ». Ἀλλά αὐτό εἶναι ἡ πίστη μας, τήν ὁποία διατύπωσαν στήν Χαλκηδόνα 630 ἅγιοι Πατέρες, αὐτό πού γιορτάζουμε σήμερα.

Σᾶς τό ἔχω πεῖ, χριστιανοί μου, πολλές φορές καί μέ πόνο ὅτι εἴμαστε ἀκατήχητοι. Δέν ξέρουμε τά «δόγματα» τοῦ «Πιστεύω» μας. Οἱ αἱρετικοί ὅμως μονοφυσῖτες μᾶς κάνουν καί σήμερα ζημιά καί ἐμεῖς δέν ξέρουμε νά τούς ἀποκρούσουμε. Τότε, τί λέμε «κάτω ὁ Πάπας», ἀφοῦ δέν ξέρουμε νά ἀποκρούσουμε τό «φιλιόκβε» τῶν παπικῶν; Καί τί πάλι λέμε ὄχι ἕνωση μέ τούς μονοφυσῖτες, ἀφοῦ δέν ξέρουμε τί φοβερή πλάνη εἶναι ἡ αἵρεσή τους; Οὔτε καί πού ἔχουμε τό ἐνδιαφέρον νά τά μάθουμε αὐτά. Τά ἐνδιαφέροντα τῶν ἀνθρώπων καί αὐτῶν τῶν χριστιανῶν σήμερα εἶναι πολιτικά, οἰκονομικά, πατριωτικά, ἀλλά ὄχι θεολογικά. Γιά τό θέμα πού μιλάω, γιά τήν κατήχηση δηλαδή τῶν χριστιανῶν, εἴχαμε μιά καλή ἐλπίδα ἀπό τά Σχολεῖα μας. Γιατί ἡ ἑλληνική παιδεία, ὡς παιδεία Ὀρθοδόξου κράτους, πρέπει νά εἶναι «ὁμολογιακή», νά μαθαίνει δηλαδή ὁ μαθητής στό Σχολεῖο τήν Ὀρθόδοξη πίστη του, πού ἡ γιαγιά στό σπίτι του δέν ξέρει νά τοῦ τήν πεῖ. Καί ἔτσι συνέβαινε μέχρι τώρα. Ἀλλά ἀπό ἐδῶ καί πέρα, μέ τούς ἀθέους πού μπλέξαμε – τούς ὁποίους σεῖς ψηφίσατε –, καταστρέφεται τό εὐγενέστερο καύχημα τῆς χώρας μας, ἡ παιδεία γενικά, ἀλλά καταστρέφεται ἰδιαίτερα – καταστράφηκε ἤδη – ἡ θρησκευτική ἀγωγή τῶν παιδιῶν μας. Ἐλπίδα μας τώρα ἀπομένουν μερικοί εὐσεβεῖς δάσκαλοι καί θεολόγοι στά Σχολεῖα μας, οἱ ὁποῖοι δέν θά ὑπακούουν σέ ἄθεσμες καί ἀντίχριστες ἐντολές, ἀλλά εὐσυνείδητοι αὐτοί, θά κάνουν τό μάθημα τῶν θρησκευτικῶν ὁμολογιακό, ὅπως πρῶτα, καί καλύτερα ἀπό πρῶτα. Ἔτσι τά παιδιά μας θά μαθαίνουν στά Σχολεῖα αὐτό πού πιστεύουμε καί πού γιορτάζουμε σήμερα. Θά μαθαίνουν δηλαδή γιά τό Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καί τήν ἕνωση τῶν δύο φύσεων σ᾽ Αὐτό, ὅπως τό θέσπισαν στήν Χαλκηδόνα οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Δ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου.

