Τέσσερα ερωτήματα του ΕΔΔΑ προς την κυβέρνηση για τα Θρησκευτικά

Η είδηση σήμερα στα μέσα ενημέρωσης προβάλλεται με τίτλους όπως «ΕΔΔΑ κατά κυβέρνησης για τα θρησκευτικά» ή«Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου τα Θρησκευτικά». Στην πραγματικότητα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) εξετάζοντας δύο προσφυγές γονέων προς αυτό σχετικές με την απαλλαγή των παιδιών τους από τα Θρησκευτικά απευθύνει 4 ερωτήματα προς τους διαδίκους (την ελληνική κυβέρνηση που καλείται να απαντήσει μέχρι τις 16 Ιουλίου 2018 και τους προσφεύγοντες γονείς των οποίων θα ακολουθήσει η απάντηση). Ανάλογα με τις απαντήσεις που θα λάβει το ΕΔΔΑ θα ορίσει εάν η υπόθεση θα εκδικαστεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ή θα τεθεί στο αρχείο.

Μεταφέρουμε το σχετικό ενημερωτικό σημείωμα του ΕΔΔΑ:

Κοινοποιήθηκε στις 12 Μαρτίου 2018

ΠΡΩΤΟ ΤΜΗΜΑ

Προσφυγές με αριθμούς 4762/18 et 6140/18
Πέτρος ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ και λοιποί κατά Ελλάδας
και Ροδόπη ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΟΥ και Σμαράγδα ΡΑΒΙΟΛΟΥ κατά Ελλάδας
που υποβλήθηκαν αντίστοιχα
στις 5 Ιανουαρίου 2018 και 8 Ιανουαρίου 2018

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ

Οι προσφυγές αφορούν την υποχρεωτική θρησκευτική διδασκαλία στο σχολείο στην Ελλάδα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι προσφεύγοντες, γονείς και μαθητές στα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, να απαλλαγούν από αυτήν τη διδασκαλία. Σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, το περιεχόμενο αυτής της διδασκαλίας στο σχολικό πρόγραμμα διαμορφώθηκε σύμφωνα με τις επιθυμίες της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, όχι με αντικειμενικό και ουδέτερο τρόπο, αλλά στην κατεύθυνση της κατήχησης και του δόγματος της κυρίαρχης θρησκείας στην Ελλάδα. Οι προσφεύγοντες, που ζουν σε δύο μικρά νησιά στο Αιγαίο, ισχυρίζονται ότι δεν είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί και δεν θέλουν να παρακολουθήσουν τα θρησκευτικά γιατί έχουν ομολογιακό χαρακτήρα.

Τον Ιούλιο 2017, επικαλούμενοι τα άρθρα 8, 9, και 14 της Σύμβασης και το άρθρο 2 του Πρώτου Πρωτοκόλλου, οι προσφεύγοντες έκαναν ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας δύο αιτήσεις ακύρωσης της Απόφασης του Υπουργού Εθνικής Παιδείας (της 19 Ιουνίου 2017) που καθόριζε το περιεχόμενο αυτής της διδασκαλίας. Έκαναν παράλληλα στην αρχή αίτηση προσδιορισμού των υποθέσεών τους κατά προτίμηση, και στη συνέχεια αίτηση κατεπείγουσας εξέτασης ώστε το Συμβούλιο της Επικρατείας να προσδιορίσει δικάσιμη πριν από την έναρξη του σχολικού έτους 2017-2018, δηλαδή πριν από τις 11 Σεπτεμβρίου 2017. Όμως, το Συμβούλιο της Επικρατείας προσδιόρισε την εκδίκαση για τις 12 Οκτωβρίου 2017, και μετά την ανάβαλε για τις 9 Νοεμβρίου 2017, και στη συνέχεια για τις 14 Δεκεμβρίου 2017 και τέλος για τις 8 Φεβρουαρίου 2018.

Οι προσφεύγοντες διευκρινίζουν ότι σε περίπτωση που ένας μαθητής δεν ακολουθεί το ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα και επιθυμεί να απαλλαγεί από τα θρησκευτικά, μια εγκύκλιος του Υπουργού Εθνικής Παιδείας υποχρεώνει τους γονείς του μαθητή να υποβάλουν υπεύθυνη δήλωση  που βεβαιώνει ότι ο μαθητής «δεν είναι Ορθόδοξος Χριστιανός και επικαλείται λόγους θρησκευτικής συνείδησης». Ο διευθυντής του σχολείου, στη συνέχεια, πρέπει να εξετάσει και να ελέγξει αν ισχύουν οι εικαζόμενοι λόγοι. Η εγκύκλιος απαιτεί έτσι γονείς και μαθητές να αποκαλύψουν τη θρησκεία τους και αυτές οι υπεύθυνες δηλώσεις φυλάσσονται στα αρχεία του σχολείου. Στις τοπικές κοινωνίες των μικρών νησιών, η απαλλαγή από το μάθημα θρησκευτικών στιγματίζει το μαθητή και τους γονείς του γιατί γίνεται εμφανές ότι αυτοί δεν είναι οπαδοί της «κρατούσας θρησκείας» και, επί πλέον, οι μαθητές στερούνται διδακτικές ώρες λόγω των θρησκευτικών ή φιλοσοφικών πεποιθήσεών τους. Οι προσφεύγοντες ισχυρίζονται πως υπάρχει παραβίαση των άρθρων 8 σε συνδυασμό με 14, 9 σε συνδυασμό με 14 και 2 του Πρώτου Πρωτοκόλλου.