2. Ἀλλά ἀκοῦστε, ἀδελφοί μου χριστιανοί, καί λίγα λόγια ἀπό μένα γιά τό θέμα αὐτό. Προσέξτε! Θά προσπαθήσω νά τά πῶ μέ ἁπλότητα ὅσο μπορῶ. Ἀκοῦστε: Ὁ Θεός μας εἶναι Ἁγία Τριάδα. Ὁ Πατέρας, ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Τό δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδας, ὁ Υἱός, σαρκώθηκε γιά τήν σωτηρία μας στήν Κοιλία τῆς Παναγίας μας καί ἔγινε ἄνθρωπος. Αὐτό σημαίνει ὅτι στό Πρόσωπο τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, πού ὡς Θεός εἶχε τήν θεία φύση, τώρα, μέ τήν σάρκωσή Του στήν Παναγία, πῆρε καί ἀνθρώπινη φύση. Ὥστε στό Πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ τώρα ἔχουμε δύο φύσεις: Μία τήν θεία φύση, αὐτή πού εἶχε στόν οὐρανό μέ τήν προαιώνια γέννησή Του ἀπό τόν Πατέρα («γεννηθέντα ἐκ τοῦ Πατρός πρό πάντων τῶν αἰώνων», λέμε) καί μία τήν ἀνθρώπινη φύση, αὐτή πού πῆρε σέ κάποιο χρόνο («ἐν χρόνῳ») μέ τήν παρθενική Του γέννηση ἀπό τήν Μητέρα Παναγία. Δύο φύσεις λοιπόν στό Πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ θεία καί ἡ ἀνθρώπινη φύση. Γι᾽ αὐτό καί ὁ Ἰησοῦς Χριστός λέγεται «Θεάνθρωπος».

Ἀλλά ἄρχισαν τώρα οἱ μελέτες, γιά τό πῶς ἑνώθηκαν οἱ δύο αὐτές φύσεις στό ἕνα Πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Γιατί, ὅπως ξέρουμε λογικά καί ἀνθρώπινα, σέ ἕνα πρόσωπο ἁρμόζει μία φύση. Ἀλλά ἐδῶ στό ΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΟ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἑνώθηκαν δύο φύσεις! Τό πράγμα φαίνεται θαυμαστό καί παράδοξο. Καί βέβαια τό πράγμα εἶναι θαυμαστό καί παράδοξο, γιατί πρόκειται γιά θαῦμα! Σαρκώθηκε ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ! Αὐτό εἶναι τό μεγαλύτερο θαῦμα! Καί ἀφοῦ πρόκειται γιά θαῦμα, δέν ἐξηγεῖται λογικά καί ἀνθρώπινα, ἀλλά τό κάνουμε δεκτό μόνο μέ τήν πίστη μας. Μερικοί ὅμως λογάδες καί ἐγωιστές («ἐξυπνάκηδες») δέν θέλησαν νά δεχθοῦν τήν ἀλήθεια αὐτή μέ τήν πίστη, ἀλλά θέλησαν νά τήν ἐξηγήσουν μέ τήν λογική. Καί μή μπορῶντας μέ τήν λογική νά ἐξηγήσουν τό πῶς δύο φύσεις σέ ἕνα πρόσωπο, κατέληξαν νά ποῦν: Ἤ τό πρόσωπο δέν εἶναι ἕνα ἤ οἱ φύσεις δέν εἶναι τέλειες! Ἔτσι, οἱ μέν, μέ ἀρχηγό τόν Νεστόριο – πού ἦταν, παρακαλῶ, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (!) –, ἔλεγαν ὅτι ὁ Χριστός δέν ἔχει ἕνα πρόσωπο, ἀλλά δύο. Ἕνα μέ τήν γέννησή Του ἀπό τόν Πατέρα καί τό ἄλλο μέ τήν γέννησή Του στήν γῆ ἀπό τήν Μητέρα. Καί χώριζαν λοιπόν τά δύο αὐτά πρόσωπα. Ἀλλά ἄλλοι, μέ ἀρχηγό τόν ἀρχιμανδρίτη Εὐτυχῆ, ἔλεγαν ὅτι δέν ἦταν τέλεια ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ· γιατί κατά τήν ἕνωσή της μέ τήν θεία φύση ἀπορροφήθηκε ἀπ᾽ αὐτήν καί δέν μπορεῖ τώρα νά ἐνεργήσει ἀνθρώπινα. Οἱ δεύτεροι αὐτοί αἱρετικοί ὀνομάστηκαν «μονοφυσῖτες», γιατί δέχονταν μία φύση στό Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, τήν θεία μόνο. Ἡ ἀνθρώπινη δέν ὑπάρχει, ἔλεγαν, γιατί ἀπορροφήθηκε ἀπό τήν θεία. Γιά τήν καταδίκη, λοιπόν, τῆς αἵρεσης τοῦ μονοφυσιτισμοῦ ἔγινε ἡ Δ´ Οἰκουμενική Σύνοδος στήν Χαλκηδόνα τό 451, πού ἑορτάζουμε σήμερα. Τήν ἄλλη αἵρεση, τήν αἵρεση τοῦ Νεστορίου, τήν εἶχε καταδικάσει ἤδη ἡ Ἐκκλησία μας μέ τήν Γ´ Οἰκουμενική Σύνοδο στήν Ἔφεσο τό 431.