Ο Εισηγητής προτείνει να κοινοποιηθούν οι προσφυγές, παρά το γεγονός ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας δεν έχει ακόμα αποφανθεί: στην πραγματικότητα οι προσφεύγοντες έκαναν αμέσως αίτηση ακύρωσης της Υπουργικής Απόφασης και ζήτησαν την κατά προτίμηση αν όχι κατεπείγουσα εξέταση των υποθέσεών τους ώστε να μην αναγκαστούν να παρακολουθήσουν τα θρησκευτικά κατά το επόμενο σχολικό έτος. Ωστόσο, το Συμβούλιο της Επικρατείας όχι μόνο απέρριψε τα αιτήματα αυτά αλλά έχει αναβάλει αρκετές φορές αυτήν την εξέταση, έτσι ώστε η εξέταση της υπόθεσης να προγραμματισθεί για το Φεβρουάριο 2018, άρα σε ημερομηνία στο μέσο του σχολικού έτους, ενώ η απόφαση θα εκδοθεί πολύ αργότερα. Οι προσφεύγοντες, στη συνέχεια, επέλεξε την προσφυγή στο Δικαστήριο [ΕΔΔΑ] σε αυτή τη φάση υποστηρίζοντας πως σε αυτήν την περίπτωση δεν διέθεταν αποτελεσματικό ένδικο μέσο. Για το λόγο αυτό, ο Εισηγητής προτείνει να τεθεί ένα ερώτημα σχετικά με την εξάντληση των εσωτερικών ένδικων μέσων.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΟΥΣ

1. Λαμβάνοντας υπόψη τις διαδοχικές αναβολές της εξέτασης των υποθέσεων από το Συμβούλιο της Επικρατείας και τη μικρή πιθανότητα αυτό να εκδώσει την απόφασή του κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 2017-2018, οι προσφεύγοντες μπορεί να θεωρηθούν, εν προκειμένω, πως απαλλάσσονται από την εξάντληση των εσωτερικών ένδικων μέσων ;

2. Η υποχρέωση των προσφευγόντων γονέων να υποβάλλουν υπεύθυνη δήλωση ότι οι προσφεύγουσες κόρες τους δεν είναι Χριστιανές Ορθόδοξοι για να απαλλαγούν από τα θρησκευτικά, η διατήρηση των δηλώσεων αυτών στα αρχεία του σχολείου και η έρευνα που θα πρέπει να κάνει ο διευθυντής του σχολείου για να ελέγξει την ακρίβεια αυτών των δηλώσεων προσβάλλει το δικαίωμα των προσφευγουσών μαθητριών για σεβασμό της ιδιωτικής τους ζωής, που κατοχυρώνεται στο άρθρο 8 σε συνδυασμό με το άρθρο 14;

3. Η υποχρέωση των προσφευγόντων γονέων να αποκαλύψουν ότι οι προσφεύγουσες κόρες τους δεν είναι Χριστιανές Ορθόδοξοι, προκειμένου να απαλλαγούν από τα θρησκευτικά θίγει το δικαίωμα των τελευταίων που κατοχυρώνεται από το άρθρο 9, που σημαίνει το δικαίωμα να μην εκδηλώνουν τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις τους, σε συνδυασμό με το άρθρο 14 ;

4. Κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του που επιτελεί στον τομέα της εκπαίδευσης, το εναγόμενο Κράτος έχει εξασφαλίσει ότι οι πληροφορίες ή γνώσεις που περιλαμβάνονται στα προγράμματα των θρησκευτικών για το σχολικό έτος 2017/2018 μεταδίδονται

– με αντικειμενικό, κριτικό και πλουραλιστικό τρόπο, άρα συνεπή με την πρώτη πρόταση του άρθρου 2 του Πρώτου Πρωτοκόλλου, έναντι των προσφευγουσών μαθητριών;

– με σεβασμό στις θρησκευτικές και φιλοσοφικές πεποιθήσεις των προσφευγόντων γονέων, σύμφωνα με τη δεύτερη πρόταση του άρθρου 2 του Πρώτου Πρωτοκόλλου;

[Μετάφραση του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι από το γαλλικό πρωτότυπο]

Από Θρησκευτικά