3. Ἡ Δ´ Οἰκουμενική Σύνοδος ἐκήρυξε δόγμα, πού τό εἶπε «ὅρον», δηλαδή ὅτι εἶναι ὅριο, ὅτι εἶναι σύνορο, πού δέν πρέπει νά τό παραβοῦμε! Κήρυξε καί διατύπωσε, λοιπόν, ἡ Σύνοδος πρῶτον μέν ὅτι ΕΝΑ εἶναι τό Πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, αὐτό τό Πρόσωπο πού ἦταν στούς οὐρανούς, τό Πρόσωπο τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά στό Πρόσωπο αὐτό μέ τήν θεία φύση Του, κατά τήν σάρκωσή Του στήν Παναγία, ἑνώθηκε ἀκεραία καί ἡ ἀνθρώπινη φύση. Δύο φύσεις τώρα στό Πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἡ θεία καί ἡ ἀνθρώπινη φύση, διάφορες ἡ μία ἀπό τήν ἄλλη, ἀκέραιες καί τέλειες ὅμως καί οἱ δύο. Καί κάθε μία φύση διατηρεῖ τίς ἰδιότητές της. Αὐτό ὅμως, τό ὅτι οἱ δύο φύσεις εἶναι διάφορες καί τέλειες – ἀκέραιες, δένσημαίνειὅτιεἶναιχωριστές, γιατίἑνώθηκαν καί οἱ δύο σέ ἕνα Πρόσωπο. Τό ὅτι ὅμως πάλι ἑνώθηκαν οἱ δύο φύσεις σέ ἕνα Πρόσωπο δέν σημαίνει ὅτι συγχύθηκαν καί ἀπετέλεσαν ἕνα νέο κατασκεύασμα, μεικτό ἀπό θεία καί ἀνθρώπινη φύση. Ἀκόμη ἡ Σύνοδος τῆς Χαλκηδόνας, γιά τήν ἀσφάλεια τοῦ «ὅρου» της, διατύπωσε τέσσερα ἐπιρρήματα, πού πρέπει, ἀδελφοί, νά τά μάθουμε ἀπέξω, γιατί ἐκφράζουν τήν πίστη μας. Τά ἐπιρρήματα αὐτά εἶναι: «Ἀσυγχύτως», «ἀτρέπτως», «ἀδιαιρέτως» καί «ἀχωρίστως»! Τό «ἀσυγχύτως» σημαίνει ὅτι οἱ δύο φύσεις δέν συγχύθηκαν στό Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά ἔμεινε ἡ κάθε μία τέλεια καί ἀκέραιη. Τό ἴδιο σημαίνει καί τό ἄλλο ἐπίρρημα, τό «ἀτρέπτως»· ὅτι δηλαδή οἱ δύο φύσεις ἑνούμενες δέν τράπηκαν στό νά κάνουν ἕνα ἄλλο σύνθετο πράγμα. Καί αὐτό πάλιν δέν σημαίνει ὅτι οἱ δύο φύσεις στόν Χριστό εἶναι χωρισμένες καί διαιρεμένες. Ὄχι! Ἑνώθηκαν «ἀδιαιρέτως» καί «ἀχωρίστως», ὅπως λένε τά δύο τελευταῖα ἐπιρρήματα.

4. Μέ τόν ὅρο της αὐτό, ἀγαπητοί μου, ἡ Δ´ Οἰκουμενική Σύνοδος μᾶς ἔδωσε ἕνα σωστό καί γλυκό Χριστό, ὅπως καί ἔτσι εἶναι ὁ Χριστός μας πού πιστεύουμε καί ἀγαπᾶμε! Γιατί ὁ Εὐτυχής, πού ἔλεγε ὅτι ἡ θεία φύση ἀπερρόφησε τήν ἀνθρώπινη φύση, εἶναι σάν νά ἔλεγε: «Ἄνθρωπε, μήν πλησιάσεις τόν Χριστό, μήν πᾶς μαζί του, γιατί θά σέ «ἀπορροφήσει», θά σοῦ καταστρέψει τήν λογική καί ὅλα τά ἀνθρώπινα αἰσθήματά σου»!... Ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία μας, ἀδελφοί χριστιανοί, μᾶς λέγει ὅτι κοντά στόν Ἰησοῦ Χριστό κρατᾶς καί ἐξευγενίζεις τήν ἀνθρωπιά σου καί θεώνεις τό εἶναι σου, χωρίς νά τό καταστρέψεις.

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας